Z wudaća: wutora, 05 nowembera 2019

wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Krótkopowěsće (05.11.19)

Wo žiwjenju z industriju

Düren. Jürgen Maćij je z cyklusom wo wotbagrowanju serbskeje wsy Liškowka we wobłuku fotoweje wustajeńcy „Wo žiwjenju w industrijnych krajinach“ zastupjeny. Přehladka je hač do 16. februara 2020 w Leopolda Hoeschowym muzeju sewjerorynsko-westfalskeho města Düren widźeć. Hoeschowy muzej kooperuje z Braniborskim krajnym muzejom za mo­derne wuměłstwo w Choćebuzu.

Přeje sej sensibelnosć

Berlin. Spěwarka skupiny Silbermond Stefanie Kloß z Budyšina přeje sej 30 lět po přewróće sensibelny wobchad ze začućemi wobydlerjow na wuchodźe Němskeje. „To je błuzna, kotruž dyrbiš hla­dać, zas a zaso“, rjekny Kloß powěsćerni dpa. Biografije ludźi a swójbow su so změnili. Mnohim so po přewróće lěpje dźe, někotrym pak tež nic.

Wozydła pola Hentschke so palili

wozjewjene w: Krótkopowěsće
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Hłowne myto debitantkomaj

Serbske wobsahi na Łužiskej filmowej přehladce wuznamjenjene

Choćebuz (SN/bn). „Smy“ rěka krótkofilm, kotremuž přiznachu z 1 500 eurami dotěrowane hłowne myto 17. łužiskeje filmoweje přehladki. Produkcija młodeju serbskeju filmowčow Luizy Nawkec a Sofije Cyžec, kotrejž stej film wčera prapremjernje w nimale wupředatym Choćebuskim kinje „Weltspiegel“ pokazałoj, zaběra so na dokumentariske wašnje z prašenjom, što je serbstwo a kajku rólu hraja w tym zwisku rěč, nabožina a nałožki. „Hnujacy, awtentiski a z lochkej nohu: ‚Smy‘ zahorja z generacije přesahowacym prašenjom za serbskej identitu. Je kedźbyhódne, kak młodźina – hdyž tež na swoje wašnje – tradicije haji“, jury swój rozsud wopodstatni. Tež wosebite myto Załožby za serbski lud w hódnoće 1 000 eurow přizwolichu prapremjerje. „Źiwa žeńska“ je eksperimentalna interpretacija łužiskeje baje, zwoprawdźeneje wot wuměłče Helle Stoletzki. „Poetisce zbliža so film starej serbskej powěsći a tak k tomu pohnuwa, zmužiće nowy wid sej zwěrić“, jury podšmórny.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Wot bratrow we wěrje wuknyć

Korle Awgusta Kocorowy „Serbski rekwiem“ zaklinči njedźelu, 10. nazym­nika, w 16 hodź. w Ketličanskej cyrkwi, skutkowanišću něhdyšeho tamnišeho kantora a serbskeho narodneho komponista. Z widom na to je so Axel Arlt z Elisabeth Süßmitt, fararku Ketličansko-Nosačanskeje wosady, rozmołwjał.

Što Wam to woznamjenja, zo so 1894 na­sta­ta twórba do Ketlic wróći?

E. Süßmitt: Kocor bě 36 lět kantor naše­je wosady. Rekwiem dokónči wón 1894, hižo na wuměnku. Móhła sej předstajić, zo hladaše Kocor nastupajo předstajenje na swoju cyrkej, w kotrejž bě tak dołho skutkował. Wjeselimy so, zo „Serbski rekwiem“ nětko tu přednjesu.

Kak daloko sće so do wosadnych serbskich stawiznow hižo zanurić móhła?

E. Süßmitt: Ze serbskeho pozadka, kotryž­ tale wosada ma, dźensa mało začuwam. Na starej Nosačanskej cyrkwinskej šuli čitaš napis „Pas moje Jehnjata“. Tam sym znajmjeńša na serbsku rěč storčiła. Sama pochadźam z Drježdźan a mějach do tohole farskeho městna jenož mało kontakta ze serbstwom. K ordinaciji lěta 2011 je mi Bukečanski farar Thomas Haehnchen wězo hnydom serbski Wótčenaš darił.

wozjewjene w: Rozmołwa
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Za młodych čitarjow

Budyšin (SN). Žiwjenje w dźěsćowni a fa­sci­nacija dźiwadła stej temje noweje kni­hi­ z LND za čitarjow wot 11 lět. Pod titulom „Dźiwadło njewidźomnych dźěći“ spisa pólski spisowaćel Marcin Szczygielski putacu stawiznu, kotraž jedna za čas Solidarnosće w 1980tych lětach. Do serbšćiny přełožił je knihu Jan Měškank. 10lětny Michał je při wobchadnym nje­zbožu staršeju zhubił. Wón powěda wo swojim žiwjenju w syrotowni, wo stysku za maćerku a nanom, wo nadźiji a eufo­riji, kotruž dźiwadźelenje naraz budźi.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Adwentna přehladka hižo wabi

We wobłuku Budyskeho wječora Romantica su mnozy zajimcy składnosć wužiwali a sej w „Manuelinym raju kwětow“ runje wotewrjenu lětušu adwentnu přehladku wobhladali. Hač do patoržicy je wona na třoch poschodach přistupna. Wosebite ćeži­šćo twori třeći poschod, hdźež wuhladaš hodownje stykane hałžki, deko-objekty, bože narodki z Italskeje a kurjački z Rudnych horin. Mějićelka Manuela Eckert je po swój­skich słowach lětsa 20. wustajeńcu přihotowała. W twarjenju při Bohatej wěži­ ma wona swój wobchod, kotryž wobsteji klětu 25 lět. Foto: SN/Hanka Šěnec

wozjewjene w: Łužica
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Wo žórłach a jich wobchowanju

Składy bibliotekow, slědźenske dźěło a digitalizacija tworjachu ćežišća nazymskeho zetkanja Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow. Tudyšej klóšterskej archiwaj zaběraštej wosebitu rólu.

Zhorjelc (SN/bn). Kóždolětnje wuhotuje Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow nazymske zetkanje. Tema minjeny kónc tydźenja w Zhorjelcu wuhotowaneho zarjadowanja bě „Hornjołužiske biblioteki a jich zběrki“. Dohromady 19 referentow je w pjeć ćežišćowych blokach rozdźělne fasety tudyšeho muzejownistwa, katalogizowanju žórłow a praktiskeho slědźenja nadrobnje wobswětliło.

Prěni pjatkowny wotrězk bě „Biblio­teki a muzeje“. Mjez druhim přednošowaše dr. Sylke Kaufmann z Kamjenskich měšćanskich zběrkow wo rekonstrukciji priwatneje knihownje Gottholda Ephraima Lessinga a Kai Wenzel z kulturno­hi­storiskeho muzeja Zhorjelc wo wobstatku swojeje institucije. Wenzel je přede­wšěm straty w zwisku z Prěnjej a Druhej swětowej wójnu wobžarował.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Žadaja sej rozmołwy z AfD

Erfurt (dpa/SN). W zhromadnym lisće žada sej 17 funkcionarow durinskeje CDU po wólbnej poražce swojeje strony zwólniwosć k rozmołwam z AfD w swobodnym staće. W kruhach strony rozšěrjeja „apel konserwatiwnych čłonow unije w Durinskej“, kaž medije rozprawjeja. Funkcionarojo maja za njepředstajomne, zo je „nimale štwórćina wolerjow“ w Durinskej při rozmołwach wo nowym knježerstwje wuzamknjena. W lisće drje AfD z mjenom njemjenuja, přiwšěm je směr jasny. AfD bě 23,4 procenty dóstała.

Özdemir: Problemy wostanu

Berlin (dpa/SN). Politikar Zelenych Cem Özdemir je před přehnatymi wočako­wanjemi hladajo na elektroawta na dróhach Němskeje warnował. „Wobchadna změna njerěka, zo 47 milionow spalerjow fosilnych maćiznow ze 47 milio­nami elektroawtow narunamy“, rjekny předsyda wobchadneho wuběrka zwjazkoweho sejma dźensa w rańšim magacinje ZDF. „Bychmy drje mjenje wotpłunow a mjenje hary w městach měli, wobchadny infarkt pak by wostał.“ Zwjazkowe knježerstwo je wčera wobzamknyło, premiju za nakup elektroawtow zwyšić.

Chłostanja ranja wustawu

wozjewjene w: Kraj a swět
Dźiwadźelnicy su wčera ze wšelakimi scenami na Berlinskim Alexanderowym naměsće swjedźenski tydźeń składnostnje 30. róčnicy powalenja Berlinskeje murje zahajili. Po wšěm měsće zwobraznjeja wuměłcy nimo toho ze wšelakimi naročnymi widejowymi instalacijemi historiske podawki přewrótoweho časa. Foto: dpa/Paul Zinken

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

To a tamne (05.11.19)

Zhubjeny třilětny hólčk je w šwabskim Bad Wörishofenje zasadźenje policije zawi­nił. 16lětny bratr měješe nje­dźelu popołdnju na njeho kedźbować, je pak sej wusnył. Po tym zo bě zaso wo­tućił, njemóžeše třilětneho po cyłym domje namakać. Prjedy hač zawołana policija dojědźe, młodostny bratřika tola wuhlada, schowaneho pod poslešćom.

Pokradnjeny pomnik Göttingenskeho dźiwadźelnika Heinza Erhardta su dźensa zaso stajili. Tři tydźenje bě pomnik woblubowaneho komikarja zhubjeny, doniž njeje pěšk wobškodźenu stelu na štom zlehnjenu našoł. Je to po wšej Němskej jenički pomnik dźiwadźelnika, kiž bě w Göttingenje wosom filmow nahrawał. Lěta 2003 postajeny pomnik pokazuje, kak Erhardt (1909–1979) w róli policista wobchad rjaduje. Stela je nětko zesylnjena, zo njemóža ju wjace pokradnyć.

wozjewjene w: To a tamne
wutora, 05 nowembera 2019 13:00

Generalny sekretar UNO: Preč wot wuhla!

Bangkok (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres swět namołwja, so klimoweje krizy dla energije z wuhla wzdać. „Sym so jara za polěpšenja na polu podróšenja wuhlikoweho dioksida zasadźał, zo bychmy zaručili, zo hač do lěta 2020 žane nowe wuhlowe milinarnje njenastanu“, rjekny Guterres na wjerškowym zetkanju statnych a knježerstwowych šefow juhowuchodoaziskeho zjednoćenstwa statow Asean předwčerawšim, njedźelu, w Bangkoku. Staty njesměli dalše biliony dolarow dawkowych srědkow wudawać, zo bychu fosilne palne maćizny potuńšili, měnješe wón hladajo na změnu klimy. Ta zawinuje dalše sylne wichory, tropiske chorosće a konflikty.

Wosebje Guterresa znjeměrnja, zo w někotrych dźělach swěta nowe milinarnje twarja, kotrež wobswět dale za­njerodźeja, kaž na wuchodźe, juhu a ju­howuchodźe Azije. Zdobom dyrbjeli indus­trijne kraje wuwićowym krajam pomhać, wustork klimje škodźacych maćiznow­ pomjeńšić. Za to su konkretne naprawy trěbne.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND