Wo žiwjenju z industriju
Düren. Jürgen Maćij je z cyklusom wo wotbagrowanju serbskeje wsy Liškowka we wobłuku fotoweje wustajeńcy „Wo žiwjenju w industrijnych krajinach“ zastupjeny. Přehladka je hač do 16. februara 2020 w Leopolda Hoeschowym muzeju sewjerorynsko-westfalskeho města Düren widźeć. Hoeschowy muzej kooperuje z Braniborskim krajnym muzejom za moderne wuměłstwo w Choćebuzu.
Přeje sej sensibelnosć
Berlin. Spěwarka skupiny Silbermond Stefanie Kloß z Budyšina přeje sej 30 lět po přewróće sensibelny wobchad ze začućemi wobydlerjow na wuchodźe Němskeje. „To je błuzna, kotruž dyrbiš hladać, zas a zaso“, rjekny Kloß powěsćerni dpa. Biografije ludźi a swójbow su so změnili. Mnohim so po přewróće lěpje dźe, někotrym pak tež nic.
Wozydła pola Hentschke so palili
Choćebuz (SN/bn). „Smy“ rěka krótkofilm, kotremuž přiznachu z 1 500 eurami dotěrowane hłowne myto 17. łužiskeje filmoweje přehladki. Produkcija młodeju serbskeju filmowčow Luizy Nawkec a Sofije Cyžec, kotrejž stej film wčera prapremjernje w nimale wupředatym Choćebuskim kinje „Weltspiegel“ pokazałoj, zaběra so na dokumentariske wašnje z prašenjom, što je serbstwo a kajku rólu hraja w tym zwisku rěč, nabožina a nałožki. „Hnujacy, awtentiski a z lochkej nohu: ‚Smy‘ zahorja z generacije přesahowacym prašenjom za serbskej identitu. Je kedźbyhódne, kak młodźina – hdyž tež na swoje wašnje – tradicije haji“, jury swój rozsud wopodstatni. Tež wosebite myto Załožby za serbski lud w hódnoće 1 000 eurow přizwolichu prapremjerje. „Źiwa žeńska“ je eksperimentalna interpretacija łužiskeje baje, zwoprawdźeneje wot wuměłče Helle Stoletzki. „Poetisce zbliža so film starej serbskej powěsći a tak k tomu pohnuwa, zmužiće nowy wid sej zwěrić“, jury podšmórny.
Korle Awgusta Kocorowy „Serbski rekwiem“ zaklinči njedźelu, 10. nazymnika, w 16 hodź. w Ketličanskej cyrkwi, skutkowanišću něhdyšeho tamnišeho kantora a serbskeho narodneho komponista. Z widom na to je so Axel Arlt z Elisabeth Süßmitt, fararku Ketličansko-Nosačanskeje wosady, rozmołwjał.
Što Wam to woznamjenja, zo so 1894 nastata twórba do Ketlic wróći?
E. Süßmitt: Kocor bě 36 lět kantor našeje wosady. Rekwiem dokónči wón 1894, hižo na wuměnku. Móhła sej předstajić, zo hladaše Kocor nastupajo předstajenje na swoju cyrkej, w kotrejž bě tak dołho skutkował. Wjeselimy so, zo „Serbski rekwiem“ nětko tu přednjesu.
Kak daloko sće so do wosadnych serbskich stawiznow hižo zanurić móhła?
E. Süßmitt: Ze serbskeho pozadka, kotryž tale wosada ma, dźensa mało začuwam. Na starej Nosačanskej cyrkwinskej šuli čitaš napis „Pas moje Jehnjata“. Tam sym znajmjeńša na serbsku rěč storčiła. Sama pochadźam z Drježdźan a mějach do tohole farskeho městna jenož mało kontakta ze serbstwom. K ordinaciji lěta 2011 je mi Bukečanski farar Thomas Haehnchen wězo hnydom serbski Wótčenaš darił.
Składy bibliotekow, slědźenske dźěło a digitalizacija tworjachu ćežišća nazymskeho zetkanja Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow. Tudyšej klóšterskej archiwaj zaběraštej wosebitu rólu.
Zhorjelc (SN/bn). Kóždolětnje wuhotuje Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow nazymske zetkanje. Tema minjeny kónc tydźenja w Zhorjelcu wuhotowaneho zarjadowanja bě „Hornjołužiske biblioteki a jich zběrki“. Dohromady 19 referentow je w pjeć ćežišćowych blokach rozdźělne fasety tudyšeho muzejownistwa, katalogizowanju žórłow a praktiskeho slědźenja nadrobnje wobswětliło.
Prěni pjatkowny wotrězk bě „Biblioteki a muzeje“. Mjez druhim přednošowaše dr. Sylke Kaufmann z Kamjenskich měšćanskich zběrkow wo rekonstrukciji priwatneje knihownje Gottholda Ephraima Lessinga a Kai Wenzel z kulturnohistoriskeho muzeja Zhorjelc wo wobstatku swojeje institucije. Wenzel je předewšěm straty w zwisku z Prěnjej a Druhej swětowej wójnu wobžarował.
Erfurt (dpa/SN). W zhromadnym lisće žada sej 17 funkcionarow durinskeje CDU po wólbnej poražce swojeje strony zwólniwosć k rozmołwam z AfD w swobodnym staće. W kruhach strony rozšěrjeja „apel konserwatiwnych čłonow unije w Durinskej“, kaž medije rozprawjeja. Funkcionarojo maja za njepředstajomne, zo je „nimale štwórćina wolerjow“ w Durinskej při rozmołwach wo nowym knježerstwje wuzamknjena. W lisće drje AfD z mjenom njemjenuja, přiwšěm je směr jasny. AfD bě 23,4 procenty dóstała.
Özdemir: Problemy wostanu
Berlin (dpa/SN). Politikar Zelenych Cem Özdemir je před přehnatymi wočakowanjemi hladajo na elektroawta na dróhach Němskeje warnował. „Wobchadna změna njerěka, zo 47 milionow spalerjow fosilnych maćiznow ze 47 milionami elektroawtow narunamy“, rjekny předsyda wobchadneho wuběrka zwjazkoweho sejma dźensa w rańšim magacinje ZDF. „Bychmy drje mjenje wotpłunow a mjenje hary w městach měli, wobchadny infarkt pak by wostał.“ Zwjazkowe knježerstwo je wčera wobzamknyło, premiju za nakup elektroawtow zwyšić.
Chłostanja ranja wustawu
Zhubjeny třilětny hólčk je w šwabskim Bad Wörishofenje zasadźenje policije zawinił. 16lětny bratr měješe njedźelu popołdnju na njeho kedźbować, je pak sej wusnył. Po tym zo bě zaso wotućił, njemóžeše třilětneho po cyłym domje namakać. Prjedy hač zawołana policija dojědźe, młodostny bratřika tola wuhlada, schowaneho pod poslešćom.
Pokradnjeny pomnik Göttingenskeho dźiwadźelnika Heinza Erhardta su dźensa zaso stajili. Tři tydźenje bě pomnik woblubowaneho komikarja zhubjeny, doniž njeje pěšk wobškodźenu stelu na štom zlehnjenu našoł. Je to po wšej Němskej jenički pomnik dźiwadźelnika, kiž bě w Göttingenje wosom filmow nahrawał. Lěta 2003 postajeny pomnik pokazuje, kak Erhardt (1909–1979) w róli policista wobchad rjaduje. Stela je nětko zesylnjena, zo njemóža ju wjace pokradnyć.
Bangkok (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres swět namołwja, so klimoweje krizy dla energije z wuhla wzdać. „Sym so jara za polěpšenja na polu podróšenja wuhlikoweho dioksida zasadźał, zo bychmy zaručili, zo hač do lěta 2020 žane nowe wuhlowe milinarnje njenastanu“, rjekny Guterres na wjerškowym zetkanju statnych a knježerstwowych šefow juhowuchodoaziskeho zjednoćenstwa statow Asean předwčerawšim, njedźelu, w Bangkoku. Staty njesměli dalše biliony dolarow dawkowych srědkow wudawać, zo bychu fosilne palne maćizny potuńšili, měnješe wón hladajo na změnu klimy. Ta zawinuje dalše sylne wichory, tropiske chorosće a konflikty.
Wosebje Guterresa znjeměrnja, zo w někotrych dźělach swěta nowe milinarnje twarja, kotrež wobswět dale zanjerodźeja, kaž na wuchodźe, juhu a juhowuchodźe Azije. Zdobom dyrbjeli industrijne kraje wuwićowym krajam pomhać, wustork klimje škodźacych maćiznow pomjeńšić. Za to su konkretne naprawy trěbne.