Z wudaća: pjatk, 29 nowembera 2019

Tornow (AK/SN). Braniborska a Sakska chcetej mjezy přesahowacu zhromadnu stražu wodoškitneje policije wutworić. Sydło ma na južnym přibrjohu Lejnjanskeho jězora nastać. Tuchwilu wothło­suje so zaměrowy zwjazk Łužiska jězo­ri­na ze statnym zawodom Sakski imobilijowy a twarski management (SIB). Hižo wčera je zwjazkowa zhromadźizna zwjazka w Tornowje pola Łutow (Lauta) tomu přihłosowała, wotzamknyć wotnajenske zrěčenje za zhromadnu stražu w Lejnom (Geierswalde). „Zrěčenje je na 15 lět wobmjezowane“, rjekny jednaćel zaměroweho zwjazka Łu­ži­ska jězorina za Saksku Daniel Just. „Zapisana je opcija, zrěčenje wo pjeć lět po­dlěšić.“ Zaměrowy zwjazk ma nětko trěbne podrysy, specialne za­twarki a dalše wuhotowanje za nowu stražu do planowanjow zapřijeć.

Budyšin (SN/CoR). Nimale 30 zajimcow přiwabi wčera druhi dźěl awtobiografije Benedikta Dyrlicha „Doma we wućekach 2“ do Budyskeje Smolerjec kniharnje. W njej rysuje awtor w třoch kapitlach mězniki a etapy po politiskim přewróće a podawa tak zdobom zarys najmłódšich serbskich stawiznow – wězo z wosobinskeje perspektiwy. „Wěm, zo kniha tež disku­sije zbudźa. Wšitko pak sym ze swojeho wida napisał. Mam pluralitu měnjenjow za wažnu, a w tym zmysle chcu tež k dialogej přinošować“, Dyrlich praješe.

Nimale 400 stron wopřijaca kniha na­sta­ na zakładźe zapiskow, listow a pojednanjow. „Po prěnjej rozmołwje wo projekće drje bě jasne, zo je tójšto maćizny. Zo pak budźe to tajki marathon, to tehdy njewědźachmy. Sym dźakowny, zo sym tutón marathon sobu běžeć směł“, rje­kny lektor Pětr Thiemann w swojich zawodnych słowach. Dyrlich dźakowaše so jemu kaž tež swojej mandźelskej Monice a prof. dr. Dietrichej Šołće, zo su z dobrej radu projekt přewodźeli.

Kamjenica (dpa/SN). Ličba bjezdźěłnych w Sakskej je so znowa pomjeńšiła, kaž regionalna­ direkcija zwjazkoweje dźě­łoweje agentury w Kamjenicy zdźěla. W nowem­brje bě cyłkownje 107 300 muži a žonow bjez dźěła. Kwota je so tuž wo 0,1procentny dypk na 5,0 znižiła. Wot zawjedźenja statistiki w lěće 1991 je to najniši staw. Přičina dalšeho pomjeńšenja su po wšěm zdaću přiběrace ličby nadawkow w nazymje.

Pola Amazon stawkuja

Berlin (dpa/SN). Přistajeni online-wikowarja Amazon dźensa, jutře a póndźelu stawkuja, informuje dźěłarnistwo ver.di. Tak wukonjeja wulki ćišć na dźěłodawarja. Wšako su runje tele dny hladajo na akcije „Black Friday“ a „Cyber Monday“ we wobchodnistwje jara wažne. Rěčnik Amazon připowědźi, zo kupcy wot stawka potrjecheni njejsu. Skazane twory budu zdypkom dodawane. Hižo wot lěta 2013 sobudźěłaćerjo stajnje zaso stawkuja, dokelž žane tarifowe zrěčenje nimaja.

Swójsku strategiju předstajił

Po cyłym swěće su ludźo dźensa namołwjeni za škit klimy demonstrować. Protestne zarjadowanje wotměchu tež w Južnej Koreji.­ Studenća w Seoulu su swój protest zwuraznili, žadajo sej wot tamnišeho knježerstwa so sylnišo za škit klimy zasadźeć. We wjac hač 500 městach Němskeje běchu demonstracije předwidźane, mjez druhim tež w Budyšinje, Zhorjelcu a Žitawje. W Zwjazkowej radźe rozjimachu dźensa klimowy paket knježerstwa, ale blokowachu jón. Nětko ma posrědkowanski wuběrk­, wobstejacy ze zastupjerjow zwjazkoweho sejma a Zwjazkoweje rady, so z naležnosću zaběrać. Foto: pa/AP/Lee Jin-Man

Wurosćeneho jelenja při awtodróze dla je zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) ducy na termin wokołopuć jěć dyrbjała. Wona bě póndźelu ze swojim słužbnym wozom na awtodróze A 20 po puću,­ jako su jězdnju jelenja dla cyłu hodźinu zawrěli, zo bychu jeho wuhnali. Awto kanclerki dyrbješe pódlanske puće wužiwać. Zwěrjo steješe mjez dźiwinowym płotom a awtodróhu strašnje blisko při jězdni.

Dlěje hač 70 lět po skónčenju Druheje swětoweje wójny bu akordeon, kiž bě so we wójnskich šmjatkach zhubił, zaso swojemu wobsedźerjej wróćeny. Ameriski general přepoda jón w eifelskim měsće Schleiden swójbje Kupp. Dźěd generala bě instrument po bitwje pola padnjeneho němskeho wojaka našoł a sobu wzał. Na akordeonje napisana adresa pak zmóžni, jón nětko wróćić.

Berlin/Madrid (dpa/SN). Hladajo na zwadu wo kónc zmilinjenja brunicy, wo wu­twar parkow wětrnikow a wo škit klimy dla pojědźe zwjazkowe knježerstwo z wida němskich wobswětoškitnych zwjazkow z prózdnymaj rukomaj na swětowu klimowu konferencu UNO. „Prózdne w tym zmysle, zo swójske klimowe zaměry, kotrež tak a tak njedosahaja, podkłasć njemóže“, rjekny šef wobswětoškitneje organizacije WWF Michael Schäfer wčera w Berlinje. Zaměr za lěto 2020, na wšě 40 procentow škódnych płunow porno lětu 1990 zalutować, „je do druheje połojcy přichodneho lětdźesatka přestorčeny“. Zaměr za lěto 2030, potom 55 procentow mjenje wustorkować, njeje ze žanymi naprawami podkładźene. Klimowa konferenca UNO započnje so póndźelu.

Berlin (dpa/SN). Wjac pjenjez za pěstowarnje, tuńše jězdźenki za železnicu kaž tež wyše wudawki za škit klimy a zakitowanje – tu so temy, wo kotrychž chcyše zwjazkowy sejm dźensa nastupajo klětuši etat wothłosować. W nim chce koalicija wjace pjenjez za socialny, železniski a kubłanski wobłuk wudać. Wobjim rekordneho etata wučinja 362 miliardow eurow, 5,6 miliardow wjace hač lětsa.

Najebać słabšu konjunkturu a mjenje dawkowych dochodow nochce so financny minister Olaf Scholz (SPD) zadołžić. Čorna nula ma dale wobstać. To je jenož móžno, dokelž móže z hornca zwjazkoweho knježerstwa čerpać, kotryž bě za krizu ćěkancow dla předwidźany.

Cyłkownje 42,9 mrd. eurow planuja za wutwar dróhow a železniskich čarow, za kolesowarske šćežki, nowe pěstowarnje, digitalizaciju w šulach a spěšny internet we wjesnych kónčinach. Twarske zawody pak maja telko nadawkow, zo njehodźa so pjenjezy snano scyła wužiwać.

Pólske statne rěčnistwo symboliske wotprawjenje njepochłostało

Waršawa. Wohidna akcija pólskich nacionalistow před lětomaj w Katowicach nima za nich žanežkuli sudniske sćěhi. Statne rěčnistwo je nětko zdźěliło, zo je přepytowanja wotzamknyło a zo nima akciju za chłostajomnu.

Pólske skupiny „narodowcow“ běchu so w nowembru 2017 na hłownym naměsće Katowic zhromadźili. Ze swojej akciju protestowachu woni přećiwo šěsć pólskim zapósłancam Europskeho parlamenta, kotřiž běchu za jeho rezoluciju hłosowali, měrjacu so přećiwo pólskej justicnej reformje. Po měnjenju parlamenta Europskeje unije w Brüsselu reforma njewotwisnosć pólskeje justicy wohroža. Demonstranća w Katowicach běchu k tomu wulke portretowe fota wonych šěsć zapósłancow symbolisce na šibjeńcy powěsnyli.

Hdyž padnje we Łužicy mjeno zwjazkarstwa „Ende Gelände“, słyšiš na mnohich městnach hnydom alarmowe zwony zwonić. Wězo, dwělomne zakročenja swjatki 2016 přećiwo produkciskim připrawam LEAG su mnohim hišće w pomjatku. A tohodla nochce skoro nichtó do toho wěrić, zo so wobdźělnicy akcijow wot dźensnišeho hač do njedźele po tym změja, štož je „Ende Gelände“ same připowědźiło: masowu akciju ciwilneje njeposłušnosće, njeposłušnosć na niskim niwowje a přizjewjenu demonstraciju. Zo stej Zhorjelski a Budyski wokrjes nětko pasma postajiłoj, hdźež je we wokolinje Wochožanskeje a Rychwałdskeje jamy kaž tež Hamorskeje milinarnje zakazane zhromadźizny přewjesć abo so tam na tajkich wobdźělić, ma jěry přisłód. Hdyž dźe wo klimopolitisku krizu, kotruž je tež Němska sobu zawiniła, wo přichod našich dźěći, postajatej zarjadaj zakaz. Hdźe pak je tajki wostał, jako ćahachu neonacije po Budyšinje? Ja dowěrjam sudnistwu. Axel Arlt

W srjedźišću tradicionalneho zjawneho přednoška we wobłuku schadźenja wědomostneje přirady Serbskeho instituta steješe srjedu wječor w Budyskim Serbskim domje „błótowska kriminalka“. Dr. Susanne Hozyna rozkładźe na přikładźe filma „Sturmnacht“, kajku wažnu rólu w nim to numinozne hraje.

Budyšin (SN/CoR). Z dźakom prof. dr. Konradej Köstlinej a prof. dr. Winfriedej Müllerej za jeju wjelelětny angažement we wědomostnej přiradźe je wčera direktor Serbskeho instituta dr. Hauke Bartels zjawne, de facto pak interne zarjado­wanje oficialnje zahajił. „Waš dobroćiwy kritiski přewod ma wurjadny wuznam za stejnišćo instituta tež w zjawnosći“, so Bartels jimaj dźakowaše.