Z wudaća: pjatk, 17 januara 2020

Za Grimmowe myto nominowany

Marl. Dokumentaciski film Grit Lemke „Gundermann Revier“ je za Myto Adolfa Grimma nominowany. Najwažniše němske telewizne myto spožča mjeztym 56. raz, a to 27. měrca w štyrjoch kate­gorijach. Hižo 3. měrca chcedźa lawreatow wozjewić. Debitowy film kuratorki sekcije „Heimat – Domownja – Domizna“ na Choćebuskim filmowym festiwalu dr. Grit Lemke bě loni tež tam widźeć.

Zastojnstwje dale wjedźe

Drježdźany. Serbskemu zapósłancej Alojsej Mikławškej (CDU) su na konstituowacym posedźenju noweho etatoweho a financneho wuběrka Sakskeho krajneho sejma znowa zastojnstwo zastupowaceho předsydy dowěrili. Nimo toho přisłuša Worklečan dale peticiskemu wuběr­kej, kaž jeho wobydlerski běrow w Kamjencu informuje.

Nowy běrow koordinowanišća

Spěchowanske towarstwo za Worklečansku wyšu šulu załožene

Worklecy (JK/SN). Minjene lěta nasta­wachu w přiběracej ličbje spěchowanske towarstwa. Lěpšiny tajkeho spěchowanskeho cyłka chce tež předwčerawšim, srjedu, załožene towarstwo za spěchowanje Serbskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ Worklecy wužiwać.

Nimale dwaceći zajimcow zetka so we Worklecach z krutym zaměrom, towarstwo załožić. Mjez přitomnymi běštaj tež Worklečanski wjesnjanosta Franc Brusk (CDU) a nawoda tamnišeje wyšeje šule Křesćan Korjeńk.

Zhromadźiznu zahaji staršiski rěčnik šule Dirk Hentschel a skedźbni na zaměr towarstwa. Wučerjej Diana Šołćina z Róžanta a Beno Hojer z Chrósćic běštaj wo wotpohladach spěchowanskeho towarstwa rozmyslowałoj a naćisk wustawkow zdźěłałoj. „Chcemy ze spěchowanskim towarstwom wšitkim, kotřiž so za kubłanišćo a wšitko kołowokoło njeho horja a starosća, dać instrument do rukow, dźěło a nahladnosć šule skrućić“, zjima Beno Hojer wotmysł wječora.

Marko Wjeńka

Sće tež tak hnući kaž ja? Smy wčera histo­riski wokomik dožiwić směli: Němska zawěra hač do lěta 2038 wšitke wuhlowe milinarnje, zo by klimowe zaměry Pariskeho klimoweho zrěčenja docpěła. Hižo w lěće 2028, potajkim historisce widźa­ne zajutřišim, ma Janšojska milinarnja dźěłać přestać. Lěto pozdźišo slědujetej staršej blokaj Hamorskeje milinarnje. Najpozdźišo w lěće 2038 nima žadyn­ kur wjace z jedneje z němskich wuhlowych milinarnjow stupać.

Snano njejsym na nowinarskej konferency knježerstwa k časowemu planej zawrěća milinarnjow prawje kedźbował. Što su naši politikarjo poprawom rjekli, zwotkel chcedźa po lěće 2038 milinu brać? Ja znajmjeńša ničo słyšał njejsym. Město toho chcedźa nam měch pjenjez na blido połožić a zwjazać to z přećelnym „starajće so“.

Budyšin (SN/at). Ze Serbskim wuběrkom respektiwnje nowej přiradu chcedźa w Budyskim krajnoradnym zarjedźe přichodnje skutkownišo wustupować. To sformulowachu čłonojo noweho dźěłoweho kruha za serbske naležnosće Bu­dyskeho wokrjesa na swojim konstituowacym posedźenju wčera w Budyšinje. Kaž społnomócnjena wokrjesa Regina Krawcowa zdźěli, běchu sej čłonojo pře­zjedni, zo staw nětčišeho wobwliwowanja serbskich naležnosćow bjezposrědnje do krajnoradneho zarjada njedosaha.

Gremijej přisłuša sydom wokrjesnych radźićelow. Za frakciju CDU su to Dawid Statnik, Wincenc Baberška, Swen Nowotny, dr. Robert Böhmer; za Lěwicu Hajko Kozel; za Swobodnych wolerjow Jan Bu­dar­ a Veit Großmann. Jako wěcywustojni wobydlerjo Sonja Hrjehorjowa, dr. Su­san­­ne Hozyna, Bosćij Handrik, Seraphina Pašcyna­ sobu dźěłaja, za Towarstwo Cyrila a Metoda Hanka Budarjowa kaž tež Mato Krygaŕ za Serbske ewangelske towarstwo.­ Zwjazk Sakskich městow a gmejnow w serbskim sydlenskim te­ritoriju zastupuje Njebjelčanski wjesnjanosta Tomaš Čornak (CDU).

Budyšin (SN/bn). „Noworěčnicy w konteksće mjeńšinowych rěčow a rewitali­zaciskich hibanjow – teorija a praksa“ bě hesło zjawneho přednoška prof. phdr. Leoša Šatavy wčera w Budyskim Serbskim instituće. Wědomostnik z Praskeje Karloweje uniwersity wobswětli w ně­hdźe hodźinskim referaće tuchwilny staw slědźenja na polu „fenomena, kiž drje je hižo dołho znaty, ale hakle krótki čas we fokusu sociolinguistiskich přepytowanjow“. Zawodnej definiciji rozdźěla mjez „maćernorěčnikami a nowymi nałožerjemi rěče – ći jedni přiswojeja sej rěč přez socializaciju w tak mjenowanym stafetowym procesu, ći tamni wuknu ju na­ přikład entuziazma abo nowowuwědomjenych swójbnych korjenjow dla“ – slědowachu wjacore přikłady mjenje abo bóle radźenych pospytow, mrěću rěčow zadźěwać.

Budyšin (kl/SN). Dźeń wotewrjenych duri w Domje Měrćina Nowaka w Njechornju je sej župa „Jan Arnošt Smoler“ Bu­dyšin lětsa znowa kruće do dźěłoweho plana zapisała, a to w zwisku z 30. po­smjertninami serbskeho wuměłca. Šulerjow Bartskeje zakładneje šule chcedźa tam z małym programom zapřijeć. To je jedyn wuslědk diskusije wo lětušim dźěłowym planje župy, wo kotrymž su so čłonojo jeje předsydstwa na srjedownym posedźenju w Budyšinje dorozumili.

Na župnu kubłansku jězbu přeproša wšitke skupiny a towarstwa znowa za kónc septembra. Dalše wažne předewzaće je nazymski koncert w Malešecach. Po wuspěšnym lońšim zazběhu chce župa tež lětuši podpěrać.

Přitomni słyšachu rozprawu wo lońšej župnej dźěławosći. Wo swojich dotalnych aktiwitach jako motiwator w Malešanskej kónčinje rozprawješe Lucian Kaulfürst. Tak je w zašłym poł lěće tójšto zahi­bał. Na přikład započina nětko jedna swójba w Malešecach zaso serbsce rěčeć, a to na přeće syna. Zo móhli projekt dołhož­ móžno dale wjesć, budźe dalša financ­na podpěra trěbna.

Berlin (dpa/SN). Policisća maja w boju přećiwo znjewužiwanju dźěći přichodnje wjace móžnosćow. To je Němski zwjazkowy sejm dźensa wobzamknył. Tak smědźa sej nětko z kumštnje produkowanymi filmami wo znjewužiwanju dźěći kontakt k woprawdźitym skućićelam wulišćić. Dotal njemóžachu so policisća do jich kruhow předrěć, dokelž bychu za to­ chłostajomny njeskutk skućić dyrbjeli. Zdobom je wotnětka hižo chłostajomne, w socialnych medijach splažne kontakty k dźěćom nawjazać.

Pompeo a Putin chcetaj přijěć

Washington (dpa/SN). Wonkowny minister USA Mike Pompeo chce so zajutřišim, njedźelu, na konferency wo połoženju w sewjeroafriskej Libyskej, hdźež knje­ži wobydlerska wójna, wobdźělić. To zdźěla wonkowne ministerstwo we Washingtonje. Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je zastupnikow z wjace hač dźesać krajow na mjezynarodnu konferencu do Berlina přeprosyła. Připrajili su mjez druhim francoski prezident Emmanuel Macron, turkowski prezident Recep Tayyip Erdoğan a ruski prezident Wladimir Putin.

Dešć wobornikam pomha

Hač do 750 traktorow je dźensa rano z wjacorych směrow do Drježdźan přijěło. Ratarjo protestowachu před statnej kencliju přećiwo­ nowemu zakonjej nastupajo hnojenje, wo kotrymž chce Zwjazkowa rada w aprylu rozsudźić. Traktorow dla bě rańši powołanski­ wobchad chětro haćeny. Mjez wobdźělnikami běchu tež łužiscy burja. Tež w druhich městach dóńdźe k tajkim demonstracijam,­ mjez druhim w Berlinje składnostnje wotewrjenja Zeleneho tydźenja. Foto: Christian Essler

Z płatowymi měškami z Němskeje chcedźa w Awstralskej młodźatam pomhać, kotrež buchu při lěsnych wohenjach zranjene. Gertje Forlong zběra samošite měški, zo by je wuchowanskim stacijam za zwěrjata pósłała. 44lětna ma w Mühlheimje nad rěku Ruhr wobchod za płaty. Po jeje internetnej namołwje je so cyły rjad pomocnikow přizjewił a jej mjeztym wjace hač sto měškow pósłał.

Z twarožkom policajske awto wobškodźili su w Berlinje-Neuköllnje. Do toho běchu zastojnikow nócneje hary dla k bydlenju wołali. Po tym wuhladachu zastojnicy 20 centimetrow wulku wužłobinu na třěše awta a wotłamanu škričkowu antenu. Wjetši kruch twarožka ležeše pódla awta. Štó bě jón ze šesteho poschoda ćisnył, njemóžachu bohužel zwěsćić.

Choćebuz (SN). Zwjazk a kraje su so na to dojednali, brunicowe milinarnje hač do lěta 2038 wotpinyć, štož žněje pozitiwne reakcije, ale tež kritiku. „To je dalši dyr ludźom we Łužicy a ćežka hypoteka za hospodarske stejnišćo Němska. Hač do dźensnišeho su wšitke plany nowych atraktiwnych dźěłowych městnow ryzy fantazija. Nimo toho njeje žaneje noweje milinarnje, kotraž na zakładźe płuna milinu produkuje. A přiwšěm chcedźa tři lěta prjedy přestać brunicu wudobywać. To njeje žana seriozna politika, ale ruski rulet“, měni zapósłanc zwjazkoweho knježerstwa Torsten Herbst (FDP).

Po słowach hłowneho jednaćela Choćebuskeje Industrijneje a wikowanskeje komory Marcusa Tolle su prawniske dojednanja mjez Zwjazkom a brunicowymi krajemi nuznje trěbne. Zdobom měli monitoring zarjadować, z kotrymž wuwiće milinoweje produkcije, zastaranske zawěsćenje a wubědźowanjakmanosć wobkedźbuja.