Z wudaća: pjatk, 18 septembera 2020

pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Krótkopowěsće (18.09.20)

Dohromady štyri nowe pady

Budyšin. Budyski kaž tež Zhorjelski stej wčera wobaj dwě nowoinfekciji z koronawirusom wozjewiłoj. Tak cyłkownej ličbje na niskim niwowje přiběratej runje tak kaž postajene karanteny za 197 (+7) ludźi w Budyskim a 61 (+22) wosobow w Zhorjelskim wokrjesu.

Rapper Ares njewitany

Kumwałd. Přećiwo zasydlenju Chrisa Aresa, wot bayerskeho wustawoškita wobkedźbowaneho prawicarskoekstremneho rappera, w Kumwałdźe wupraji so tele dny tamniša gmejnska rada z hłosa­wzdaćom AfD. Gremij je wjesnjanostu Thomasa Martolocka (CDU) społnomócnił, hromadźe ze zarjadami ­přećiwo planam Aresa we wsy zakročić. Tam chce rapper tattoo-studijo a předań scenoweje drasty zarjadować.

Zesylnja awtorske prawa

wozjewjene w: Krótkopowěsće
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

„Sće wulkotni byli“

Premjera Serbskeho młodźinskeho dźiwadła festiwal a sezonu zahajiła

Budyšin (SN/CoR). Ze serbsko-němskorěčnej premjeru zhromadneje produkcije Serbskeho młodźinskeho dźiwadła a Kamjentneho domu „Prěki – durich – loborka“ njejsu wčera jenož nowu hrajnu dobu Budyskeho NSLDź na hłownym jewišću zahajili, ale zdobom 3. festiwal „Witajće druhdźe“ ze šěsć amaterskimi młodźinskimi skupinami z cyłeje Němskeje a Irskeje. „Smy hordźi, zo móžemy skónčnje wot měrca přesunjeny projekt předstajić. Wosebitosć je, zo hraja tu Serbja a Němcy hromadźe we woběmaj rěčomaj“, witaše intendantka za serbske dźiwadło Madleńka Šołćic přihladowarjow zbliska a zdaloka na wupředatej žurli. „Dźiwadło njewotbłyšćuje woprawdźitosć, ale předstaja swět, kajkiž móhł być“, rozłoži intendant Lutz Hillmann w swojich witanskich słowach. „Hornja Łužica steji za mnohotnosć. Dźakuju so intendantej za zmužitosć, z tutym festiwalom dźiwadłowu sezonu w Hornjej Łužicy zahajić“, wuzběhny přirjadnica Budyskeho krajneho rady Birgit Weber.

wozjewjene w: Kultura
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Wo nosacha wo nosu prědku

Bosćan Nawka

Mjez počasami je nazyma wšěm na kulturje zajimowanym to, štož je zahoritym přećelam basketballa tak mjenowana crunchtime. Čas potajkim, w kotrymž (we wězo wobmjezowanym ramiku) wo něšto, hdyž nic wo wšo dźe. Lětsa tele trochu himpotace přirunowanje samo bóle přitrjechi hač hewak. Wšako wojuja najlěpši protagonisća mjenowaneho sporta tuchwilu wo „swětowe mišterstwa“, kaž to w Americe mjenuja. Zo z tym hišće hotowi njejsu, zaleži na wěstej pandemiji, wo kotrejž budźe něhdy rěkać, zo je jasnu cezuru wuskutkowała, wobwliwowacu wšitke fasety zjawneho žiwjenja. A kotraž je nam njesměrnu paradu nosow wobradźiła, dźakowano posłownje zrozumjenemu zahubnemu škitnemu nahubnikej. Někotři wužiwaja wony njewoblubowany čwak płatu samo jako nadrowc za brodu (Kinn) – čehodla, to najskerje sami njewědźa, chibazo mamy to jako formu perfidneho protesta rozumić. Sym wćipny, hdy wuhladamy prěnich mopedistow z nahłownikom na kokaču (Steiß).

wozjewjene w: Rozmyslowane
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Dźěło so w běhu lět změniło

Hladajo na pjelnjenje jamow po hórnistwje je resursa woda bytostna. ­Dokelž pak smy wot njeje dźeń a wotwisniši, měli z njej jara zamołwiće ­wobchadźeć. Wosebita centrala je so minjene dwaceći lět wo to starała.

Zły Komorow (SN/BŠe). Łužiska a srjedźoněmska towaršnosć hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) zhladowaše póndźelu na dwaj lětdźesatkaj wuspěšneho wodohospodarstwa we Łužicy. W zhromadnym dźěle ze zarjadami a institucijemi je LMBV docpěła, zo z wodu w hórnistwowej kónčinje zamołwiće wobchadźeja. Wudobywanje brunicy dźě je w zašłosći hladajo na wodowy etat swoje slědy zawostajiło. Tohodla je LMBV samozrozumliwje kompleksne nadawki přewzała.

wozjewjene w: Hospodarstwo
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

„Za region wuznamny nastork rozrosta“

Choćebuz (SN/at). Wo spěšnych ćahach ICE móža w Delnjej a Hornjej Łužicy tuchwilu jeno sonić. Strukturneje změny po kóncu zmilinjenja brunicy dla ma so to změnić. Nic jenož wobchadnje, ale tež infrastrukturnje. Łužica trjeba nowe dźěłowe městna; nowa porjedźernja železnicow w Choćebuzu ma k tomu přinošować. Z wulkoprojektom na tradicionalnym městnje chce Němska železnica (DB) 1 100 nowych dźěłowych a 110 wukubłanskich městnow wu­tworić. Plany za to su wicekancler a zwjazkowy financny minister Olaf Scholz (SPD), zwjazkowy wobchadny minister Andreas Scheuer (CSU) a předstejićer DB Roland Pofalla wčera w Choćebuzu rozłožili.

wozjewjene w: Hospodarstwo
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Ćěkancy du do noweho lěhwa

Lesbos (dpa/SN). Wjace hač 5 000 migrantow je po oficialnych informacijach minjene dny do noweho stanoweho lěhwo Kara Tepe na grjekskej kupje Lesbos zaćahnyło. Tež dźensa rano stejachu ćěkancy w dołhich rynkach před zachodom lěhwa, kaž statna telewizija pokazowaše. 135 migrantow su pozitiwnje na koronawirus testowali a izolowali. Nowe lěhwo běchu natwarili, po tym zo bě so dotalne Moria wotpaliło.

Debata wo policiji dale traje

Berlin (dpa/SN). Po wotkryću prawicarskoekstremnych internetnych skupin w rjadach sewjerorynsko-westfalskeje policije debata wo ekstremistiskich tendencach pola policija dale traje. Nutřkopolitiska rěčnica Zelenych Irene Mihalić je swoje žadanje wospjetowała, zo měli naležnosć wědomostnje přepytować. Zwjazkowy nutřkowny minister Horst Seehofer (CSU) so tomu dotal spjećuje. Mjeztym su wjacore wot SPD nawjedowane zwjazkowe kraje připowědźili, zo chcedźa přepytowanje same přewjesć.

Lockdown w Israelu

wozjewjene w: Kraj a swět
Tropiski wichor „Sally“ je w statomaj USA Alabama a Florida hoberske škody zawostajił a znajmjeńša jednu wosobu morił, dalša je zhubjena. Wichor ze wulkimi zliwkami zapławi dróhi a wobškodźi domy. Jeničce w staće Alabama bě 500 000 domjacnosćow a wobchodow bjez miliny. Wichor ćehnje dale do směra na Georgia a South Carolina Foto: dpa/Gerald Herbert

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

To a tamne (18.09.20)

Z kurioznym kołolětom chce awstralske lětanske předewzaće Quantas pasažěrow wróćo zdobyć. Boeing 787 ma 10. oktobra w Sydneyju wotzběhnyć a poměrnje nisko nad najsławnišimi zajimawostkami kraja lećeć – zo by so po sydom hodźinach bjez mjezypřizemjenja zaso nawróćiła. Budu to dowolowe kónčiny Great Barrier Reef, Uluru, Byron Bay, ale tež Sydneyski přistaw.

Spodźiwne wuprajenja prezidenta USA Donalda Trumpa wo Awstriskej su ministerku za ratarstwo Elisabeth Köstinger (ÖVP) k wujasnjowacym pokiwam pohnuli. Wona potwjerdźi, zo njebydla Awstričenjo w lěsach a zo nimaja žane eksploziwne štomy. Trump bě hladajo na lěsne wohenje w Kaliforniskej Awstrisku ­jako přikład wuzběhnył a twjerdźił, zo „bydla tam ludźo w lěsnych městach“ a zo „maja wjace eksploziwnych štomow“.

wozjewjene w: To a tamne
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Klöckner:Lěsy nasadźeć

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za ratarstwo Julia Klöckner je hladajo na ćežke škody w lěsach znowa namołwjała, tam nowe rostliny nasadźeć. Lěs ma mjeztym tři lěta trajacy stres, rjekny politikarka CDU wčera w Berlinje k zahajenju Němskich dnjow lěsa 2020. „Hdyž dźensa žane nowe štomy njesadźamy, budu nam to přichodne generacije za zło brać.“ Runje w času sadźenja nazymu je tuž „ofensiwa sadźenja“ trěbna.

Zwjazk a kraje chcedźa za nowe lěsy cyłkownje hač do 1,5 miliardow eurow přewostajić. Tak chcedźa je tež za wužadanja klimoweje změny wukmanić. Cyłkownje ma so 285 000 hektarow płoniny zalěsnić.

Fachowy politikar Zelenych Harald ­Ebner rjekny: „Lětuše dny lěsa su zrudne dny.“ Wón knježerstwu wumjetowaše, zo nima koncept přećiwo krizy lěsa. Město toho wone miliardy za njeskutkowne a samo lěsam škodźace programy broji.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 18 septembera 2020 14:00

Pomoc schwalena

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je hladajo na koronakrizu miliardy eurow wopřijacu pomoc na dobro komunow wobzamknył. Na jednym boku chce Zwjazk straty komunow nastupajo přemysłowy dawk wurunać a so na tamnym boku sylnišo na kóštach přijimarjow Hartza IV za bydlenje a tepjenje wobdźělić. Zo móhli komuny pobrachowace dochody z přemysłoweho dawka wurunać, pře­wostaji Zwjazk 6,1 miliardu eurow. Tež zwjazkowe kraje chcedźa pomhać. Dźensa chcyše so Zwjazkowa rada ze zakonjom zaběrać. Powšitkownje wočakowachu, zo gremij jemu přihłosuje.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND