Z wudaća: póndźela, 26 oktobera 2020

Digitalna zhromadźizna

Budyšin/Flensburg. Europski parlament chce so hišće lětsa z wobydlerskej iniciatiwu Minority SafePack rozestajeć a rezoluciju wobzamknyć. To připowědźi prezident Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin FUEN Loránt Vincze, kotryž je sam zapósłanc w Brüsselu, sobotu na digitalnej delegatnej zhromadźiznje FUEN. Wobzamknyli su wjacore rezolucije wo škiće narodnych mjeńšin.

Filmowy přinoški zapodać

Wulke Hendrichecy. Za 18. Nysowy filmowy festiwal, planowany klětu wot 18. do 23. měje w němsko-pólsko-čěskim třikrajowym róžku pytaja zarjadowarjo wubědźowanske přinoški za kategorije hrajny film, krótkofilm a dokumentaciski film. Hač do 31. decembra móža filmowcy swoje přinoški zapodać. Produkowane dyrbja wone być 2020 abo 2021 w jednym z třoch festiwalowych krajow.

Politiske wuměłstwo

Diana Wagnerec: Tradicije kaž ptači kwas na kóždy pad zachować

Budyšin (SN/mwe). Serbski ludowy ansambl přihotuje so tuchwilu po datych móžnosćach korony dla zaměrnje na klětuši dźěćacy a wječorny ptači kwas. Libreto za wječorny ptači kwas je dźiwadźelnik NSLDź Tomaš Cyž sčasom na­pisał a wón ma tež režiju programa na starosći. „Proby smy z wotpowědnym a trěbnym wotstawkom akterow a na zakładźe zdźěłaneho hygienoweho koncepta zahajili, tak zo su wuměłcy kruch hižo w hrubym přeńć móhli“, jednaćelka SLA Diana Wagnerec našemu wje­čor­ni­kej rozprawja. Nimo wuměłskich přihotow je dźě w tuchwilu napjatej a nje­wě­stej situaciji za wjednistwo domu sobu to najwažniše, na kotrych žurlach a w kotrej formje so woblu­bowane a tradi­cionalne zarja­do­wanje přichodnje scyła přewjesć hodźi. Wšako je tež hižo kapała za někotre wječorne terminy po programje skazana, ale hač budu reje scyła móžne, njeje dźensa hišće jasne. „Štož sy sej derje přemyslił, dyrbiš nazajtra snano hižo zaso zaćisnyć“, jednaćelka starosće wšitkich na přihotach zarjadowanjow ansambla wobdźělenych wopisuje.

Pančicy-Kukow/Budyšin (SN/JaW). Zarjadniski zwjazk w Pančicach-Kukowje wo­stanje hač do 3. nowembra zawrjeny. To zdźěli wčera našemu wječornikej před­syda zarjadniskeho zwjazka Měrko Domaška. Přičina je, zo dyrbjachu so wjacori sobudźěłaćerjo zarjada do škitneje karanteny podać. Kaž Domaška dale rje­kny, móže zarjad tuž jenož digitalne naprašo­wanja a serwisowe nadawki wobdźěłać.

Wot wčerawšeho płaća we wokrjesu Budyšinje sylneho rozrosta nowych infek­cijow dla razniše wobmjezowanja zjawneho žiwjenja. „Naprawy su bohužel trěbne, zo móhli našemu strowotniskemu zarjadej dale kontrolu nad wuwićom infekcijow zmóžnić“, rjekny Budyski krajny rada Michael Harig (CDU), kiž nowe naprawy wita. „Prošu wšitkich wobydlerjow, so po postajenjach měć, zo bychmy zhromadnje dalšemu lockdownej zadźěwali.“

Podstupim (SN/CoR). Zwuki Sprjewje, zwuki wokoliny Rańskeho a dalšich łužiskich jězorow, zwuki wětrnikow, wulkich a mjeńšich dróhow, ale tež zwuki, kotrež su nastali, jako stej hromadźe z Gregorom Kliemom w jeho ródnej wsy Dešnje štom sadźiłoj – tajke a hinaše zwuki je wuměłča dr. Kat Austen hižo tu zběrała za swój łužiski projekt „This Land is Not Mine“. A wona přeprošuje tež Łužičanow – wo­se­bje Serbow – so wobdźělić, zwuki nahra­wać a na datowej bance https://lausitzklang.katausten.com składować. „Kak klin­či domizna? Kak začuwaš domiznu? Kotre zwuki słušeja k domiznje? Bych so jara wjeseliła, hdyž ludźo mi swoje wo­sobin­ske domizniske zwuki posrědkuja“, rje­kny wuměłča, kotraž dźěła wot apryla jedne lěto we wobłuku europskeho programa Artist in Residence w Podstupimskim instituće za transformatiwne slě­dźe­­nje za naslědnosć. W mnohich mjezynarodnych galerijach a muzejach je wona hižo swoje twórby a performancy předstajiła.

Časniki najwšelakorišeho razu a wulkosće jeho fascinuja. Tuž njezadźiwa, zo ma njeličomne doma, je předawa a tež reparuje. Je-li w Chrósćicach a wokolinje rěč wo „časnikarju“, móže jenož jedyn měnjeny być: Jürgen Njek. Jeho počesćichu spočatk měsaca za jeho wjelelětne mnohostronske čestnohamtske skutkowanje z Čestnym znamješkom Domowiny.

1947 w Dobrošicach rodźeny wotrosće Jürgen pola přirodneju staršeju Jurja Mencla a jeho mandźelskeje w Chrósćicach. Jurij Mencl bě časnikar a tak da so tež Jürgen w tymle rjemjesle wukubłać a je z lubosću a wjeselom wukonja. „Wot 1975, potajkim 45 lět, stara so wón čestnohamtsce wo časnik na wěži Chróšćanskeje cyrkwje, zmištruje trěbne reparatury a jón kóžde lěto wot zymskeho na lětni čas a nawopak přestaja“, rěka we wopodstatnjenju předsydstwa Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“. Tež w nocy na wčerawšu njedźelu je tuž na wěžu zalězł a časnik wo hodźinu wróćo zwjertnył.

Kamjenc/Köln (SN/mwe). „Proces pře­daća našeju chorownjow swj. Jana w Kamjencu a swj. Carolusa w Zhorjelcu cof­nyć­, je w tuchwilnej situaciji najlěpši rozsud“, nowinski rěčnik pomocneje słužby maltezow w Kölnje Patrick Pöhler na naprašowanje Serbskich Nowin zdźěli. „Z tym wobstejacu njewěstosć za našich sobudźěłaćerjow, pacientow a našich kooperaciskich partnerow politiki kaž tež nošerjow kóštow skónčimy.“ Hakle njedawno rěkaše, zo so Hornjołužiske kliniki w Budyšinje za přewzaće Kamjenskeje hojernje zajimowachu a chcychu tež lěkowarnju maltezow w Zhorjelcu kupić. Dlěši čas bě so akciska towaršnosć Sana klinikow ze sydłom w Mnichowje za domaj zajimowała. „Wobě chorowni maltezow w Kamjencu a Zhorjelcu běštej za čas koronakrizy derje wobstałoj a we wuchodnej Sakskej w prěnjej korona-žołmje najlěpše dźěło wukonjałoj. Naje­bać předawanskeje situacije sobudźěłaćerjo pacientow wu­běrnje zastarachu. Zo bychmy přichod domow zawěsćili, profil chorownjow w swójskim nošerstwje wutwarimy a do wobeju domow inwestujemy“, z centrale maltezow w Kölnje rěka.

Podstupim (dpa/SN). Wosrjedź koronakrizy su so dźěłarnistwa a dźěłodawarjo na zwyšenje mzdow wo 3,2 procentaj za při­stajenych zjawneje słužby dojednali. Najebać komplikowane wuchadźišćo matej wobě stronje dojednanje za akceptabelne. Kompromis předwidźi zwyšenje mzdow 1. apryla 2021 wo 1,4 procenty a 1. apryla 2022 wo 1,8 procentow, wčera w Podstupimje zdźělichu. Nimo toho dojed­nachu so na hladansku přiražku 120 eurow wob měsac wot lěta 2022.

Namjetuja zjězd CDU přestorčić

Berlin (dpa/SN). Předsydka CDU Annegret Kramp-Karrenbauer je hladajo na koronakrizu namjetowała, 4. decembra planowany zjězd CDU k wuzwolenju no­we­ho předsydy do nalěća přestorčić. We wobłuku klawsury předsydstwa k zahajenju noweho lěta měła strona roz­su­dźić, hač a hdy budźe w nalěću zjězd z 1 001 delegatom móžny abo hač su listowe wólby trěbne, zhoni powěsćernja dpa z kruhow wobdźělnikow wuradźowanja nawodnistwa CDU dźensa w Berlinje.

Opozicija za generalny stawk

Dale sprostnjene su fronty mjez stawkowacymi sobudźěłaćerjemi Załomskeje předźěłarnje płodow a nawodnistwom zawoda. Dźěławi stawkuja wot 16. oktobra za zwyšenje mzdow wo jedyn euro na hodźinu, zo bychu potom dwanaće eurow na hodźinu zasłužili. Jednaćelstwo tole wotpokazuje a wumjetuje stawkowacym, zo swoje dźěłowe městna wohrožuja. Foto: Steffen Unger

Priwatna sawna w radnicy ma za japanskeho měšćanostu njelubozne sćěhi. Kaž japanski dźenik Yomiuri Shimbun rozprawja, bě sej měšćanosta města Ikeda w prefekturje Osaka sawnu a fitnesowy nastroj w předrumnosći swojeho běrowa w radnicy nastajić dał. Po pokiwje swójbnych bě drje wón sawnu po měsacu zaso wotstronić dał, w mjezyčasu pak běchu medije hižo wo tym rozprawjeli. Měšćanosta je so mjeztym zamołwił.

Na chětro njewšědne wašnje su policisća w porynsko-pfalcskim Bad Kreuz­nachu drogi muža sćazali. Muž bě blachowu tyzu z marihuanu a tabletami do rěki ćisnył, jako chcychu jeho zastojnicy kontrolować. Policisća wupožčichu sej čołm wobydlerja a padlowachu za tyzu, doniž njemóžachu ju z wody wućahnyć. Policiji derje znateho muža su mjeztym wobsydstwa drogow dla wobskoržili.

Waršawa (dpa/SN). Wot minjeneje so­boty su w Pólskeje wšitke hosćency za­wrjene a zarjadowanja z wjace hač pjeć wosobami zakazane. Kraj dyrbjał wšitko činić, zo njemóže so koronawirus hižo tak spěšnje rozpřestrěć kaž dotal, rjekny ministerski prezident Mateusz Morawiecki minjeny pjatk we Waršawje k wopodstatnjenju. Samsny dźeń běchu strowotniske zarjady 13 632 nowych infek­cijow w běhu 24 hodźin přizjewili. To je najwyša ličba po zahajenju pandemije. Zdobom su 153 nowych smjertnych padow­ w zwisku wirusom registrowali. Cyłkowna ličba smjertnych woporow wu­činješe kónc tydźenja 4 172.

Zawrjenje gastronomije płaći naj­­prje­dy raz dwaj tydźenjej, móhli pak je po­dlěšić. Nimo toho wobzamknychu dalše drastiske naprawy: Wšitcy šulerjo wot 4. lětnika, za kotrychž to dotal hišće njepła­ćeše, maja wotnětka distancowu wučbu­ za kompjuterom. Dźěći a młodostni hač do 16 lět njesmědźa mjez 8 a 16 hodź. bydlenje abo dom bjez pře­wodźenja dorosćeneho wopušćić.