Z wudaća: wutora, 11 meje 2021

Budyšin (SN). Hdyž je job stajnje ze strachom zwjazany: Jako sćěh koronapandemije hrozy přistajenym, kotřiž maja časowje wobmjezowane dźěłowe zrěčenje, wosebje wulki strach, zo swoje dźěło zhubja. Před tym warnuje industrijne dźěłarnistwo twar. Loni běchu tři z dźesać nowopřistajenjow we wokrjesu z krutym datumom skónčenja zwjazane. Wot 4 700 dźěłowych zrěčenjow, kotrež buchu w druhim kwartalu wotzamknjene, bě 1 400 wobmjezowanych. Dźěłarnistwo powołuje so na wuhódnoćenje hospodarskeho a socialnowědomostneho instituta Hansa Böckleroweje załožby. Po wobkedźbowanju dźěłarnistwa su wobmjezowane dźěłowe zrěčenja mjez rjedźerjemi twarjenjow a w ratarstwje wosebje rozšěrjene. Młodźi ludźo, kotřiž ­pytaja za bydlenjom abo trjebaja kredit, nimaja z tajkim zrěčenjom žane šansy.

Před třomi, štyrjomi lětami sej myslach, zo je Čornochołmčanski Krabatowy młyn, kaž wón tehdy bě, dotwarjeny. Na to so kóžde lěto znowa dźiwach, hdyž tam tola zaso něšto noweho nasta. Tak su Dom ­Jurja Brězana natwarili, před nim studnju, dale nowy dom z pjecu a nětko jako najnowšu nowosć regionalny wobchod. Čłowjek so dźiwa, kak tam stajnje nowe ideje rodźa a je zwoprawdźeja. Runje tak wažne kaž te pak su wobłuki Krabatoweho młyna, kotrež swědča wo wobstajnosći tohole woblubowaneho městna. K nim słušeja na kóždy pad Krabatowe swjedźenske hry. Z tróšku zbožom při wobstaranju zastupnych lisćikow smědźach je mjeztym hižo štyri razy dožiwić. Loni dyrbješe tónle spektakl bohužel wupadnyć a za lětsa su jón znowa wotprajili. Ale moje zastupne lisćiki leža w pisanskim blidźe hižo přihotowane. A tohodla so ćim bóle nadźijam, zo při wšěch nowosćach w młynje bórze tež wobstajne zarjadowanja zaso přewjedu. Marian Wjeńka

Silver Spring (dpa/SN). Zarjad USA za dohladowanje lěkow je zasadźenju šćěpiwa pře koronu němskeje firmy Biontech a jeje ameriskeho partnera Pfizer za dźěći a młodostnych w starobje dwanaće do 15 lět přizwolił. Spočatk apryla běštej Biontech-Pfizer wotpowědnu próstwu zapodałoj. Nawodnica zarjada Janet Woodcock rěčeše wo „wažnej kročeli“ w boju přećiwo pandemiji. Wona staršim přilubi, zo je zarjad šćěpiwo kruće a dokładnje na zakładźe wšitkich předležacych datow pruwował.

Kanada bě hižo jako jedyn z prěnich krajow swěta dowoliła šćěpiwo za dwa­naće- do 15lětnych wužiwać. W Europje wočakuja dowolnosć spočatk abo srjedź junija.

Brüssel (dpa/SN). Europska unija a USA su najnowše nadpady z raketami na ­Israel zasudźili, žadajo sej hnydomny kónc namocy we wobsadźenym kraju zapadnje Jordana a w Gazaskim pasmje. Třěleć rakety z Gazaskeho pasma na ciwilnych wobydlerjow w Israelu je dospołnje njeakceptabelne a eskalaciju namocy dale přiwótřa, rjekny społnomócnjeny EU za wonkowne naležnosće Josep Borrell. Tež wonkowny minister USA ­Antony Blinken je hladajo na raketowe nadpady „hłuboko znjeměrnjeny“. Wón namołwja Palestinjanow a Israel, namócnosće přewinyć. Generalny sekretar UNO António Guterres nadpady tohorunja ­zasudźa. Konflikt mjez Israelom a Palestinjanami bě so minjene dny strašnje přiwótřił. Kónc tydźenja dóńdźe w Jerusalemje k ćežkim zražkam, při kotrychž so sta ludźi zranichu. Po masiwnych nadpadach z Gazaskeho pasma na Israel bombardowachu israelske wojerske lětadła objekty w Gazaskim pasmje. Morili su po palestinskich informacijach dwaceći ludźi, mjez nimi dźewjeć dźěći.

Wikowarjo z modu lockdowna dla „historiske straty wobrota“ poćerpjeli

Berlin (dpa/SN). Hladajo na woteběracu ličbu koronainfekcijow a z njej zwjazanu incidencu žada sej Zwjazk wikowarjow Němskeje (HDE) spěšne znowawotewrjenje wšitkich wobchodow. Njeje žaneje přičiny wjace za dalše wobmjezowanja abo zawrjenja w drobnowikowanju, rje­kny hłowny jednaćel HDE Stefan Genth minjeny pjatk w Berlinje.

HDE na to skedźbnja, zo wojuje tójšto wikowarjow wo přežiwjenje. Při napra­šowanju zwjazka kónc apryla běštej dwě třećinje wikowarjow z drastu swójske poło­ženje jako eksistencu wohrožace posudźowałoj. „Cyłkownje móhło so koronakrizy dla hač do 120 000 wobchodow zhubić. Hač do 250 000 dźěłowych městnow by so zničiło a cyłe nutřkowne města móhli wohrožene być.

Drježdźany/Frankfurt n. M. (dpa/SN). Komuny Sakskeje su dotal po přepytowanju pjenježnje njewočakowano derje přez koro­nakrizu přišli. Jich zadołženje je loni porno lětu 2019 wo 10,8 procentow na 574 eurow na wobydlerja woteběrało, kaž z wčera wozjewjeneje komunalneje rozprawy statneje spěchowanskeje banki KfW wuchadźa. Zadołženje je tuž jasnje mjeńše hač cyłozwjazkowy přerězk, wu­činjacy 1 722 eurow na wobydlerja.

Po informacijach KfW starosća so komuny přiwšěm wo dołhodobne wuskutki. Na wšě 85 procentow po wšej Němskej woprašanych komunow liči lětsa a snano hišće dlěje z woteběracymi dochodami koronakrizy dla. 52 proc. komunow boji so wjetšich wudawkow. Fachowcy banki wočakuja, zo dyrbja komuny swoje inwesticije do šulow, dróhow, škita klimy a digitalizacije pomjeńšić, štož budźe na škodu infrastruktury. W krizowym lěće 2020 běchu z masiwnej pomocu ze stron Zwjazka a krajow – předewšěm ze zaru­nanjom wupadnjenych dochodow z pře­mysłoweho dawka – tomu zadźěwali, zo so komuny do hoberskeho deficita dóstanu. Wone mějachu tuž samo snadny plus.

Marja Michałkowa z Lichanja pisa:

Knjez dr. Měrćin Wałda w swojim nastawku w SN z 5. meje k wuprajenjam na forumje Konrada Adenaueroweje załožby twjerdźi, zo „sej Serbja swoje połoženje rjane barbja“. Něhdy je zwjazkowy kancler Konrad Adenauer zwěsćił: „My smy wšitcy pod jednym njebjom žiwi, kóždy z nas pak ma hinaši ho­ricont.“ Zo su Serbja surowe časy dožiwili, tež ja wěm. Zo pak wjetšina našeje towaršnosće dobru zhromadnosć mjez Serbami a Němcami pěstuje, je fakt.

Knjez Wałda so tež myli, hdyž twjerdźi, zo rozprawy wo połoženju serbskeho ludu jenož němske knježerstwo pisa. Domowina jako připóznata rěčnica Serbow, dalše serbske gremije a institucije wězo sobu na rozprawach dźěłaja.

Pohlad na twarnišćo noweje twornje elektroawtow awtotwarca Tesla z USA w braniborskim Grünheidźe pola Berlina. Poprawom bě planowane, zo lětsa w juliju prěnje awta zawod wopušća. Nětko pak je jasne, zo dyrbja start produkcije přestorčić. Dalši problem je planowany twar fabriki elektrobaterijow. Za to dyrbja po informacijach braniborskeho wobswětoweho zarjada próstwy wo dowolnosć za projekt znowa zjawnje wupołožić. Wobswětoškitarjo so boja, zo změje baterijowa fabrika přidatne negatiwne sćěhi za wobswět a zwěrinu. Wšako steji twornja, za kotruž scyła hišće ­žanu twarsku dowolnosć nimaja, we wodoškitnym pasmje. Foto: dpa/Marc Vorwerk

Po chětro zymnych prěnich dnjach so róžownik nětko w swojej najrjeńšej pyše prezentuje a wobkuzłuje wóčko z překrasnymi barbami. Tak je fotograf tele kćějace rěpikowe polo pod módrym njebjom při pomniku swjateju Cyrila a Metoda njedaloko Stróži­šća zapopadnył. Foto: Feliks Haza

Najebać koronapandemiju so w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje stajnje něšto stawa. Najnowša nowosć je tam nětko wočinjeny regionalny wobchod.

Čorny Chołmc (SiR/SN). Wóń čerstwych całtow do nosa stupa. Na předawanskim blidźe su twarožk, samočinjena zelowa butra, čerstwy lany wolij, mloko, kołbasa w škleńcach a měd z wjele lubosću při­hotowane. Poskitk regionalnych wudźěłkow w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje je nowy. Minjeny štwórtk je tam regionalny wobchod prěni raz wo­či­nił. Wopytowarjo nadeńdu jón najprjedy raz w dotal njewužiwanym dźělu burskeje stwy. Koronowa pandemija je so wo to postarała, zo móžachu ideju, z kotrejž so hižo dlěje noša, spěšnišo zwoprawdźić. „W chwatku normalneho wšědneho dnja je za nowe předewzaća mało chwile. To su hinaše wěcy wažniše. W nanuzowanej přestawce pak mó­žachmy tónle projekt zwoprawdźić“, rozło­žuje jednaćel Krabatoweho młyna Tobias­ Čižik. Při tym móžachu so znowa na wjelelětnych partnerow spušćeć, kaž stej to na přikład Ermerec pjekarnja z Njedźichowa a Domanic ratarski zawod z Hózka.