Z wudaća: pjatk, 24 septembera 2021

Ministerka pola Delnjoserbow

Choćebuz. Braniborska kulturna ministerka Anja Schüle (SPD) je dźensa Domowinsku župu Delnja Łužica wopytała. W Choćebuskim Serbskim domje rozmołwješe so wona z předsydu Domowiny Dawidom Statnikom, z městopředsydu dr. Harmutom Leipnerom a z jednaćelom třěšneho zwjazka w Delnjej Łužicy Marcusom Końcarjom.

Z incidencu hospitalizacije

Budyšin. Wot dźensnišeho płaći w Sakskej nowe škitne postajenje korony dla. Nowe měritko za posudźowanje połoženja je sydomdnjowska incidenca hospitalizacije, kotraž je po RKI dźensa w Sakskej 0,89. Wčera informowachu w Budyskim wokrjesu wo 19 natyknjenjach z koronawirusom. Incidenca je tu po RKI dźensa z 48,7 štwórty dźeń za sobu nad hódnotu 35, za wokrjes Zhorjelc je RKI 29,5 podał. Tam bě wčera 16 infekcijow.

Zhromadne prócowanja

Energijowa změna žada sej nowe techniske rozrisanja

Wjelećin/Kamjenej (SN/BŠe). Hladajo na stupace płaćizny za energiju pytaja ludźo za alternatiwami, zo móhli swójsku milinu produkować. Paliwowa cela to zamóže, štož mjeztym hižo někotre měsacy we Wjelećinje přikładnje dopokazuje. Tam je Kamjenjanska towaršnosć za zastaranje ludnosće z ćopłotu (ABE), kotrejež jednaćel je předewzaćel Tomaš Rječka, před pjeć lětami staru tepjensku centralu bydlenskeje štwórće „Wuhlad na Pichow“ přewzała. Mjeztym su wjele přetwarili a modernizowali. „Narok nam bě, to wobstejace dalokož móžno do moderneho tepjenskeho systema zapřijeć“, Tomaš Rječka rozkładuje. Před lětomaj bu kompletny system wot wolija na płun přestajeny.

Milenka Rječcyna

Kajki to njewšědny, ale rjany són ... Předstajće sej, wšitcy łužiscy ratarjo plahuja wot přichodneho lěta rostliny a skót po europskich biosměrnicach a nic hižo konwencionelnje. Sakske knježerstwo je na europskej runinje docpěło, zo nimaja bioratarjo wjace běrokratiskich a hospodarskich wuměnjenjow spjelnić hač konwencionelnje skutkowacy. Tež kontrole biopředewzaćow so wobmjezuja, dokelž maja zarjadnicy hladajo na wosebite spěcho­wanje a jasne rjadowanja z boka EU za Saksku trěbnu dowěru. Přičina postupowanja je projekt „Łužiski kraj je bioraj“. Wosebje serbscy burja, kotřiž maja k swojej roli nadal wosebje hłuboki poměr, su ideju zrodźili. Projekt ma zakład być, zo stanje so cyła Němska z producentom ratarskich wudźěłkow po biologiskich měritkach, a to wot lěta 2030.

Budyšin (SN/CoR). Přewšo derje wopytana bě wčerawša knižna premjera w Budyskej Smolerjec kniharni, jako předstaji prof. dr. Walter Koschmal swoju nowostku „Poetik der Metamorphose – Zu den Gedichten von Róža Domašcyna“. Přitomni su čiłu, po zdaću přirodnje wuwiwacu so rozmołwu slawista z basnicu dožiwili. Njepřestawace wuwiće, stajny pohib a njeskónčna změna njecharakterizuja z wida hižo wjele lět ze serbskej literaturu a kulturu zaběraceho so wědomostnika jenož tworjenje Róže Domašcyneje, ale wučinja w dźensnišim času „běžneje moderny“, kaž je našu dobu sociolog Zygmunt Bauman mjenował, tež aktualnosć jeje basnjow. „Je mi wulka – dyžli tež napinaca – zabawa, teksty Róže Domašcyneje čitać.“ Na prašenje, čehodla je knihu, kotrejež titul na klasikarja romskeho basnika Ovida „Metamorfozy“ dopomina, spisał, mjenowaše wón dwaj motiwaj. „Wuzwoliš sej to jako temu, štož će najbóle zajimuje. Jako filologa wabitej mje artificielna rěč a basniski niwow. Tohodla staj mi serbskaj awtoraj Kito Lorenc a Róža Domašcyna wosebje wažnaj“, Koschmal rozłoži.

Drježdźany (SN). Předsyda Rady za serbske naležnosće w Sakskej Marko Suchy je zastojnstwo srjedu złožił a da swoje čłonstwo w gremiju wotpočować. To bu na prěnim posedźenju rady po lěćnej přestawce wčera w rumnosćach krajneho sejma w Drježdźanach znate, kotrež nawjedowaše městopředsyda Marko Kliman, Chróšćanski wjesnjanosta. Wón předčita přitomnym radźićelam a zapósłancam list Sucheho, hdźež mjenuje předewšěm pobrachowacu podpěru dźěławosće serbskeje rady přez wotpowědne personelne a financne srědki. Tak po jeho słowach wuměnjenja za wuspěšne čestnohamtske dźěło gremija date njejsu. Marko Kliman nawodnistwo serbskeje rady nachwilnje přewozmje.

We wobsahowym dźělu rozłoži direktor Załožby za serbski lud Jan Budar aktualny staw kołowokoło strukturnych srědkow Zwjazka, kotrež maja wot klětušeho serbske projekty we wobłuku změny strukturow zmóžnić. Proces wobdźělenja zjawnosće ma so bórze zahajić.

Berlin/Zhorjelc (SN). Nadźija na bórzomny wutwar a elektrifikaciju železniskeju zwiskow Drježdźany–Budyšin–Zhorjelc a Berlin–Choćebuz–Běła Woda–Zhorjelc za­so přiběra. K tomu stej zwjazkowe ministerstwo za wobchad a digitalnu infrastrukturu a Swobodny stat Sakska wčera wozjewjenje wotpohlada podpisałoj. Wobaj projektaj železniskeho wobchada matej nowy, bóle realistiski projektowy format dóstać, zdźěli łužiski zapósłanc zwjazkoweho sejma Thomas Jurk (SPD). Zdobom dawa dokument wuhlady na zwjazkowe srědki za financowanje čary Drježdźany–Budyšin–Zhorjelc.

Tež rozšěrjenje awtodróhi A 4 na wosom resp. šěsć jězdnjow wot Nossena hač k pólskej mjezy je tam zakótwjene.

Madrid (dpa/SN). Bywšeho šefa katalanskeho knježerstwa Carlesa Puigdemonta su na italskej kupje Sardiniska zajeli, wobkrući wčera jeho prawiznik Gonzalo Boye. Přičina toho je mjezynarodny wukaz zajeća přez Wyše sudnistwo Španiskeje. W Belgiskej bydlacy Puigdemont chcyše so dźensa na zetkanju njewotwisnych komunalnych politikarjow Sardiniskeje wobdźělić. Jako zapósłanc Europskeho parlamenta ma wón poprawom imunitu. Nětko leži na Italskej, kak dale postupować.

Rozjimanje nětko online

Podstupim (dpa/SN). Wjac hač 800 znapřećiwjenjow w zwisku z twarom Tesla-fabriki w Grünheidźe pola Berlina wot dźensnišeho online rozjimuja. Tři tydźenje braniborske wobswětowe ministerstwo za to planuje. Prěnje tajke rozjimanje bě loni w Erknerskej měšćanskej hali. Nětko je so krajny wobswětowy zarjad, kotryž ma twarej přizwolić, koronapandemije dla za digitalnu-wariantu rozsudźił. Za twar fabriki pobrachuje hišće wobswětoprawniska dowolnosć Kraja Braniborskeje.

Wukónc hišće njewěsty

Ondřej Šrámek z Towarstwa přećelow Serbow SPL přewodźeše wčera jednaćela Ludoweho nakładnistwa Domowina Symana ­Pětra Cyža (wotlěwa) po Praskich knižnych wikach „Svět knihy 2021“. Serbske nakładnistwo so lětsa pandemije dla ze swójskim wustajenišćom na wikach njewobdźěli. Foto: Ludowe nakładnistwo Domowina

Wokata sowa měješe z kałatym grotom swoju lubu nuzu, dokelž bě w nim z prawej pazoru wisajo wostała. Hakle wohnjowemu wobornikej so poradźi, ptaka z pasli wuswobodźić, za čož wužiwaše techniski nastroj. Chětro wosłabjenu sowu dyrbjachu na to do zwěrjećeje kliniki dowjezć, zo by so po tajkich stróželach zaso porjadnje zhrabała.

Swětowy rekord twarožkoweje pizzy chce Francoz Julien Serri nětko na zežiwidłowych wikach w Lyonje docpěć. Z pomocu regionalnych producentow chce wón pizzu z 1 000 družinami twarožka napjec. K tomu złožuje so jenož na domoródne družiny, z kotrychž maja hižo něhdźe 1 200. Narodny centrum za mlokowe hospodarstwo a dalši nazhonići fachowcy předewzaće Serrija wězo podpěruja. Wuslědk chce wón mjez wopytowarjemi wikow rozdźělić.

Wojerecy (AK/SN). Wojerowske měšćanske zarjadnistwo liči njedźelu z wulkim podźělom listowych wólbow. „Tuchwilu registrujemy 26 915 wólbokmanych. Wjac hač 4 000 ludźi woli z listom, štož je něhdźe 21 procentow“, informuje fachowy skupinski nawoda Wojerowskeho centralneho zarjadnistwa Uwe Brähmig. Před štyrjomi lětami bě jich 13 procentow listowych wolerjow. W času koronapandemije jich podźěl jasnje stupa.