Z wudaća: póndźela, 11 oktobera 2021

Štó ma knježerstwo w Čěskej nawjedować, dotal dospołnje njejasne

Praha (dpa/SN). Z tym njejsu slědźerjo za měnjenjemi ličili: Liberalno konserwatiwna opozicija w Čěskej je při wólbach noweho parlamenta wjetšinu hłosow wolerjow (27,8 procentow) dóstała. Populistiski šef knježerstwa Andrej Babiš dožiwi poražku. Hišće krótko do wólbow steješe wón financneje afery dla pod wulkim ćišćom. Nětko je swojemu kontrahentej Petrej ­Fialje k wulkemu wuspěchej gratulował.

Dobyćer wólbow Petr Fiala je ze swojim wolerskim zwjazkom Spolu najwjac hłosow wolerjow nažnjał. „Změna je tu, my smy změna“, wón po wólbach wu­zběhny. 57lětny bywši wysokošulski rektor chce wjetšinowe knježerstwo wutworić a wušo z Europskej uniju w Brüsselu hromadźe dźěłać.

Hladam-li tele dny k našim susodam w Pólskej, je mi wospjet wědome, zo njemóžemy europske a demokratiske hódnoty jako samozrozumliwosć wobhladować. Tamniše wustawowe sudnistwo dźě zastupuje měnjenje, zo njehodźa so wěste dźěle europskeho prawa z pólskim prawom zjednoćić. Z tajkim postupowanjom so Pólska – a nic jenož wona –, dźeń a bóle wot ideje zhromadneje Europy wotsala. Kóždy z nas wě, zo je ćežko zhromadne wuža­danja zmištrować, hdyž stajnje něchtó ­škara. To płaći za wšitke wobłuki žiwjenja. Tuž je ćim wažniše z přeswědčenjom skutkować a so nihdy hłosa njewzdać. Mnozy pólscy staćenjo su nětko na dróhu šli a z europskimi chorhojemi pokazali, zo chcedźa dale dźěl zhromadźenstwa wostać. Jasnje hišće raz na to skedźbnjam, zo njedosaha sej myslić, jedna-li so wo rozsud w Pólskej, zo to za nas njepłaći. Nawopak, politiske podawki kaž w Pólskej, měli nas pohnuć wo tym rozmyslować, štó poprawom smy a što chcemy. Jan Bogusz

Praha (ČŽ/K/SN). W naležnosći Turów stej Čěska a Pólska po rjedźe zasakłych jednanjow ke kompromisnemu dojednanju dóšłoj. Docpěte zrěčenje je pak jenož popisana papjera, dokelž njemóžetej so konfliktnej stronje dojednać, kak dołho ma wone płaćić. Čěska chce, zo płaći ­kontrakt hišće pjeć lět po skónčenju wudobywanja brunicy z Turówskeje jamy, Pólska rěči za dwulětnu płaćiwosć wot dnja podpisanja.

Na Pólsku ćišći werdikt Europskeho sudnistwa. Wone napołoži Waršawje pokutu 500 000 eurow za kóždy dźeń wudobywanja wuhla z Turówskeje jamy. Dotal pak Brüssel njeje ani centa dóstał. Dokelž Pólska po słowach premiera Mateusza Morawieckeho a nětko tež prezidenta Andrzeja Dudy energiju z Turowa w žanym padźe parować njemóže, zaleži jej na tym, Čěsku pohnuć k cofnjenju jeje skóržby. Morawiecki njedawno rjekny, zo je Pólska wulkomyslny poskitk činiła. Rěč je wo naprawje na dobro pomjeznych čěskich sydlišćow, za barjery přećiwo harje a za wobswětowe projekty.

Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej trjeba wjele komunow financnu podpěru, zo móhli narokam měšćanskeho twarstwa wotpowědować. Kaž sakske ministerstwo za regionalne wuwiće minjeny pjatk w Drježdźanach zdźěli, chcedźa bórze ně­hdźe 152 milionow eurow cyłkownje 113 městam přewostajić. Połojca sumy je z hornca Zwjazka, tamny dźěl přida Swobodny stat Sakska. Nimale 200 twarskich naprawow móža tak spěchować. Wosom z nich je we wotpowědnych programach zakótwjenych, z čehož profituja mjez druhim Radeberg, Kamjenc a Wjelećin.

„W zwisku z měšćanskim twarom steja naše komuny před wulkimi wužadanjemi. Koronapandemija a klimatiske wuwića swoje slědy zawostajeja, a tuž je ćežko nutřkowne města a centrumy žiwjenjahódne a atraktiwne wuhotować“, zwurazni sakski minister za regionalne wuwiće Thomas Schmidt (CDU). Pjenjezy su přinošk, zawěsćić runohódne žiwjenske poměry.

Spěchowanske srědki su z třoch pro­gramow k dispoziciji. Wone mjenuja so „žiwe centrumy“, „socialna zhromadnosć“ a „rozrost a dołhodobne ponowjenje“.

Budyski wokrjes zwyši popłatk za bydlenje w internatach w swójskim nošerstwje wot 1. januara 2022. Trěbne wustawki je wokrjesny sejmik na minjenym posedźenju wobzamknył.

Budyšin (SN/at). Internaty powołanskošulskich centrumow w Budyšinje, Kamjencu a Radebergu su w nošerstwje Budyskeho wokrjesa. Popłatk za jich wužiwanje je wot julija 2011 njezměnjeny. W dwuwosobowej stwě su šulerjo resp. wučomnicy na nóc 10,50 eurow pła­ćili, w jednowosobowej 13,50 eurow.

Pod nawodom zeloweje přewodnicy Katrin Seemann (stejo) je so kónc tydźenja dwanaće wobdźělnikow seminara wo dźiwich zelach a hojenskich rostlinach w Smochčanskim kubłanišću swjateho Bena zetkało. We wokolinje nazběrachu woni najwšelakoriše zela, kotrež su na mydło, wolij, kisało a dalše přirodne wudźěłki předźěłali. Projekt tajkeho razu bu prěni raz přewjedźeny. Klětu chcedźa w Smochćicach zaso zelowe pućowanja poskićeć. Foto: Carmen Schumann

Čorny Chołmc (SiR/SN). W Čornochołmčanskim Krabatowym młynje maja wotnětka tři nowe publikacije w poskitku. Jónu jedna so wo dwaceći stron wopřijacu brošurku „Krabat“ Andreasa Wernera a ze Saarlouisa pochadźaceho awtora Floriana Russija. Z jeho pjera je tohorunja kniha z titlom „Erbsensoldaten“. Dale publikacija Erfurtskeje awtorki Ingrid Annel z titlom „Glücksdrachenpech“ předawanski sortiment w Domje Jurja Brězana wobohaća.

W nowych literarnych twórbach, kotrež wuchadźachu we Weimarskim nakładnistwje Bertuch, njeńdźe jenož wo Krabata. W srjedźišću brošurkow steja tohorunja Čornochołmčanske Krabatowe swjedźenske hry, Čorny młynk, Čornochołmčanski młyn kaž tež wódny muž, zmij, błudnički a dalše bajowe figury.

Při Brězowskim jězoru maja móžnosće přenocowanja nastać

Dźěwin (AK/SN). Městnosć za dźesać domčkow ma při stanowanišću na južnym boku Brězowskeho jězora nastać. Twarić ma je zaměrowy zwjazk Brězowski jězor. To su čłonojo Dźěwinskeje gmejnskeje rady na swojim zašłym posedźenju wobzamknyli a zapodate stejišća wobydlerjow a zarjadnistwow wotwažowali. „Zaměr je, při jězoru wjace wočer­stwjenja zmóžnić. Zaměrowy zwjazk chce swój poskitk přenocowanskich móžnosćow rozšěrić“, rozłoži twarski ­nawoda Slepjanskeho zarjadniskeho zjednoćenstwa Steffen Seidlich. „Teren je wupisany jako kónctydźenska bydlenska kónčina. Dźesać domčkow je dowolenych.“

Wojerecy (SN/MWj). Wot dźensnišeho hač do 14. nowembra móža wobydlerjo města Wojerec swoje namjety za tak mjenowany woby­dlerski budget 2022 zapodać. Kónc septembra běchu měšćanscy radźićeljo wobzamknyli tajku akciju mjeztym štwórty raz přewjesć. Wobydlerjo města a přisłušacych wsow móža ­nětko ideje zapodać, kak hodźał so jich žiwjenski wobswět porjeńšić, štož měło prawje wjele ludźom na dobro być, rěka w nowinskej zdźělence města.

Za wobydlerski budget je znowa 70 000 eurow k dispoziciji, kotrež su w cyłkownym měšćanskim etaće zapisane. Hłownje runa so procedura zašłym lětam. Přiwšěm maja tónraz mału změnu. Při namjetach za město maja maksimalnu sumu 10 000 eurow wobkedźbować. Za wjesne dźěle płaći hranica 4 000 eurow. Minjene lěta wučinješe hranica namjetow za město 15 000 eurow. Koordinowaca skupina wobydlerskeho budgeta bě so za redukowanje wuprajiła, zo móhli na kóncu wjace idejow zwoprawdźić. Tak nětko přeća za wob­šěrnym saněrowanjom pućow, nowe ­plestrowanje chódnikow kaž tež twar ­nowych parkowych připrawow a wodomjetow dowolene njejsu.

Budyšin. Na swoje přichodne zarjadowanje přeproša Budyski archiwny zwjazk jutře, wutoru, w 19 hodź. na Hrodowskej čo. 12. Tam přednošuje Měrko Šołta wo wosebitym rjedźe koncertow, kotrež mjenowachu „Bautzener Landhauskonzerte“. Te bě organist Budyskeje tachantskeje cyrkwje, hudźbny pedagoga a komponist August Bergt 1802 do žiwjenja zwołał. Wón je so 17. junija 1771 narodźił. Tohodla zaklinči we wobłuku přednoška Bergtowy „Divertimento“ w C-dur, zanjeseny wot ansambla Consonare pod nawodom Evelyn Fiebiger. Wobmjezowaneho městna dla měli so zajimcy přizjewić, e-mailnje pod ­ abo pod telefonowym čisłom 03591/ 534 878.