Z wudaća: srjeda, 11 meje 2022

Wiesbaden (dpa/SN). Přiběraca inflacija domjace budgety ludźi w Němskej dale poćežuje. W aprylu běchu płaćizny za přetrjebarjow wo 7,4 procenty wyše hač loni w aprylu. Tole je Zwjazkowy statistiski zarjad dźensa potwjerdźił. Bě to najwyša inflacija po znowazjednoćenju Němskeje w lěće 1990.

Předewšěm raznje zwyšene płaćizny energije inflaciju dale ćěrja, wójna ­w Ukrainje je wuwiće hišće zesylniła. Nadpřerěznje podróšili su so tež žiwidła (plus 8,6 procentow). Tule su wuskutki wójny wosebje widźomne. Hižo w měrcu běchu płaćizny wo 7,3 procenty rozrostli. Energija je so w aprylu přirunujo z lońšim aprylom wo 35,3 procenty podróšiła. Płaćizna za tepjenski wolij je so nimale podwojiła (plus 98,6 procentow). Tež za bencin a diesel (plus 38,5 procentow) a zemski płun (plus 47,5 procentow) dyrbjachu ludźo widźomnje wjace płaćić.

Ludźo w Němskej dyrbja so po měnjenju hospodarskich fachowcow najprjedy raz na přiběrace płaćizny nastajić a wočakuja za 2022 šěsć procentow inflacije.

Přepytowanje wunjese razne nastajenje mjez muslimami a w rjadach AfD

Berlin (dpa/SN). Byrnjež wulka wjetšina ludźi w Němskej antisemitizm jako problem wobhladowała, su antižidowske předsudki po najnowšim přepytowanju dale jara rozšěrjene. To płaći za muslimow bóle hač za druhe skupiny woby­dlerstwa, kaž woprašowanje instituta ­Allensbach w nadawku American Jewish Committee (AJC) wunjese. Při předstajenju wuslědkow wčera w Berlinje zasadźowaše so społnomócnjeny zwjazkoweho knježerstwa za bój přećiwo antise­mitizmej Felix Klein za naprawy přećiwo hidy Židam napřećo předewšěm w mošejach. Tež přiwisnicy AfD zwuraznjeja wosebje často antižidowske předsudki.

Za studiju je so AJC w decembru a januaru 1 025 němskorěčnych ludźi nad 18 lětami a 561 němskorěčnych muslimow nad 18 lětami woprašeć dało. Po tym ma šěsć wot dźesać woprašanych antisemitizm w Němskej za daloko rozšěrjeny fenomen. Nimale dwě třećinje stej sej wěstej, zo je problem minjene dźesać lět přiběrał. Mjez woprašanymi muslimami ma 53 procentow problem za dale a wjetši.

Wčera wuzwoleny přichodny předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe woznamjenja tež za mnje wažnu změnu. We wšěch lětach wot wobstaća zwjazka je jeho předsyda za zastupjerjow medijow stajnje zaso kompetentny rozmołwy partner. Při najlěpšej woli njemóžu zličić telefonaty, rozmołwne terminy abo zetkanja na posedźenjach gmejnskich radow, hdźež z předsydu porěčach. Při tym dźěše wo konkretne zarjadniske prašenja runje tak kaž wo wosobinske rozmołwy, při kotrychž sy zwjetša wo pozadkach toho abo tamneho rozsuda zhonił a tak nowinski přinošk snano trochu zrozumliwišo napisać móhł. Na te wašnje sym hač do lěta 2015 často z Alfonsom Ryćerjom porěčał a w minjenych sydom lětach z Měrkom Domašku. Sym přeswědčeny, zo tež z přichodnym předsydu zarjadniskeho zwjazka Stefanom Andersom tajku dowěrliwu zhromadnosć změjemoj, mjenujcy na dobro zwjazka a serbskeho wječornika. Marian Wjeńka

Waršawa/Podstupim (RD/SN). Kraj Braniborska chce wusnjene partnerstwo z pólskim wojewódstwom Mazowieckie, hospodarsce najsylnišim regionom Pólskeje, wožiwić. To braniborska ministerka za financy a Europu Katrin Lange (SPD) po třidnjowskim wopyće we Waršawje minjeny tydźeń wozjewi.

Lange je so mjez druhim z maršalom wojewódstwa Mazowieckie Adamom Struzikom (Burska strona PSL) zetkała, kotryž zastojnstwo wjace hač dwaj lětdźesatkaj wukonja. Struzik wosobinsce bě wožiwjenje stykow nastorčił, Lange rozprawja. Planowane nětko je, zhromadne dźěłowe skupiny Europa-ministerstwa a maršaloweho zarjada wu­tworić, kotrež měli na přikład při temach kaž su to korona kaž tež wobnowjomne energije, wosebje nastupajo produkciju wodźika, hromadźe dźěłać. Nimo toho chcetej so wobě stronje zhromadnje wo srědki Europskeje unije ze spěchowanskeho hornca Interreg prócować.

Nimale 60 porow w delnjoserbskej narodnej drasće je so minjenu sobotu na swjedźenskim ćahu we Wjerbnje wobdźěliło, zo bychu w februaru koronapandemije dla wotprajeny zapust nachwatali. Zarjadował je ćah tradiciske towarstwo w Wjerbnje, kiž swjeći lětsa zdobom swoje 30lětne wobstaće, a tamniša wjesna młodźina. Po starej tradiciji zetkachu so mužojo w čornych woblekach při wohnjowej woborje a po­dachu so na to k bywšemu wjesnemu hosćencej „Smalla“, hdźež žony a holcy ­na nich čakachu. Na to sej wšitcy na wjesnej łuce zarejwachu. Dujerska kapała jich přewodźeše. We Wjerbnje swjeća zapust mjeztym 182 lět. Foto: Michael Helbig

Berlin (dpa/SN). Wot junija hač do awgusta planowana měsačna jězdźenka za dźewjeć eurow za busy a železnicy budźe po měnjenju sejma němskich wokrjesow w prěnim rjedźe na dobro ludźi we wulkich městach. Jako naprawa, kotraž ma něhdyšich a nowych wužiwarjow zjawneho bliskowobchada zdobyć, je zniženje tarifow we wjesnych kónčinach lědma kmane, rjekny prezident Reinhard Sager wčera w Berlinje. Akcija je časowje wobmjezowana a njewjedźe k rozšěrjenju poskitka. Lěpje by było, planowane miliardy za wutwar syće čarow a za krótše wotstawki mjez jězbami nałožować.

Wurjadna jězdźenka ma wot 1. junija po wšej Němskej jězby w blisko- a regionalnym wobchadźe zmóžnić – za dźewjeć eurow, a tak wo wjele tuńšo hač z normalnym měsačnym tiketom. To ma dźěl paketa amploweje koalicije k podpěrje ludźi drohich płaćiznow energije dla być. Runočasnje chcedźa ludźi po tutym puću pohnuć, zaso wjace z busami a železnicu jězdźić. Zwjazk poskitk financuje a přewostaja zwjazkowym krajam 2,5 miliardow eurow za wupadnjene dochody w zjawnym bliskowobchadźe.

Wot wčerawšeho wita Monika Lukašowa ze swojimi sobudźěłaćerjemi hosći Budyskeho restawranta Wjelbika nětko tež w přidatnej hosćencowej zahrodźe. Pódla Ekumeniskeho tachantskeho wobchoda móža sej hosćo wot wutory do soboty wobjed abo wječer při rjanym wjedrje zesłodźeć dać a so do ambiente stareho města zanurić. Foto: SN/Božena Šimanec

Hamor (AK/SN). Industrijowej stejnišći Hamor a Čorna Pumpa měłoj přichodnje direktnje mjez sobu zwjazanej być. Wobstejacu Sprjewinu dróhu K 9281 dyrbjeli k tomu w druhim wotrězku mjez Nowym Městom nad Sprjewju a Čornej Pumpu wutwarić. K tomu wuzna so předwčerawšim Hamorska gmejnska rada z jednohłósnym zasadnym rozsudom. Tak so Hamorska gmejna z gmejnu Sprjewiny Doł solidarizuje. Wottam předewzaće hižo podpěruja. „Dróha je idealny a trěbny zwisk. To chcemy nětko z wobzamknjenjom gmejnskeje rady po­twjerdźić“, Hamorski wjesnjanosta Achim Junker (CDU) podšmórny.

Minjeny tydźeń wothłosowaše so Hamorska gmejna z Grodkowskej staroměšćanskej saněrowanskej towaršnosću, kotraž wuwiće na industrijnišću w Čornej Pumpje přewodźa. „Chcemy nětko hišće Budyski wokrjes sobu zapřijeć“, rjekny projektowy koordinator za Bjerwałdski jězor Roman Krawc. „Chcemy na to skedźbnić, zo wobě industrijnišći hromadźe słušatej a cyłk tworitej.“

Wjele škody na twarnišću nastało

Wojerecy. Dwaj kranaj na twarnišću na Wojerowskej Stauffenbergowej běštej minjeny kónc tydźenja cil paduchow. Wot njeju skućićeljo wšelake kable wot­rězachu a so zhubichu. Kaž zamołwity na twarnišću policiji rozprawješe, nasta cyłkowna škoda we wobjimje pjećcyfroweje sumy. Hódnota pokradnjenych kablow wučinja porno tomu „jenož“ ně­hdźe 2 000 eurow. Wojerowscy kriminalisća pad přepytuja.

Wulke syły ludźi tłóčachu so minjenu njedźelu ma burskich wikach w Koćinskim ­Krabatowym mlokowym swěće. Ratarske předewzaća z blišeje wokoliny tam swoje wudźěłki poskićowachu. Samsny dźeń su w Koćinje nowu połnoawtomatisku hródź přepodali. Do njeje je před tydźenjomaj 240 kruwow zaćahnyło. Hródź je něhdźe pjeć milionow eurow płaćiła. Foto: Gernot Menzel