Z wudaća: srjeda, 22 junija 2022

Waršawa (dpa/SN). Nawoda pólskeje narodno-konserwatiwneje knježerstwoweje strony PiS Jarosław Kaczyński je kaž připowědźene swoje zastojnstwo jako zastupowacy ministerski prezident złožił. Wotpowědnu próstwu staj ministerski prezident Mateusz Morawiecki a statny prezident Andrzej Duda hižo přiwzałoj, Kaczyński wčera powěsćerni PAP we Waršawje zdźěli. „W tutym wokomiku njejsym hižo wjace w knježerstwje“, wón rjekny. Přichodnje chcył so wón z wotmachom na dźěło w stronje koncentrować, kotraž dyrbi zaso na mocy přidobywać, rjekny Kaczyński hladajo na wólby pólskeho parlamenta klětu nazymu.

Hižo před tydźenjomaj bě rěčnik knježerstwa bórzomny wotchad Kaczyńskeho z kabineta připowědźił. 73lětny Ka­czyński bě wot oktobra 2020 zastupowacy ministerski prezident a koordinowaše jako tajki wobłukaj nutřkowneje wěstoty a zakitowanja. Tutu funkciju přewozmje wotnětka zakitowanski minister Mariusz Błaszczak, Kaczyński připowědźi. Po přewzaću mocy přez PiS 2015 bě Kaczyński najwažniša wosobina w pólskej politice, tež bjez knježerstwoweho zastojnstwa.

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister za financy Christian Lindner (FDP) wobydlerjow namołwja, so hladajo na stupace płaćizny jako sćěh wójny na Ukrainje na dołhi čas tradanja nastajić. „Moja starosć je, zo změjemy za něšto tydźenjow a měsacow jara kritiske połoženje“, rjekny Lindner wčera w sćelaku ZDF. „Dźe wo tři, štyri abo samo pjeć lět tradanja. Na to dyrbimy wotmołwu namakać“. Lindner doda: „Wobsteji strach jara chutneje hospodarskeje krizy jako sćěh přiběracych płaćiznow energije, problemow dodawanja materiala a tež wulkeje inflacije dla. Tohodla je trjeba, wo wšitkich móžnosćach rěčeć, tež wo podlěšenje dźěłoweho časa třoch hišće zbywacych atomowych milinarnjow.

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Tež Češa bědźa so z horcym wjedrom. Sobotu pokazowaše termometer w sewjeročěskim měsće Ústíju nad ­Labem 35,7 stopnjow, njedźelu pak ­docpěchu junijske temperatury nowy ­rekord. W Řežu blisko Prahi naměrichu 39 stopnjow. Tale hódnota přetrjechi samo hišće wysoke temperatury ze smažnika 2019, kotrež zwěsćichu tehdom w měsće Doksy. Tež w Praze dyrbjachu ludźo najhorcyši junijski kónc tydźenja scyła přetrać. W Klementinumje, hdźež měrja wot lěta 1775 temperatury, dokumentowachu 36,9 stopnjow.

Horcota knježi tuchwilu tež na politiskim polu. Minjenu srjedu su zastojnicy policajskeje centrale za bój přećiwo organi­zowanemu złóstnistwu běrow Petra ­Hlubučeka, zastupowaceho wyšeho měšćanosty Prahi přepytowali. Hišće samsny dźeń woteda wón wšitke swoje ­funkcije w stronje Stan, z kotrejež bu mjeztym wuzamknjeny.

Serbskej rěči dale wuwić a wožiwić je towaršnostny nadawk. Tohodla twori tematika ćežišćo w strukturnej změnje po kóncu zmilinjenja brunicy. Knježer­stwje Braniborskeje a Sakskeje stej na swoje wčerawše zhromadne posedźenje na Łužiskim motodromje Domowinu přeprosyłoj. To ma snano něšto z tym činić, zo su Serbja „to zhromadne za cyłu Łužicu“, kaž předsyda Domowiny formulowaše. Starosć wo delnjoserbšćinu a hornjoserbšćinu je woprawdźita, toho su sej w Drježdźanach a Podstupimje wědomi. Zo měješe braniborska strona z krótko do toho wobzamknjenym Druhim krajnym planom k skrućenju delnjoserbskeje rěče bjezdwěla překwapjenku w kapsy, słuša k skutkownej dramaturgiji dwukrajowych zetkanjow. Najebać to je dźeń wčera na Łužiskim motodromje potwjerdźił, zo je zwisk mjez změnu strukturow tu we Łužicy a kóždejžkuli prócu wo zachowanje, dalewuwiće a wožiwjenje serbskeju rěčow wuski a zdobom wužitny. Axel Arlt

Quito (dpa/SN). Při protestach indigenych skupin přećiwo socialnym njedostatkam w Ekwadorje je k namócnym rozestajenjam mjez demonstrantami a policiju dóšło. Demonstranća spytachu, so do centrale statneho rěčnistwa zadobyć. Woni sej žadaja, płaćizny bencina wobmjezować, chudym ludźom dołh spušćić, ratarske wudźěłki fairnje wikować a prawa indigenych ludow respektować.

Cyłkownje 19 zajimcow je minjeny pjatk wječor přeprošenje na finisažu do Serbskeho muzeja w Choćebuzu sćěhowało. Wosebita wustajeńca z rymowanym titlom „Ako jo se z jaja swětło wupacyło do kraja“, zhotowjena a zestajena wot grafikarja a fotografa Maika Lagodzkeho a kuratorki Martiny Nowakojc, předstaješe wot jutrownika sem na wubranych objektach nastaće a zańdźenje přirodneho we wot čłowjekow postajenym swěće. Z čornoběłymi fotami a filmowymi sekwencami delnjoserbskich jutrownych spěwarkow z Wjerbna a z na dźesatki zrjadowanymi jejkowymi skorpiznami a projicěrowanymi kwětkami w jaskrawych barbach tematizowaše wuměłc w swojej ekspoziciji jutrownu mysl na swojorazne wašnje. W dalšim dźělu wustajeńcy portretuje delnjoserbskich duchownych – Katharinu Köhlerowu, Helmuta Hupaca, Dietera Schütta a Tobiasa Jachmanna – w domjacej a słužbnej ­wokolinje, tworjo z nimi trajne časowe dokumenty.

W sprjewinym měsće wčera prěni raz „Fête de la Musique“ swjećili

Budyšin (CS/SN). Před dokładnje 40 lětami swjećachu w Francoskej prěni raz ­„Fête de la Musique“, potajkim swjedźeń hudźby. Při tym wustupja w městach powołanscy a amaterscy hudźbnicy na zjawnych městnosćach. W zašłych štyrjoch lětdźesatkach je so ideja jara spěšnje po wšěm swěće rozšěriła. Dźensa wotměje so swjedźeń w 540 městach, z toho 300 w Europje. W Němskej so 50 městow wobdźěli. K nim słuša nimo ­Wojerec a Kamjenca wot ­wčerawšeho tež Budyšin. „Fête de la ­Musique“ swjeća kóžde lěto na spo­čatku lěća 21. junija.

Wčera njemóhli sej organizatorojo lěpše wjedro přeć. Njebě přećopło a tež nic přezyma, ale prosće rjenje. Na dźiwadłowym naměsće, na Žitnych wikach, na Bohatej a na Hłownym torhošću móžachu wopytowarjo na hudźbu słuchać. Wječor bě Kamjentny dom dalša městnosć hudźbneho swjedźenja.

Njeswačidło (JK/SN). Wjesnjanosta Gerd Schuster (CDU), kotryž bu při wólbach wjesnjanosty Njeswačanskeje gmejny jako jenički kandidat z wulkej wjetšinu hłosow znowa wuzwoleny, připowědźi wčerawše posedźenje gmejnskeje rady jako mały jubilej, mjenujcy jako 30. posedźenje w tuchwilnej wólbnej dobje.

Bydlenski dom při něhdyšim ryćerkuble, kotryž bě gmejna hižo před něšto ­časom zjawnje na předań wupisała, je nětko skónčnje předaty. Na kóncu zwostachu třo zajimcy, z kotrychž so molerski mišter Kriewitz, kotryž ma swój zawod w Njeswačidle, přesadźi a dom gmejnje wotkupi. Twarjenje budźe dale jako bydlenski dom wužiwany a nowy wobsedźer ma hižo plany, jón tež ­pod aspektami pomnikoškita wobnowić a bydlenja přenajeć.

Budyšin. Dźeniki fararja Bogumiła Šwjele (1897–1945) steja w srjedźišću knižneho předstajenja z přełožerku a wudawaćelku Annett Brězanec jutře, štwórtk, w 19 hodź. w Budyskej Smolerjec kniharni. Šwjela słuša jako redaktor, rěčewědnik a sobuzałožer Domowiny k najwuznamnišim wosobinam serbskich stawiznow. Nimo swojeho wobšěrneho skutkowanja je zapisował nimale poł lětstotka serbsko-němski wšědny dźeń a podawki tehdyšeho časa. Při tym skići tohorunja dohlady do swojeho powołanskeho a priwatneho žiwjenja. Wšitcy zajimcy su jutře na knižne předstajenje wutrobnje přeprošeni.

Rubježnu trójku wuslědźili

Hamor. Akribiske přepytowanja Běłowodźanskeje kriminalneje słužby su policiju na slědy třoch paduchow wjedli. Skućićeljo w starobje 18, 20 a 34 lět su zamołwići za wjacore padustwa w zašłych lětach wokoło Hamora. Přećiwo nim přepytuja wosebje ćežkeho padustwa w ně­hdźe 25 padach. Minjene dny su jich ­bydlenja w Běłej Wodźe a Hamoru přepytali a dopokazy zawěsćili. Kaž w rozprawje Zhorjelskeje policajskeje direkcije dale ­rěka, wuslědźichu w braniborskim ­Derbnom wjetši padušny skład třoch podhladnych. Tam namakachu najwšelakoriše mašiny a samo twarsku amplu. Nětko dyrbi policija zwěsćić, kotra ru­bizna z kotreho padustwa pochadźa.