Z wudaća: štwórtk, 19 januara 2023

štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Krótkopowěsće (19.01.23)

Statnik měł CDU-mandat złožić

Budyšin. W internetnym woprašowanju serbskeho rozhłosa MDR na Instagramje je so 55 procentow ludźi za to wuprajiło, zo měł předsyda Domowiny, Dawid Statnik, swój mandat w frakciji CDU Budyskeho wokrjesneho sejmika złožić. 29 procentow je hinašeho měnjenja a 16 procentow tema „politiski mandat a zastojnstwo Domowiny“ njezajimuje. 153 ludźi je so wobdźěliło.

Merz za jasnu mjezu k AfD

Drježdźany. Na prašenje Sakskich Nowin, kak posudźuje hłosowanje Budyskeje CDU za namjet AfD we wokrjesnym sejmiku, wotmołwi předsyda zwjazkoweje CDU, Friedrich Merz, zo „je to problem“ a zo „ma za zbytne, štož je so tam stało“. Wón praji dale, zo, by-li Budyska CDU tajki namjet za zmysłapołny měła, dyrbjała jón sama zapodać, a wuzběhny hladajo na AfD: „Naša palna murja steji“.

Hłowna zhromadźizna SKT

wozjewjene w: Krótkopowěsće
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

„Miłoraz njeje Lützerath“

Přesydlenje drje dale běži, ale wotbagrowanje hišće wěste njeje

Miłoraz (SN/mb). Po tym zo je policija wotbagrowanju Lützeratha „puć rubała“, hlada wjele aktiwistow za škit klimy na Miłoraz. Dokelž budźe po wšěm zdaću łužiska wjeska poslednje sydlišćo w stawiznach wudobywanja brunicy w Němskej, kotrež ma so za bagry wuhloweje jamy woprować. Miłoraz bu prěni raz 1536 oficielnje naspomnjeny a najskerje hižo w 12. lětstotku wot Serbow załoženy.

Tola sakski minister za energiju, škit klimy, wobswět a ratarstwo Wolfram Günther (Zeleni) je so nětko w socialnych syćach jasnje wuznał: „Ničo njebudźe wotbagrowane, štož nichtó njetrjeba. To smy w koaliciskim zrěčenju za Saksku postajili. Njeje žaneje dowolnosće za wotbagrowanje Miłoraza a žanoho awtomatizma za tajke přizwolenje.“ A dale: „Zmilinjenje wuhla so hižo z hospodarskich přičin daloko do 2038 skónči. Wotbagrowanje Miłoraza nima z klimo- a ener­gijowopolitiskich přičin zmysła.“ Zdobom minister na to skedźbni, zo su w Lipšćanskim brunicowym rewěrje wjesce Pödelwitz a Obertitz wuchowali: „To budźe so tež we Łužicy radźić.“ Wjacori diskutanća su pak na to dopominali, zo přesydlenje Miłoraza dawno běži.

2019 su tehdomniši předsyda předsydstwa LEAG, Helmar Rendez, wjesnjanosta Trjebina, Waldemar Locke, a Reinhard Bork, tehdom wjesnjanosta susodneje gmejny Slepo, zrěčenje za přesydlenje podpisali. Miłoraz słuša wot 1999 do Trjebina a je dźěl zarjadniskeho zjednoćenstwa Slepo, hdźež nastawa nowy Miłoraz za wjetšinu dotalnych wobydlerjow wjeski. W zrěčenju je kompletne přesydlenje w běhu pjeć lět zrjadowane.

Miłoraz je poł lětstotka dołho wot wuskutkow hórnistwa potrjecheny. Po přewróće chcyše wjele ludźi wostać, tola pod wliwom so zaso bližaceje wuhloweje jamy wotmě so 2006 woprašowanje wobydlerjow, ćehož wuslědki so jako přihłosowanje wjetšiny k přesydlenju interpretowachu. Koncern LEAG je so drje planow něhdyšeho wobsedźerja łužiskeho hórnistwa Vattenfall za jamu „Wochozy II“ wzdał, štož by přesydlenje někak 1 500 ludźi woznamjenjało. Ale porno Prožymej w Braniborskej chcedźa brunicu pod Miłorazom tola hišće wužiwać, za zastaranje milinarnjow Hamor a Čorna Pumpa „hač do kónca 2038“.

Trjebinski wjesnjanosta je hižo 2019 přiznał, zo je so po 2006 měnjenje wosebje staršich wobydlerjow, kotřiž swoju domiznu hižo wopušćić nochcedźa, změniło. Na wuradźowanju zwjazkoweho předsydstwa Domowiny w Slepom je Reinhard Bork 2020 z wuprajenjom překwapił: „Štóž chce w Miłorazu wostać, móže wostać.“ LEAG pak je dawno ze spotorhanjom domow započał, kotrež su přesydlency zawostajili. Składnostnje zběhanki za nowy „dom wjesneho zhromadźenstwa“ noweho Miłoraza w Slepom je LEAG zdźělił, zo su z 95 procentami Miłoražanow wosobinske zrěčenje za přesydlenje wotzamkli.

wozjewjene w: Łužica
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

„Chcu najprjedy měć informacije“

Daniel Nuk z Radworja je w kruhu nowych serbskich załožbowych radźićelow najmłódši. Axel Arlt je so z nim po wuzwolenju rozmołwjał.

W kotrym wobjimje sće so hižo z płaćiwymi załožbowymi dokumentami zaběrał?

D. Nuk: W předpolu sym so do wustawkow załožby zanurił. Ja sym poslednje posedźenje Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny sćěhował, hdźež su so stari radźićeljo hišće raz wuprajili k dźěławosći. Nětko dyrbju wšitke dalše dokumenty nachwatać a so nadźijam, zo to prawdźepodobnje bórze dočinju.

Dotalni, hišće w zastojnstwje skutkowacy radźićeljo su wulku potrjebu nastupajo přiměrjenje strukturow signalizowali. Kak tónle nadawk tuchwilu posudźujeće?

D. Nuk: Widźu tam hobersku potrjebu transfera wědy. Tam so bórze ze starymi radźićelemi zetkamy, sej jich ideje, wobmyslenja a prěnje nastorki naposkamy. Potom budźemy hladać, kak to dale poběži. Wokomiknje sej njezwažu to scyła hódnoćić. Chcu najprjedy měć informacije dotalnych radźićelow, jich wědu, zo móžu maćiznu prawje posudźować.

wozjewjene w: Rozmołwa
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Dobudźe hornjołužiska šćežka?

„Hornjołužiska hórska šćežka“ je jedna z 10 pućowanskich šćežkow, kotrež je časopis „Wandermagazin“ za čitarske wothłosowanje „Najrjeńša pućowanska šćežka Němskeje 2023“ w kategoriji „wjacednjowske tury“ nominował. Wubědźowanje je mjez čitarjemi jara woblubowane – nimale 40 000 běše loni wothłosowało. Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska je so z tutym swojim turistiskim poskitkom loni powabiła. Jury ekspertow jón z cyłkownje 101 kandidatow z cyłeje Němskeje wuzwoli. Wothłosowanje je hač do 30. junija tutoho lěta na internetnej stronje časopisa: www.wandermagazin.de přistupne. Foto: Matthias Ludwig

wozjewjene w: Hospodarstwo

Pančicy-Kukow (JKf/SN). We wobłuku swojeje hłowneje a wólbneje zhromadźizny předwčerawšim w Pančicach-Kukowje je chór Lipa na wuspěšne a wotměnjawe lěto wróćo zhladował. Po tym zo běchu sej Lipjenjo za čas pandemije online nowy spěwny repertoire nazwučowali, wobdźělichu so w Budyskej „Krónje“ na beneficnym koncerće na dobro Ukrainy. Z chórowym lěhwom w Hohensteinje-Ernstthalu přihotowachu so w běhu třoch dnjow na projekty, mjez druhim zhromadny koncert z Markkleebergskimi Vocalistami w Starej wikowanskej bursy w Lipsku a na koncert we wobłuku 250. jubileja Wotrowskeje wosady. Hudźbnej wjerškaj běštej předstajeni oratorija Korle Awgusta Kocora „Israelowa zrudoba a tróšt“ zhromadnje z druhimi ćělesami pod nawodom Judith Kubicec­ a wulki spěwny swjedźeń składnostnje „Lěta Zejlerja a Kocora 2022“ w Budyšinje. Prěni króć wuhotowachu w cyrkwi klóštra Marijina hwězda adwent­ny hudźbny nyšpor. Cyłkownje je Lipa loni 70 wšelakich spěwow a jedyn oratorij prezentowała.

wozjewjene w: Towarstwa
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Rekord registrowali

Wiesbaden (dpa/SN). Ličba ludźi, kotraž do Němskeje připućuje, je rekordny niwow docpěła. Po trochowanju je ludnosć kónc lěta 2022 na znajmjeńša 84,3 milionow rozrostła. „Z tym bydleše kónc lěta po cyłym Zwjazku telko ludźi kaž ni­hdy do toho“, zdźěli dźensa Zwjazkowy statistiski zarjad. „Nimo wójnskich ćěkancow z Ukrainy je tež jasnje wjace ludźi z druhich krajow do Němskeje přišło.“ Zdobom pak je ličba porodow woteběrała a ličba smjertnych padow přiběrała.

Aktiwistow z lěsa noša

Frankfurt nad Mohanom (dpa/SN). Policija dźensa ze swojim zasadźenjom w Fechenheimskim lěsu w Frankfurće nad Mohanom pokročuje. W kónčinje dale wobswětowi aktiwisća přebywaja, policija zdźěli. Wčera běchu wjacorych ludźi z lěsa nosyli a domy na štomach wotstronili. Štomy lěsa maja so pušćić, zo móhli direktny wobchadny zwisk mjez awtodróhu A 66 a awtodróhu A 661 twarić. Kelko aktiwistow dokładnje hišće w kónčinje je, policija podać njemóže.

Žołma wjeršk překročiła

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

To a tamne (19.01.23)

Z grawoćiwymi spěwami je so zwada mjez susodami w delnjobayerskim wo­krjesu Freyung-Grafenau přiwótřiła. 59lětna žona bě do toho na zahrodźe za čas wotpočinka drjewo dźěłała, čehoždla čuješe so 77 lět stary susod myleny, policija wčera rozprawješe. Muž reagowaše a zaswěći rapowu hudźbu ze seksistiskimi a wothódnoćacymi tekstami.

Hudźbu je wón direktnje do směra swojeje susodki wothrał. Nětko dyrbi 77lětny z chłostanskim jednanjom skřiwdźenja dla ličić.

wozjewjene w: To a tamne
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Skorža přećiwo krajnemu zarjadej

Frankfurt nad Wódru (dpa/SN). Wodowy zwjazk Strausberg-Erkner skorži přećiwo braniborskemu krajnemu wobswětowemu zarjadej. Zarjad je tworni elektro­awtow Tesla zamołwitosć za wšitke prašenja kołowokoło dnowneje wody přepo-dał. Skóržba je sudnistwu dóšła, zdźěli rěčnik zarjadniskeho sudnistwa Frankfurt nad Wódru wčera na naprašowanje. Nětko móže krajny zarjad stejišćo zabrać. Po wobswětoprawniskej dowolnosći loni w měrcu bě Tesla zarjadej znapřećiwjenje přećiwo wěstym předpisam zapodał.

wozjewjene w: Hospodarstwo
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Bjez přirody njeńdźe

Braniborske knježerstwo wopisuje Gigafactory Elona Muska juhowuchodnje Berlina rady jako wulke žohnowanje. Hladajo na hospodarske wuskutki ma zawěsće tež prawje: 8 500 ludźi tu dźěła a zawod je motor dalewuwića hospodarskeje infrastruktury kónčiny. Ze zazběhom twarskich dźěłow pak je dźeń a wjac kritikarjow fabriki, wosebje ze stron wobydlerjow a organizacijow za škit přirody. Jedyn z najwjetšich problemow je wulke mnóstwo wody, kotrež Tesla za produkciju swojich baterijow přetrjebuje – wob dźeń runja to małoměstu. To wohrožuje dnownu wodu a zastaranje z pitnej wodu cyłeho regiona, tež Berlina, praja wobswětowe zwjazki. Tohodla přećiwo braniborskemu krajnemu wobswětowemu zarjadej skorža, kotryž je Tesli wužiwanje wody dowolił. Po­dawki pokazuja, dyrbimy preč wot ryzy hospodarsko-pjenježneho pohódnoćenja tajkich wulkich inwesticijow, ale přiběrajcy k ekologisko-naslědnemu. Dokelž: bjez wody žiwjenja njeje. Milan Pawlik

wozjewjene w: Hospodarstwo
štwórtk, 19 januara 2023 13:00

Płaćizny zwyšili

Hofheim/Taunus (dpa/SN). Wikowar meblow Ikea je swoje zdźěla sylne stopnjowanja płaćiznow z wyšimi kóštami za nakup, transport a energiju wopodstatnił. Nowina Bild bě aktualne płaćizny wubranych produktow z lońšimi pła­ćiznami přirunowała. Tak žurnalisća zwěsćichu, zo maja ludźo lětsa zdźěla 131 procentow wjace pjenjez nałožić hač loni. Potrjechene su tež klasiske wu­dźěłki kaž knižna polca „Billy“.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND