Z wudaća: pjatk, 20 januara 2023

pjatk, 20 januara 2023 13:00

Wosebity dar dóstał

Waršawa (JBR/SN). Pólska delegacija policistow je so pod nawodom generala Jarosława Szymczyka w decembru 2022 do Kijewa podała. Zastupjerjo delegacije zetkachu so tam ze swojimi ukrainskimi kolegami, zo bychu wo zhromadnym dźěle rěčeli. Na dompuću do Waršawy dósta pólski general „zajimawy“ dar, a to granatomjetak. Ukrainjenjo twjerdźachu, zo je bróń dawno hižo wusłužiła a njeje tuž wjace strašna. Na hłownym Waršawskim policajskim zarjedźe, jako spyta general wosebity dar na hinaše městno stajić, tón w jeho rukach njejapcy rozbuchny. Detonacija bě tak wulka, zo zhubi Szymczyk słuch, a dalša wosoba so zrani. Samo wjerch w dwěmaj rumnosćomaj so wułama.

Statne rěčnistwo, kotrež pad nětko přepytuje, njewidźi žanu winu generala. Hinak wšak mnozy Polacy. Na internetnych stronach čitaš wjele najwšelakorišich komentarow, na přikład tónle: „Tajki policajski general, kiž kmany njeje ze strašnej brónju wobchadźeć, njemóže swój nadawk dale wukonjeć.“ Tójšto ludźi žada sej nablaku wotstup Szymczyka, měnjo: „Wón njeje žadyn wopor, ale je sam wina na njezbožu.“

wozjewjene w: Słowjanski wukraj
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Brónje srědk měra?

Porno dobje wotbrónjenja zašły lětstotk rěka hesło aktualnych „časow přewróta“: z dźeń a wjac brónjemi měr docpěć. Ruska pod Putinom je to z nadpadom wójska na susodny kraj zahajiła, zo by po „logice“ swojeje propagandy pozdatnu wójnu ­přećiwo Rusam we wuchodnej Ukrainje zakónčiła. A knježerstwa nimale wšěch ­europskich krajow a USA nadźijeja so na zadźěwanje wuspěchej agresije wojakow Putina a zaručenje suwerenity Ukrainy. Nimale lěto wójny je nimo, z dźeń a wjac woporami; hač je jich dźesaćtysac abo hižo sto tysac, nichtó njewě. Nowy zakitowanski minister Němskeje so „pragmatiski“ mjenuje. Sakski ministerski prezident Kretsch­mer hižo dołho kaž napominanska straža najebać zasudźenje nadpada Ruskeje za diplomatiske rozrisanje wabi. Njech zda so njerealistiske być, ale jeničce z brónjemi wo měr wojować wočiwidnje tež ­njeje „pragmatiski“ puć. Štó zasłuži sej nětk w tutej wójnje přichodne Měrowe ­Nobelowe myto? Marcel Brauman

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Wustajerjo wabja za region

Powołanske wiki w Drježdźanach so dźensa zahajili

Drježdźany (SN/BŠe). Štóž chce wukubłanje zahajić abo za nowym powołanskim pućom pyta, tomu je dźensa zahajena přehladka „Karrierestart“ w Drježdźanach dobra přiležnosć, so wo móžnosćach informować. „Wšako dyrbiš wědźeć, kajke su puće a k tomu trjebaš informacije. Najlěpje hodźi so k tomu wosobinska rozmołwa z ludźimi, kotřiž maja nazhonjenja“, měni sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU). Wiki skića wuběrne šansy, so wo relewantnych temach rozmołwjeć, rozsudne pokiwy dać abo dóstać a scyła mnohostronske móžnosće w Sakskej zeznać.

wozjewjene w: Hospodarstwo
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Za nowy zakoń

Drježdźany (dpa/SN). Frakcija Lěwicy Sakskeho krajneho sejma chce, zo so próstwy wo spěchowanje spěšnišo wobdźěłaja. To je w naćisku zakonja wopisane, wo kotrymž strona wčera informowaše. Wosebje powšitkownowužitne towarstwa, zwjazki a swobodni nošerjo maja problem z běrokratiskimi a kompleksnymi próstwowymi postupowanjemi. Lěwica zasadźuje so tuž za mjenje běrokratije.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Tydźeń zahajili

Berlin (dpa/SN). Zeleny tydźeń w Berlinje je so dźensa oficialnje zahajił. Braniborska ratarska branša zhladuje na tuchwilu ćežke połoženje. Hižo wčera je so braniborski ratarski minister Axel Vogel ­(Zeleni) w hali zwjazkoweho kraja rozhladował. Při tym skedźbni wón na wysoke hódnoćenje regionalnych žiwidłow. Hladajo na dale a dróše zežiwizny, je so tež kupne zadźerženje konsumentow změniło. Tole je předewšěm mjeńšim a ekologisce produkowacym zawodam na škodu. Tak je dale a ćešo wudźěłki předawać. Lětsa wočakuje branša po cyłej Němskej dale stupace płaćizny žiwidłow.

Christine Berger, šefina zawoda z Werdera, kiž produkuje wudźěłki z rokotaka, na jeje stejnišću ludźom rozkładźe, zo maja ludźo prosće mjenje pjenjez w móšni. Tohodla njemóža sej wosebite produkty dowolić. Wona ma za wažne, zo měli zawody wšo za to činić, kupcow ­wo kwaliće regionalnych produktow přeswědčić. Zaměr wšitkich wustajerjow na Zelenym tydźenju je, „přetrjebarjow motiwować, zo měli swoje pjenjezy za regionalne produkty wudać“.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Wotum přetrali

Praha (dpa/SN). Liberalno-konserwa­tiwne knježerstwo w Čěskej je wotum ­njedowěry w parlamenće kaž donětka ­wočakowane přetrało. Trěbna wjetšina 101 hłosow k wotsadźenju kabineta njeje so docpěła. Cyłkownje 81 zapósłancow populistiskeje strony ANO a SPD hłosowaše w nocy na wčera přećiwo pjećstronskej koaliciji pod ministerskim prezidentom Petrom Fialu. 102 ludowych zastupjerjow čěskemu knježerstwu tola dowěrjeja.

Wothłosowanje wotmě so krótko do rozsudnych wólbow wokoło čěskeho prezidentstwa 27. a 28. januara. Knježerstwowi politikarjo tuž opoziciji ­wumjetowachu, zo je 25 hodźin trajacu debatu wo próstwje njedowěry jako wólbny bój znjewužiwała. W rozsudnych wólbach maja so wobydlerjo kraja mjez politikarjom opozicije, miliardarom a załožerjom ANO Andrejom ­Babišom a bywšim generalom NATO ­Petrom Pavelom rozsudźić.

Frakciska šefina ANO Alena Schillerova wopodstatni próstwu wo njedowěru swojeje strony porno tomu z aktualnymi problemami w Čěskej, kaž na přikład ­pobrachowacymi wosebitymi medikamentami abo wysokimi energijowymi płaćiznami.

wozjewjene w: Słowjanski wukraj
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Ćežke njezbožo blisko Smjerdźaceje

Wohnjowe wobory z Rakec, Ralbic, Smjerdźaceje a Konjec-Šunowa su wčera popoł­dnju k wobchadnemu njezbožu na wokrjesnu dróhu mjez Smjerdźacej a Němskimi Pazlicami chwatali. W prawej křiwicy je wodźerka Citroëna kontrolu nad jězdźidłom zhubiła a do dweju štomow zrazyła. Ćežko zranjenu žonu dowjeze wuchowanska słužba do chorownje. Wohnjowi wobornicy dyrbjachu wobškodźenej ­štomaj pušćić. Zdobom starachu so woni wo jězdźidło. Prawdźepodobnje su so wjedrowe wob­stejnosće w lěsu njejapce změnili, tak zo bě dróha w běhu krótkeho časa z lodom ­pokryta, štož je njezbožo zawiniło. Foto: Rocci Klein

wozjewjene w: Łužica
Camprowanje je tradicionalny nałožk w Dźěwinje. Na čole camprowarjow kročeše tam jejkowa žona. Hromadźe z gildu trubjerjow z Grodka je pisane towarstwo minjenu sobotu 18 kilometrow po wsy dom wot domu chodźiło. Dokelž leži wjes při saksko-braniborskej krajnej hranicy, žadachu sej wot přejězdźacych pućne cło, kaž naše foto pokaza. Wječor su zhromadnje jejka jědli a nazběrane pjenjezy ličili. Wšako maja camprowanske reje financować. Foto: Joachim Rjela

wozjewjene w: Łužica
Chrósćicy. Pod hesłom „Z horcej wutrobu přećiwo zymnoće wójny“ porěči jutře, sobotu, w 19.45 hodź. w Chróšćanskej putniskej hospodźe dr. Peter-Paul Straube. Jako znajer Ukrainy podpěruje wón pomocne akcije přez Křesćansku socialnu załožbu, kotraž w Lwiwje za wopory wójny skutkuje. Wo tym wón rozprawja, ale porěči w Chrósćicach tež wo ukrainskich stawiznach, wo pozadkach a kontekstach aktualneje hrózbneje wójny. Zajimawe prašenje mjez druhim budźe, čehodla diplomatiske prócowanja hač do dźensnišeho zwrěšća? Po swojim přednošku poskića dr. Peter-Paul Straube móžnosć k diskusiji.

wozjewjene w: Łužica
pjatk, 20 januara 2023 13:00

Poetiski dokument

„Fragmenty“ rěka połhodźinski dokumentarny film Romana Pernaka, z kotrymž zahaji telewizijny magacin Łužyca lětuši rjad swojich wusyłanjow. Pask „połny ćicheje poezije“ wobswětluje jězbu třoch muži, kotřiž běchu spočatk 1970tych lět ducy po swojej delnjołužiskej domiznje za serbskimi korjenjemi mjeztym přewažnje němsce rěčacych wjesnjanow pytali, štož z mikrofonom a zynkopaskom dokumentowachu. Pjeć lětdźesatkow pozdźišo je młody hudźbny etnolog tele nahrawanja wědomostnje wuhódnoćił a při tym mysl zrodźił, jewjace so stare, dźensa nimale zabyte ludowe spěwy znowa wožiwić. Roman Pernak je jeho z kameru přewodźał; wuslědk je dokumentarny film, kiž je zdobom časowy dokument.

Telewizija RBB wusyła Łužycu jutře, sobotu, w 13.40 hodź. Wospjetowanje na samsnym sćelaku slěduje srjedu, 25. januara, w 2.55 hodź. W mediatece RBB je magacin wot jutřišeho cyłe lěto kóždy čas přistupny.

wozjewjene w: Telewizija

Serbska debata

nowostki LND