Z wudaća: póndźela, 22 meje 2023

Wolfsburg/Kaluga (dpa/SN). Koncern VW swoju najwažnišu fabriku w Ruskej předawa. Tohorunja chce so předewzaće dospołnje z kraja wróćo sćahnyć. Zawod w ruskim Kaluga so wikowanskej skupinje Avilon předa, koncern minjeny pjatk zdźěli. Hladajo na dotalne postupowanje VW je z rozsudom jasne, zo so ruskeho wobchodnistwa wzda. Po rozprawach medijow zańdźeny tydźeń bě VW do toho w Moskwje dowolnosć za předań swojich zamóženskich hódnotow w Ruskej za 125 milionow eurow na přede­wzaće Avilon dóstał. Wotpowědnu próstwu je knježerstwowa komisija wotžoh­nowała, bě powěsćernja Interfax roz­prawjała.

Wulce moderna fabrika w Kaluga něhdźe 150 kilometrow juhozapadnje Moskwy z něhdźe 4 000 dźěławymi płaći jako najwažniša zamóženska hódnota VW w Ruskej. Po informacijach ruskeho wicešefa knježerstwa Denisa Manturowa pytaja hižo za zrěčenskim partnerom z juhowuchodneje Azije, zo móhła twornja zaso dźěłać započeć.

Wěm so hišće derje na čas w Ralbičanskej šuli dopominać, hdźež bě wulka šulska ­zahroda. We wobłuku wučby smy so z družinami rostlinow rozestajeli a je na ­hrjadkach plahowali. Tole dźensniši dźeń paruju, wšako njeje hižo tajkeho prakti­skeho wukubłanja na šulach. Zwjetša wšak kubłanišća žane zahrodki wjace nimaja. W šulskej zahrodźe zeznachmy ­přirodne kołoběhi a wotwisnosće. Wězo móhli starši swoje dźěći kubłać. Na wjeskach je tole zawěsće móžno. Tola dźěći w městach so z přirodu lědma rozestajeja.

Zahroda je ekosystem, w kotrymž hodźa so biologiska wšelakorosć, ale tež sćěhi čłowjeskich činitosćow na přirodu dožiwić. Dokelž zaběraja so šulerjo z rostlinami, zwěrjatami a insektami, nastawa empatija. A to je často zakład toho, zo so dźěći za škit přirody a wobswěta zasadźeja. Na dźensnišim mjezynarodnym dnju mnohotnosće družin wuprajam so za to, wobstejace zakłady žiwjenja dźěćom zaso bóle spřistupnić. Bianka Šeferowa

Hiroshima/Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj ma wjerškowe zetkanje sydom najsylnišich industrijnych krajow swěta w japanskej Hiroshimje za wulki wuspěch za swój kraj. „Ukraina steješe w srjedźišću a respekt napřećo wšěm Ukrainjanam bě wosebje wulki“, rjekny Zelenskyj wčera wječor we wšědnym widejowym posel­stwje. Wón rozprawješe wo zetkanjach ze statnymi a knježerstwowymi šefami.

USA běchu tam mjez druhim přilubili, Ukrainje bojowe lětadła přewostajić a zapadnym krajam to tohorunja dowolić. Prezident Joe Biden je nimo toho dalši pomocny wojerski paket wjacorych miliardow dolarow připowědźił. Moskwa je wobzamknjenja wjerška G7 mjeztym jako „přećiwo Ruskej so měrjace“ kritizowała. Dźensa chcychu so wonkowni ministrojo EU w Brüsselu zetkać a wo dalšej pomocy Ukrainje w boju přećiwo ruskim nadpadnikam wuradźować. Mjeztym je dale njejasne, hač su ruske jednotki město Bachmut zdobyli abo nic. Informacije z Moskwy a Kijewa wo tym so spřećiwjeja.

Přirodu škitace organizacije pokazuja na dramatiske połoženje

Drježdźany (dpa/SN). Składnostnje dźensnišeho mjezynarodneho dnja mnohotnosće družin žadaja sej iniciatiwy a politika wjace prócowanjow za škit přirody. Pola organizacije Parents for ­Future je zasadźenje za přirodu takrjec hižo w mjenje zapołožene. Starši starosća so hladajo na dramatiske klimowe wuhlady wo přichod swojich dźěći.

Parents for future w Drježdźanach je so tuž z namołwu na politiku, medije a towaršnosć wobroćiło: „Ludźo wědźa hišće přemało wo mnohotnosći družin a zhubjenych družinach. Skónčnje dźe wo to, młodym a přichodnym genera­cijam hišće wobstejace zakłady žiwjenja přewostajić, kotrež k žiwjenju a přežiwjenju trjebaja.“

Tež sakski minister za wobswět Wolf­ram Günther žada sej wjace próco­wanjow. „Wotemrěće družin a ničenje žiwjenskeho ruma stej strašny rozměr docpěłoj, po wšěm swěće runje tak kaž w Sakskej. Połoženje družin a žiwjenskich wobstejnosćow je wohrožace. Dyrbimy rozsudnišo jednać“, politikar Zelenych w Drježdźanach rozłoži.

Bratislava (dpa/SN). Prěnja wukrajna ­jězba noweho słowakskeho minister­skeho prezidenta Ľudovita Odora wjedźe do Němskeje. To wozjewi zańdźeny štwórtk zarjad knježerstwa w Bratislavje. Něhdyši wiceguwerner Słowakskeje narodneje banki (NBS) wobdźěli so 24. meje w Frankfurće nad Mohanom na zarja­dowanju k 25. róčnicy załoženja Europskeje centralneje banki. Při tym chce so Odor tež z němskim zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) ­a dalšimi nawodnymi europskimi woso­binami zetkać.

Słowakske medije skedźbnichu na to, zo Odor z tym 30 lět wobkedźbowany tabu łama. Wot dźělenja Čěskosłowakskeje w lětomaj 1992/1993 absolwowachu wšitcy šefojo stata a šefojo knje­žerstwa Čěskeje a Słowakskeje swój prěni kaž tež posledni wopyt we wukraju pola susoda. Naposledk bě nowy čěski pre­zident Petr Pavel na swojim wopyće w Bratislavje krótko po swojim spřisahanju w měrcu tradiciju chwalił. Wona pokazuje na to, zo najebać statne dźělenje dale wuski poměr mjez woběmaj narodomaj knježi.

Budyšink (LTh/SN). Wo dalšu atrakciju bohatši je Budyski kraj ze sobotneho swětoweho dnja pčołkow. Na dostojne wašnje su w Budyšinku šćežku po slědach Hadama Bohuchwała Šěracha wotewrěli. Podawk bě wobstatk wopomjatneho lěta na česć fararja a slědźerja wo pčołkach. Jeho 250. posmjertniny spočatk apryla w Budyšinku woswjećachu. Swjatočne wopomnjeće na jeho 300. po­smjertne narodniny budźe klětu spočatk septembra w ródnych Nosaćicach ­(Nostitz) pola Wósporka.

Hibićiwy wuměnkar, zahority pčołar a iniciator wopomnjeća, něhdyši wjesnjanosta Malešanskeje gmejny Günter ­Sodan, wotewri zhromadnje z fararjom tamnišeje wosady swjatočnosć w Budyšinkskej cyrkwi. Hudźbnikaj Serbskeho ludoweho ansambla zapiskaštaj na dudach a fujarje. Přitomni podachu so na něhdźe štyri kilometry dołhi „Šěrachowy kołopuć“. Nimo prěnjeje tafle na česć swětoznateho pčołarja a serbskeho wótčinca při cyrkwi, kotraž so hižo w aprylu wotkry, běchu štyri dalše tafle nastajili, ­kotrež dopominaja na skutkowanje Hadama Bohuchwała Šěracha jako pčołarja a wědomostnika.

Kulow (AK/SN). Při Kulowskej měšćanskej wodočisćerni ma bórze na zemi instalowana fotowoltaikowa připrawa nastać. Tole zdźělichu na zašłym posedźenju měšćanskeje rady. Wuběrk za přepodaće twarskich nadawkow bě do toho wotpowědny nadawk we wobjimje 103 000 eurow firmje Solar Netzker ze Šćeńcy we Łazowskej gmejnje přepodał.

„Připrawa ma milinu za našu swójsku potrjebu produkować“, rozłoži nawoda měšćanskeho twarskeho wotrjada Stephen Rachel. Dyrbimy na wysoke kóšty reagować. Tohodla je připrawa trěbna.“ Do hospodarskeho plana běchu za inwesticiju 250 000 eurow zapisali. Dokelž dyrbja nětko tójšto mjenje wudać, móža swoje wudawki za milinu dale znižić, praji Stephen Rachel.

Rowno (JoS/SN). Po štyrjoch lětach je na Rownjanskim Njepilic statoku wuměłska twórba zaso widźeć, kotraž bě do toho po wšěm zdaću zhubjena. Wobraz pochadźa z Rownjanskeje Witaj-pěstowarnje „Milenka“, hdźež bě w lěće 2019 nastał. K tehdyšemu 20lětnemu wobstaću Njepilic statoka je jón pěstowarnja dariła. Po tym zo su jón nětko zaso namakali, su wobraz před wjedrom škitany tak po­wěsnyli, zo jón kóždy wopytowar hnydom widźi.

Na nastaću wobraza wobdźěleny bě před štyrjomi lětami Rownjan a wučer na Slepjanskej wyšej šuli Jörg Tausch. „Pěstowarnja so mje tehdy prašeše, hač móhł při projekće pomhać, w kotrymž so dźěći wulkeje skupiny z wuměłskimi prašenjemi rozestajeja“, Jörg Tausch powěda. Tuž so za „Serbske powědki“ rozsudźichu. Na to so dźěći a wučer wjacore razy zetkachu, zo bychu so z wobsahom zaběrali. Při tym je pěstowarnja literarno-tradicionelny dźěl přewzała, Tausch pak wuměłske zwoprawdźenje.

Z piwowej blešu a nožom

Budyšin. Na Budyskim nalěću je sobotu wječor k rozestajenju mjez wopitymaj mužomaj na Mjasowych wikach dóšło. 41lětny tam najprjedy z piwowej blešu do 21lětneho biješe a jeho pozdźišo samo z nožom atakěrowaše. Při tym so młódši na ruce zrani, tak zo dyrbjachu jeho do chorownje dowjezć a lěkarsce zastarać. Policajscy zastojnicy zahajichu přepytowanje strašneho zranjenja ćěła dla. Kriminalna policija so z padom dale zaběra.

Sprjewine město z wjele wopytowarjemi tři dny Budyske nalěćo swjećiło

Budyšin (CS/SN). Něhdźe 50 000 ludźi je kónc tydźenja Budyske nalěćo wopytało. Organizatorojo wokoło Katarzyny Kudzewicz z měšćanskeho zarjadnistwa su wobšěrny a mnohostronski program na nohi stajili. Na jewišćach na Žitnych wikach, na Hłownym torhošću a na Mjasowych wikach je dohromady 600 wuměłcow programy wuhotowało. Wosebje bohaće zastupjena bě dujerska hudźba.