Z wudaća: srjeda, 24 meje 2023

Předstaji rěčne slědźenja

Nysa. Dr. Cordula Ratajczakowa, wědomostna sobudźěłaćerka projekta Domowiny ZARI (syć za regionalnu identitu a serbsku rěč), wobdźěli so tuchwilu na mjezynarodnej fachowej konferency w pólskim měsće Nysa. Pod hesłom „Wjacerěčnosć jako šansa“ předstaji wona zajutřišim, pjatk, wuslědki ze slědźenja wo połoženju, serbsku rěč nastupajo, na Budyskim Serbskim gymnaziju.

Kulturny pas za 18lětnych

Budyšin. Młodostni, kotřiž lětsa swoje 18. narodniny woswjeća, móža wot srjedź junija cyłoněmski kulturny pas wužiwać. Na to skedźbnja łužiska zapósłanča zwjazkoweho sejma Kathrin Michel (SPD). Młodostni maja za to wirtuelny budget we wysokosći 200 eurow k dispoziciji. Kulturnicy tuchwilu swoje poskitki, za kotrež maja hišće zastupne lisćiki, na registruja.

Ruska płaćić nochce

Załožbowa rada z nalětnim posedźenjom nowu wólbnu dobu zahajiła

Budyšin (SN/mb). Prěnje zjawne zbožopřeća su z braniborskeho ministerstwa za wědomosć, slědźenje a kulturu wotpósłali: Krajny społnomócnjeny za serbske naležnosće Tobias Dünow gratulowaše Markej Kowarjej, „nowemu předsydźe Załožby za serbski lud“. Hač běše to protokolariski lapsus abo politiska podpěra prócowanjow wo zwyšenje statusa serbskich radźićelow, njetrjebamy wujasnić, wšako bu Kowar w teksće porjadnje jako předsyda załožboweje rady pomjenowany. Jeho su na prěnim posedźenju rady po wólbach nowych serbskich radźićelow ze Sakskeje a Braniborskeje jednohłósnje wolili – z jednym hłosawzdaćom, dokelž nochcyše sebje samoho wolić.

Zhorjelc/Budyšin (SN/MiP/MiR). Z hrajnym filmom „Franky Five Star“ su zarjadowarjo wčera wječor w Žitawje Nysowy filmowy festiwal (NFF) w Dźiwadle Gerharta Hauptmanna Zhorjelc/Žitawa zahajili. Lětuši festiwal je jubilejny, přetož přewjedźe so mjeztym hižo 20. raz.

Jako přezmjezny filmowy event, z dohromady 20 hrajnymi městnosćemi podłu Nysy w Němskej, Pólskej a Čěskej, je festiwal jónkrótny a słuša mjeztym ke krutemu wobstatkej kulturneho žiwjenja nic jenož pomjezneho regiona. Po słowach organizatorow „wotewru runje wjesne kónčiny wopytowarjam a filmowcam wosebite móžnosće zetkawanja a wuměny.“ Wosebje wabjace drje je, zo móža so wopytowarjo jednotliwych zarjadowanjow po předstajenjach z režiserami, akterami a dalšimi na filmach wobdźělenymi kaž tež organizatorami festiwala rozmołwjeć. Wšako su mnozy připrajili, zo na tón abo tamny filmowy wječor do Łužicy přijědu. Husto wuklinči wječor při lěhwowym wohenju w přewšo přijomnej atmosferje.

Chrósćicy (SN/MiR). Wot spočatka měrca wobsteji na Chróš­ćanskej zakładnej šuli „Jurij Chěžka“ wosebity chór. Syman Hejduška zwučuje ze šulerjemi, kotřiž su so za cyłodnjowy poskitk rozsudźili, znate a woblubowane kaž tež nowe spěwy. Kóždu wutoru klinča po Jednoće hłosy šulerjow, w prěnjej skupinje te 1. a 4. lětnika, w druhej te 2. a 3. lětnika. „Nawodnica kubłanišća Sabina Hejdušcyna je mje narěčała a so prašała, hač nochcył wutworić chór“, powěda Syman Hejduška, „a sym rady a hnydom připrajił, dokelž mje tajke projekty wabja.“ Něhdźe 40 dźěći je so rozsudźiło sobu spěwać. To pak nječinja jenož za sebje. Na lětušim 14. Mjezynarodnym folklornym festiwalu „Łužica“ chcedźa so w ramiku programa za dźěći zjawnje předstajić. „Do toho pak změja premjeru programa na Dnju talentow, kotryž kónc junija na šuli přewjedźemy“, praji Sabina Hejdušccyna. Tema tohole poskitka su serbske powěsćowe figury. Tuž spěwa chór wo wódnym mužu, připołdnicy a plonje. Su to spěwy, kotrež su dźěćom husto hižo znate. Na druhim boku pak zeznaja tež nowe štučki kaž tón wo Lutkach z pjera Bianki Wujeńcyneje a Symana Hejduški.

Jako wječor wotewrjenych předewzaćow přewjeduja „Pózdnju změnu w Budyskim wokrjesu“ lětsa šěsty raz (SN rozprawjachu). Wosom městow a ně­hdźe sto firmow so wobdźěla. Nimale 850 wobdźělnikow je so hižo přizjewiło.

Wojerecy (AK/SN). „Akciju we Wojerecach 23. junija přewjedźemy. Jědnaće předewzaćow so wobdźěli. Štyri tury zestajamy“, podšmórny Christian Hoffmann, nawoda měšćanskeho hospodarskeho spěchowanja, wčera we Wojerecach. Na lisćinje předewzaćow steja wupruwowane kaž su to Bydlenska to­waršnosć Wojerecy, Klinikum Łužiska jězorina, AWO Łužica tzwr abo PEWO energijowa technika Hory runje tak kaž rjemjeslniskej firmje w měsće Sinapiusec rěznistwo a Bike Point Wiesner.

Berlin (dpa/SN). Po dlěšim tam a sem su za něhdźe 60 000 lěkarkow a lěkarjow ­komunalnych chorownjow tarifowe dojednanje wujednali. Medicinarjo dóstanu 8,8 procentow wjace mzdy a bjezdawkowe inflaciske wurunanje 2 500 eurow. Na to stej so dźěłarnistwo lěkarjow Marburgski zwjazk a zjednoćenstwo komunalnych dźěłodawarjow w pjatym kole jednanjow dorozumiłoj, wobě organizaciji dźensa zdźělitej.

Trump dyrbi před sudnistwo

New York (dpa/SN). Bywši prezident USA Donald Trump dyrbi so jenož wosom měsacow do zahajenja prezidentskeho wólbneho boja w USA před sudnistwom zamołwić. Za spočatk procesa w zwisku z płaćenjom pjenjez mjelčenja hrajerce pornografiskich filmow je sudnistwo wčera nachwilnje 25. měrc 2024 po­stajiło, sćelakaj CNN a CNBC rozprawjatej. Trump stajnje zaso twjerdźi, zo ma proces přećiwo njemu za inscenaciju „ekstremneje lěwicy“.

Guwerner Floridy nastupi

Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je wčera w Berlinskim Domje Willyja Brandta składnostnje 160lětneho wobstaća SPD porěčał. 23. meje 1863 bě Ferdinand Lasalle w Lipsku Powšitkowne němske dźěłaćerske zjednoćestwo a z nim prěnju nadregionalnje orientowanu dźěłaćersku stronu Němskeje załožił. SPD woswjeći tole jako róčnicu swojeho załoženja. Foto: dpa/Kai Nietfeld

W přełamanym woknje tčaceho paducha je policija w sauerlandskim Lennestadtće wuswobodźiła. Zastojnikow běchu na teren zawoda wołali, po tym zo bě swědk podhladne zwuki słyšał. W firmje nańdźechu policisća zranjeneho za­tłusnjeneho paducha. Hakle z pomocu wohnjoweje wobory móžachu 36lětneho wuswobodźić. Za čas akcije wón zastojnikam nadawaše a na nich pluwaše. Koleso paducha bě pokradnjene. Muža skónčnje lěkarsce zastarachu – a zajachu.

Po puću do rězarnje twochnyła je kruwa w Erfurće. Jako chcychu howjado na připowěšak wjesć, so zwěrjo wottorhny, skoči přez płót a so zminy, policija zdźěla. Zamołwići spytachu podarmo, kruwu zaso popadnyć. Policija zasadźi při pytanju samo helikopter, ale bjez wuspěcha. Zastojnicy na to tukaja, zo so kruwa w bliskim lěsu chowa.

Mnichow/Berlin (dpa/SN). Zastojnicy policije a statneho rěčnistwa su dźensa w sydom zwjazkowych krajach objekty klimu škitaceje organizacije Poslednja generacija přepytowali. Cyłkownje su dźensa rano wot 7 hodź. 15 objektow přeslědźili, generalne statne rěčnistwo a bayerski krajny kriminalny zarjad zdźělištej. Pozadk akcije su wjacore skóržby minjeneho lěta chłostajomnych njeskutkow dla. Konkretnje wumjetuja skupinje wutworjenje a podpěru kriminelneho zjednoćenstwa. Sydom wobskorženych je w starobje mjez 22 a 38 lětami. Tući su pječa kampanju k financowanju njeskutkow organizowali a znajmjeńša 1,4 miliony eurow znosyli. Přepytowali su objekty w Hessenskej, Hamburgu, Saksko-Anhaltskej, Bayerskej, Berlinje, Schleswigsko-Holsteinskej a w sakskej stolicy Drježdźanach. Nimo toho su internetnu stronu skupiny sćazali a wotpinyli.

Berlin (dpa/SN). W aktualnej hodźinje chcyše so zwjazkowy sejm dźensa z wjele diskutowanym tepjenskim zakonjom zwjazkoweho hospodarskeho ministra Roberta Habecka (Zelni) zaběrać. Diskusija wo tym je „nuznje trěbna“, rěkaše z frakcije CDU/CSU, kotraž předewzaće wotpokazuje. Wona bě sej aktualnu hodźinu wo tym w sejmje žadała. Zasadnych wobmyslenjow FDP dla bě amplowa koalicija wobzamknyła, naćisk zakonja wo tepjenjach tutón tydźeń z dnjoweho porjada sejma šmórnyć. Z tym je časowy plan zakonja wohroženy.