Město so paliło

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:
Dźensa před 75 lětami dožiwichu Drježdźany hobersku katastrofu. Sta jendźelskich a ameriskich lětadłow bombardowachu saksku stolicu, kotruž do toho před tym zalutowachu. Dźesaćitysacy bombow zničichu 74 000 bydlenjow, wšitke dwórnišća a mnoho zawodow. W 22 hodź. 13. februara běchu prěnje žołmy jendźelskich lětadłow přilećeli. Dwě hodźinje po połnocy zjewi so žołma ameriskich „lětacych twjerdźiznow“. Daloko bě so palace wulkoměsto widźeć, na kotrež přilećachu rano 14. februara 1945 a tež hišće wjace króć wodnjo a tež 15. februara lětadła. Wosebje srjedźišćo „Florenca nad Łobjom“, kaž Drježdźanam swojich ba­roknych drohoćinkow dla rěkachu, bu dospołnje­ zničene. Z tym so zapadnaj aliěrowanej krajej za bombardowanje Londona a dalšich jendźelskich městow kaž Coventry přez němske lětadła na spočatku wójny wjećeštej. Na 25 000 ludźi w Drježdźanach morichu. Tež Serbja běchu wot škodow potrjecheni, kaž Bjarnat Krawc, kotryž zhubi swoje bydlenje. 13 z jeho nowych kompozicijow so spali. Farar na wuměnku Matej Handrik zhubi dro­hotny archiw. Manfred Laduš

Lipsk (SN/CoR). Za lětuše Myto Lipšćanskich knižnych wikow je jury ze 402 zapodatych wčera 15 titulow a awtorow w kategorijach beletristiki, wěcowneje literatury a přełožka nominowała. Mnoho twórbow zaběraja so z politiskim přewrótom lěta 1990. 12. měrca chcedźa z dohromady 60 000 eurami dotěrowane myto na Lipšćanskich knižnych wikach přepo­dać. W kategoriji beletristiki staj z Drježdźan pochadźacy Ingo Schulze za knihu „Die rechtschaffenen Mörder“ a w Durinskej wotrostły Lutz Seiler za roman „Stern 111“ namjetowanaj. Dale na lisćinje steja „Power“ Vereny Güntner, „Luna Luna“ Maren Kames a „Allegro Pastell“ Leifa Randta. W kategoriji wěcowneje literatury je jury namjetowała zběrku „Das Jahr 1990 freilegen“ wudawaćela Jana Wenzela, biografiju wo juhosłowjanskim lawreaće Nobeloweho myta „Im Brand der Welten – Ivo Andrić“ Michaela Martensa, teoriju wo digitalnej towaršnosći „Muster“ sociologa Armina Nassehija, „Krebs fühlen – Eine Emotionsgeschichte des 20. Jahrhunderts“ Bettiny Hitzer a biografiju Julije Voss „Hilma af Klint – ,Die Menschheit in Erstaunen versetzen‘“.

Najrjeńše jutrowne jejko pytane

srjeda, 12. februara 2020 spisane wot:

Budyšin (SN/CoR). Tež lětsa namołwja Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu znowa wšitkich dorosćenych lajskich wuměłcow z cyłeje Łužicy so na wubědźowanju wo najrjeńše serbske jutrowne jejko wobdźělić, kotrež so 67. raz wotměwa. Wotedać móža zajimcy kolekcije hač do pjatka po popjelnej srjedźe, 28. februara, w Budyskim Serbskim domje abo w regionalnych běrowach Domowiny a Załožby za serbski lud. Dobyćerjow wubědźowanja za dorosćenych chcedźa na swjedźenskim zahajenju 29. serbskich jutrownych wikow 7. měrca w Serbskim domje w Budyšinje wozjewić a mytować. Wubědźowanje za dźěći a młodostnych so přizamknje. Termin za wotedaće je tu 15. apryl.

Nimo hižo nazhonitych lajskich wuměłcow chcedźa wosebje tež wšitkich tych narěčeć, kotřiž hižo dołho doma do jutrow jejka wóskuja, ale kotřiž so hišće njejsu přewinyli, swoje najrjeńše debjene jejka wotedać.

Bołharska a-cappella-skupina „The Gregorian Voices“ je zawčerawšim w Malešanskej cyrkwi njewšědny koncert wuhotowała. Wosom spěwarjow zanjese zdokonjanu měšeńcu gregorianskich choralow a wobdźěłanych klasikarjow popoweje hudźby, wo čimž bě publikum wulce zahorjeny. Skupina wustupi mjez druhim 16. meje w Grodku. Foto: SN/Hanka Šěnec

Wobrazy Fryca Latka prěni raz w zjawnosći

wutora, 11. februara 2020 spisane wot:

Choćebuz (HA/SN). Na dokładnje tym dnju, na kotrymž bě so znaty delnjoserbski moler a grafikar Fryco Latk narodźił, su dostojnje na njeho spominali a jeho počesćili. Minjeny pjatk wotewrichu składnostnje 125. narodnin wuměłca wosebitu personalnu wustajeńcu „Fryco Latk – Domownja“ w nowej „Galeriji Braniborska“ w bywšim „Großenhainskim dwórnišću“ w Choćebuzu. Partnerski wuhotowar přehladki je Serbski muzej w Choćebuzu, kiž je za nju cyłkownje 16 twórbow ze swójskeho wobstatka kaž tež z priwatneho wobsydstwa k dispoziciji stajił. Wjetšina wobrazow je runje tak kaž 25 dalšich požčonkow prěni raz docyła zjawnje wustajenych. Mnoho eksponatow pokazuje krajiny kołowokoło Picnja a Noweje Jsy, zwotkelž Fryco Latk pochadźa.

Z wulkej swětłowej instalaciju su kónc tydźenja w Mužakowskim hrodźe tamniše „Zymske jewišćo 2020“ wotewrěli. Do toho běchu so wobydlerjo na Mužakowskim torhošću hromadźili, zo bychu ze smólnicami a lampionami k hrodej ćahnyli. Na programje mjeztym druheho zymskeho jewišća steja opery, koncerty a wosebite poskitki za dźěći. Foto: Joachim Rjela

Róža Domašcyna je minjenu sobotu we wobłuku třidnjowskeho zarjadowanja „Dorfbegräbnis – Bayerske filmowe wuměłstwo zetka so ze serbsko-němskim basnistwom a fotografiju“ w Žitawskim Schillerowym forumje zwjetša basnje wo žiwjenju na wsy čitała, jednu tež serbsce. K tomu je Jürgen Maćij fota pokazał, mjez druhim tež wo wotbagrowanju wsow. Bě to zahajenske zarjadowanje projekta „Medijowy centrum kultura na wsy“ Wobswětoweje biblioteki we Wulkich Hendrichecach (Großhennersdorf; SN rozprawjachu). Foto: Jürgen Maćij

Powójnski porjad swěta postajeli

wutora, 11. februara 2020 spisane wot:

11. februara 1945 skónči so w Jalće na połkupje Krim wuznamna konferenca třoch wulkomocow wo powójnskim porjedźe w Europje a na swěće, kotraž bě so 4. februara zahajiła. Knježerstwowe delegacije hosćićelskeho Sowjetskeho zwjazka (ZSSR), USA a Wulkeje Britaniskeje pod nawodom předsydy knježerstwa ZSSR Józefa W. Stalina, prezidenta USA Franklina D. Roosevelta a jendźelskeho premiera Winstona Churchilla wuradźowachu w Liwadijowym palasće, bywšej lětnjej rezidency ruskich carow. Do stawiznow zapisana je konferenca jako wjeršk „wulkich třoch“.

Wsy w portreće

póndźela, 10. februara 2020 spisane wot:

Budyšin (SN). „Land.Leben – Na jsy“ rěka titul w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłeho wobrazoweho zwjazka, kotryž wěnuje wudawaćel Jürgen Maćij Thomasej Kläberej. Maćij tak swój wuspěšny rjad wo łužiskich fotografach dale wjedźe. Z nowej zběrku dokumentuje wón dźěło Kläbera wot lěta 1968 do 2018.

Wosebitosć wobrazow w Gołkojcach bydlaceho fotografa je jich zhusćenje. Hižo před połsta lětami nastachu prěnje motiwy wo žiwjenju „na jsy“, kotrež je so za Kläbera k najwažnišej temje wuwiło. Srjedź 1980tych lět wěnowaše so wón přiběrajcy wsam wokoło Choćebuza.

Serbski pop wulce zahorił

póndźela, 10. februara 2020 spisane wot:

Chór Lipa a jeho přećeljo publikumej njezapomnity wječor wobradźili

Haslow (SN/MWj). Z trójnej „Sławu“ ­dźakowaše so publikum sobotu w Haslowje za njewšědnje wurjadny koncert chóra Lipy. Pod hesłom „“ ­dožiwi 220 wopytowarjow přewšo wotměnjaty a zabawny hudźbny wječor, na kotrymž chór pod nawodom dirigentki Jadwigi Kaulfürstoweje jeno swoje spěwne kmanosće njepředstaji, ale tež swoje žortne stronki pokaza. Wo dwurěčnu moderaciju postara so šarmantnje a čerstwje Julija Jankowscyna.

Hižo spočatk koncerta bě hinak hač zwučeny, jako Lipjenjo hwizdajo na jewišćo přińdźechu a na to ze šlagrowym hitom „Nětk zaklinči zas“ přitomnym připowědźichu, zo jich tón wječor hłownje popularne a zwjetša z radija znate melodije wočakuja. To běštej mjez druhim „Quo vadis Łužica“ a „Maći luba“. Jako premjera zaklinča šlager „Raj mój ródny raj“. Při spěwje „Nastajnosći mysl ćěka“ wusahowaše Michaela Melcerowa jako solistka.

nowostki LND