To a tamne (14.02.20)

pjatk, 14. februara 2020 spisane wot:

Z wotmachom do kerčiny susoda: Při wróćostorkanju z ležownosće je žona we west­falskim Ahlenje ze swojim awtom do kerčiny zajěła a bě krótki čas w awće zajata. Wohnjowi wobornicy dyrbjachu motorowu piłu zasadźić, zo bychu ju wuswobodźili. Čehodla bě žona kontrolu nad awtom zhubiła a na tamny bok dróhi jěła, njewědźa. Policija na to tuka, zo bě přesylnje na pedal płuna stupi­ła. Nichtó so njezrani.

Rozhłosowe studijo w tramwajce za­rjadowali su w estiskej stolicy Tallinnje. Tam zjawnoprawniski rozhłós nětko wšědnje mjez 7 a 18 hodź. wusyła. Pa­sažěrojo móža přihladować, kak rozhłosownicy wšelake programy zestajeja a moderěruja. Akciju přewjedu składnostnje swětoweho dnja radija. Tak chcedźa na to skedźbnić, zo je radijo najbóle rozšěrjeny masowy medij na swěće.

Merz chce być předsyda CDU

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Jako prěni je Friedrich Merz, bywši předsyda frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje, připowědźił, zo chcył so z předsydu CDU stać. Tole je powěsćernja dpa w kruhu najwušich sobuwojowarjow Merza zhoniła. 64lětny Merz je sej wěsty, zo ma bazu strony za sobu a čuje so hladajo na najnowše woprašowanja posylnjeny, kaž rěkaše. Hač chcył wón tež za zastojnstwo zwjazkoweho kanclera kandidować, njeje dotal wěste.

Von der Leyen před wuběrkom

Berlin (dpa/SN). Bywša zakitowanska ministerka Ursula von der Leyen (CDU) bě dźensa w Berlinje před wuběrk skazana, kiž přepytuje afery poradźowarjow dla. Z woprašowanjom chcedźa po dobrym lěće słyšenje swědkow wotzamknyć. Wuběrk přepytuje, po kajkich pućach běchu za čas zastojnstwa von der Leyen jako ministerka eksternym poradźowarjam nadawki přepodali, štož płaćeše swój čas wjace hač 200 milionow eurow. Dotal su so 30 swědkow prašeli a wjace hač 4 000 aktow přeslědźili.

Wirusa dla so zetkali

Strach před wójnu w Němskej přiběra

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Kóždy štwórty so starosća, zo móhła Němska do wojerskeho rozestajenja splećena być. Kaž z „Wěstotneho reporta 2020“ wuchadźa, njebě strach před wójnu wot spočatka woprašowanja za kóždolětnje wuchadźacu rozprawu w lěće 2011 hišće nihdy wjetši.

Po wčera wozjewjenym přepytowanju je 66 procentow ludźi w Němskej měnjenja, zo wuchadźa najwjetše wohroženje swětoweho měra přichodne lěta z Irana. Na druhim městnje na lisćinje krajow, kotrež maja ludźo za tajke wohroženje, steja USA (61 procentow). Slěduje Sewjerna Koreja, Turkowska a – na pjatym městnje – Ruska. Při tymle prašenju móžachu ludźo wjacore kraje mjenować.

Runočasnje ma 39 procentow ludźi w Němskej USA dale za najwažnišeho wojerskeho zwjazkarja Němskeje. Tule pak su jasne rozdźěle mjez zapadnej a wuchodnej Němskej widźomne: Mjeztym zo ma 41 procentow zapadnych Němcow USA za najwažnišeho zwjazkarja, je jich na wuchodźe runje 30 procentow. Po tutych informacijach ma 34 procentow zapadnych a 37 procentow wuchodnych Němcow Francosku za najwažnišeho wojerskeho partnera.

Wopominaja zničenje Drježdźan

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Z mnohimi zarjadowanjemi wopominaja w Drježdźanach dźensa zničenje města před 75 lětami na kóncu Druheje swětoweje wójny. Popoł­dnju wočakowachu zwjazkoweho prezidenta Franka-Waltera Steinmeiera, kiž chcyše w Kulturnym palasće rěčeć.

Britiscy a ameriscy bombowcy běchu 13. februara 1945 a dny po tym centrum metropole nad Łobjom nimale dospołnje zničili. Hač do 25 000 ludźi bě tehdy zahinyło. Wo dokładnych ličbach woporow so hač do dźensnišeho wadźa.

Zwjazkowy prezident Steinmeier chce so wječor zhromadnje z wobydlerjemi Drježdźan a hosćimi z Wulkeje Britaniskeje na čłowjeskim rjećazu wobdźělić, kotryž tam kóžde lěto jako znamjo přećiwo znjewužiwanju podawka přez prawicarjow wutworja. Nalěty prawicarscy ekstremisća prawidłownje instrumentalizuja, zo bychu winu Němskeje na wójnje a złóstnistwa­ nacionalsocialistow relatiwizowali. We wokomiku prěnjeho nalěta wokoło 21.45 hodź. maja zwony wšitkich Drježdźanskich cyrkwjow zwonić.

Spektakularny rozsud BASF

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Chemijowy koncern chce w Carnym Gózdźu baterije za e-awta twarić

Ludwigshafen/Podstupim (SN). Chemijowy koncern BASF chce w swojim zawodźe w Carnym Gózdźu (Schwarzheide) nowu produkciju za baterijowe materialije natwarić. Tam chcedźa předprodukty finskeje wotnožki BASF předźěłać, předewzaće wčera w swojej centrali w Ludwigshafenje zdźěli. Po informacijach medijow planuja při tym inwesticije 500 milionow eurow.

W Carnym Gózdźu chcedźa baterije twarić, z kotrymiž móža něhdźe 400 000 elektroawtow wob lěto wuhotować. Nowa připrawa ma dźěl wjaceschodźenkoweho inwesticiskeho plana za natwar cyłoeuropskeje syće za produkciju elektroawtow być. Wo planach za natwar baterijoweje produkcije běchu loni prěni króć rozprawjeli. Pozadk zasydlenja je rozsud komisije EU, po kotrymž móhła so produkcija baterijow z najwjace 3,2 miliardomaj eurow spěchować. Na projekće wobdźěla so sydom krajow. Němska smě najwjace 1,25 miliardow eurow dóstać. W lěće 2022 chcedźa prěnje baterije twarić.

To a tamne (13.02.20)

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Nowy pospyt k wuchowanju krokodila: Awstralčan chce w Indoneskej krokodilej pomhać, wobruč motorskeho, kotruž ma reptil hižo wjacore lěta wokoło šije, wotbyć. Za to chce so telewizijny fachowc za zwěrjata Matt Wright na kupu Sulawesi podać. Dotal běchu wšitke pospyty zwrěšćili, krokodil wuchować. Nětko chce Wright, znaty z wusyłanja „Outback Wrangler“, swoje zbožo pospytać.

60 hodźin bjez spara wutrać dyrbja wobdźělnicy telewizijneho wusyłanja sćelaka ProSieben, kiž chcedźa 14. měrca prěni króć originalnje wusyłać. Při show „Štóž spi, tón přěhraje“ nastupi šěsć prominentnych ze wšelakimi hrami wušiknosće a kedźbliwosće přećiwo sebi. Při tym fachowcy dokładnje wobkedźbuja, hač je sej něchtó wusnył. Štóž najdlěje předźerži, je dobył. Dotal njeje znate, štó chcył so jako kandidat na to zwažić.

Sanders wólby dobył

srjeda, 12. februara 2020 spisane wot:

Concord (dpa/SN). Lěwicarski senator Bernie Sanders je druhe předwólby za prezidentskeho kandidata demokratow USA snadnje dobył. Po wuličenju nimale wšitkich hłosow měješe Sanders w sewjerowuchodnym zwjazkowym staće New Hampshire něhdźe 26 procentow, medije USA rozprawjeja. Bywši měšćanosta Pete Buttigieg dósta 24 procentow. 38lětny Buttigieg bě minjeny tydźeń w staće Iowa přećiwo Sandersej dobył.

Rozsudźa wo Salviniju

Rom (dpa/SN). Italski senat měješe dźensa rozsudźić, hač dyrbi bywši nutřkowny minister Matteo Salvini swojeje politiki ćěkancam napřećo dla před sudnistwo. Za to by senat imunitu šefa prawicarskeje Legi zběhnyć dyrbjał. Sudnistwo w Cataniji na Sicilskej bě wotpowědnu próstwu zapodało. Při móžnym procesu dźe wo to, zo bě Salvini swój čas jako nutřkowny minister 131 migrantam na łódźi pobrjóžneje straše „Gregoretti“ čakać dał. Łódź njesmědźeše dny dołho do přistawa přijěć. Statne rěčnistwo wumjetuje Salvinijej rubjenje swobody.

Wočakuja dokument bamža

Pasažěrojo na łubi dowoloweje łódźe Diamond Princess dyrbja dale čakać. Hišće hač do 19. februara wostanje łódź w přistawje japanskeho města Yokohama w karantenje. Mjeztym je so 39 dalšich pasažěrow z corona-wirusom natyknyło. Tak je so ličba natyknjenych na 147 zwyšiła. Na łódźi je 3 600 ludźi. Foto: dpa/Motoya Taguchi

Kretschmer wita Wanderwitza

srjeda, 12. februara 2020 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je planowane powołanje Marca Wanderwitza (CDU) za noweho społnomócnjeneho zwjazkoweho knježerstwa za wuchodne zwjazkowe kraje witał. Wanderwitz je jako statny sekretar w nutřkownym ministerstwje minjene lěta wjele na dobro nowych zwjazkowych krajow wuskutkował, tež za Saksku, Kretschmer rjekny. „Tohodla so tutoho powołanja dla wjeselu.“ Z Kamjenicy pochadźacy 44lětny Wanderwitz naslěduje Christiana Hirtu. Toho běchu pušćili, po tym zo bě wón minjeny tydźeń nowemu ministerskemu prezidentej Thomasej Kemmerichej (FDP) k wuzwolenju gratulował.

Zakoń přećiwo zničenju tworow

srjeda, 12. februara 2020 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo je dźensa naćisk zakonja schwaliło, z kotrymž chcedźa dalšemu zničenju wróćo pósłanych tworow we wikowanskich předewzaćach zadźěwać a mnóstwo wotpadkow přez jónkrótnje wužiwajomne wěcy, kaž kofejowe nopaški a kónčki cigaretow, wobmjezować. Přiwšěm jedna so najprjedy raz wo zakonske zakłady. Nadrobnosće chcedźa z wukazami rjadować. Zwjazkowa ministerka za wobswět Svenja Schulze (SPD) chce wikowarjow nuzować, twory wužiwajomne wostajić. Nimo toho dyrbjeli woni zdźělić, kelko tworow su zničili. Předewšěm internetni wikowarjo wróćo pósłane wěcy zniča, město toho, zo bychu je znowa poskićeli.

Serbska debata

nowostki LND