Słowakska ma prezidenta wolić

wutora, 15. januara 2019 spisane wot:
Bratislava (SŽ/K/SN). Słowakska ludnosć změje sobotu, 16. měrca, noweho prezidenta wolić. Postajił je termin předsyda parlamenta Andrej Danko. W kóždym padźe dóstanu wobydlerjo kraja pod Tatrami nowu hłowu stata, dokelž dźě nětčiši prezident Andrej Kiska hižo njenastupi. Zajim wo najwyše zastojnstwo w staće je dotal dźesatka wosobinow zwurazniła. Po zwěsćowarni zjawneho měnjenja AKO je z nich wědomostnik Robert Mistrík najpopularniši. Jeho sćěhuje předsyda sobu knježaceje strony Most-Híd Béla Bugár. Wuměnjenje za kandidatstwo je, zo ma zajimc wo zastojnstwo podpěru znajmjeńša 15 zapósłancow parlamenta abo zo předpołoži lisćiny z podpismami minimalnje 15 000 wolerjow. Njedocpěje-li žadyn z kan­didatow w prěnim kole nadpołojčnu wjetšinu,­ póńdźetaj dwaj najwuspěšnišej z nich dwaj tydźenjej pozdźišo do wurisanskeho koła, w kotrymž potom wjetša ličba hłosow rozsudźi. Słowakska ma 4,4 miliony wólbokmanych. Na prěnim wólbnym přeběhu 15. měrca 2014 wobdźělichu so 43,4 procenty ludźi, na druhim přeběhu 29. měrca 50,48 procentow.

Swědcy: Skućićel so wjeselił

póndźela, 14. januara 2019 spisane wot:

Měšćanosta Gdańska Paweł Adamowicz při nadpadźe ćežko zranjeny

Gdańsk (dpa/SN). Na wulkim jewišću před stami přihladowarjow je skućićel sobotu wječor měšćanostu Gdańska Paweła Adamowicza na beneficnym zarjadowanju z nožom nadběhował a ćežko zranił. Strowotny staw politikarja-njestronjana je jara chutny, přiwšěm maja nadźiju, twitterowaše pólski prezident Andrzej Duda. Pozadk njeskutka je drje akt wjećby. Skućićel je při nadpadźe wołał, zo je njewinowaty w jastwje sedźał. 27lětneho wobydlerja Gdańska, kiž dyrbješe po rubježnym nadpadźe na banku pjećlětne chłostanje w jastwje wotsedźeć, su zajeli. Dźensa chcyše jeho statne rěčnistwo přesłyšować. Pólscy politikarjo wšitkich stron njeskutk zasudźeja, zjawnosć je šokowana.

Adamowicz přisłuša wot lěta 2015 tuchwilnej opoziciskej Wobydlerskej platformje (PO). Po informacijach Waršawskeho nutřkowneho ministerstwa móžachu politikarja po nadpadźe zaso wožiwić. Po tym dowjezechu jeho do chorownje, hdźež bu operowany, kaž rěčnica Adamowicza medijam zdźěli.

Najwjetši pytany

póndźela, 14. januara 2019 spisane wot:
Bratislava (SŽ/K/SN). W Słowakskej chcedźa „najwjetšeho krajana“ wšěch časow zwěsćić. Za to bě towaršnosć Rozhlas a televízia Slovenska (RTVS) lisćinu z mjenami sto znatych a mjenje znatych wosobinow publikowała, z kotrychž mějachu přihladowarjo dźesać do finalneho koła wuzwolić. W nim su nětko zastupjeni sobuzałožićel Čěskosłowakskeje Milan Rastislav Štefánik, něhdyši prezident ČSSR Gustáv Husák, sobuiniciator Praskeho nalěća Alexander Dubček, farar-politikar Andrej Hlinka, rěčewědnik Ľudovít Štúr, rubježnik Juraj Jánošík, wučencaj-měšnikaj Cyril a Metod, swětowy mišter w kolesowanju Peter Sagan, popspěwarka Marika Gombitová a duchowny Anton Srholec. Na 11. městno dósta so parašutista Jozef Gabčík, sobuatentatnik na Reinharda Heydricha; na 89. městnje steji rodźeny Bratislavčan a nětčiši čěski premier Andrej Babiš. Njeproblematiski cyły projekt njeje, su dźě mjez móžnymi kandidatami tež wosobiny, kotrychž „słowakskosć“ je dwělomna, kaž pola awstrisko-wuherskeje kejžorki Márije Teré­zije.

Medije: Nowe nalěćo w EU

pjatk, 11. januara 2019 spisane wot:

Italski nutřkowny minister Salvini pólsku stolicu wopytał

Waršawa. Wizita italskeho nutřkowneho ministra Matteja Salvinija we Waršawje je w pólskich medijach chětro wulki wothłós zbudźiła. Předewšěm Europje napřećo skeptisce nastajene medije su połne chwalby a euforije.

Salvini bě zawčerawšim, srjedu, nawodu knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć Jarosława Kaczyńskeho­ wopytał. Na zetkanju wobdźěli so tež pólski nutřkowny minister Joachim Brudziński.

Druhi najwjetši pjenjez na swěće

pjatk, 11. januara 2019 spisane wot:

ZŁOTY PJENJEZ w hódnoće 100 milionow krónow (štyri miliony eurow) je ražernja w Jablonecu nad Nisou zhotowiła. Čěska narodna banka (ČNB) chce z nim na stotu róčnicu zawjedźenja swójskeje króny po załoženju Čěskosłowakskeje 1918 dopominać. Złotak-hober z přeměrom dobrych 50 centimetrow waži 150 kilogramow. Ludnosć móže jón wot 1. februara hač do 28. apryla na wustajeńcy „100 lět čěsko-słowakskeje króny“ wobdźiwać, kotruž zarjaduja w rumnosćach hrodoweho kejžorskeho konjenca.

Kónc lěta z dobrej powěsću

wutora, 08. januara 2019 spisane wot:

Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny

„Zamordowanje nowinarja Jana Kuciaka a jeho njewjesty Martiny Kušníroveje bě lěto 2018 změniło. Po tutym hroznym njeskutku su Słowakojo dyrbjeli róžojte bryle wotpołožić. Towaršnosć pak je wužadanje wobstała.“ Tule bytostnu naležnosć je prezident Słowakskeje Andrej Kiska­ w swojej nowolětnej narěči ludnosći do pomjatka zwołał.

Kónc stareho lěta měješe pak tež swoju pozitiwnu powěsć paratnu. Ludźi bjez dźěła bě to w kraju jenož hišće 5,1 procent. To woznamjenja, zo je so wot lěta 2013 ličba bjezdźěłnych wo dobre dźesać procentow pomjeńšiła. W pjeć wokrjesach zapadneje Słowakskeje bě mjenje hač dwaj procentaj dźěło pytacych. Po cyłym kraju je spochi mjenje ludźi bjez dźěła. Předewzaća maja samo wulke ćeže,­ nadeńć dźěławych za swobodne městna. Najwjace zajimcow za dźěło w Słowakskej je ze Serbiskeje, z Ukrainy, Rumunskeje kaž tež z Čěskeje. Tele spomóžne wuwiće na dźěłowych wikach wuskutkuja dobre hospodarske wuměnjenja we wobłuku Europskeje unije.

Wjace ludźi znjezbožiło

wutora, 08. januara 2019 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Loni je w Čěskej při wobchadnych njezbožach 571 ludźi žiwjenje přisadźiło, štož je 69 wjace hač lěto do toho. Tragiska bilanca je najhórša mi­njenych třoch lět. W hodowniku samym bě 51 wosobow na dróze zemrěło, pjeć z nich dźeń do patoržicy. Najwjace smjertnych woporow běštej pak sej měsacaj awgust a september po 64 mortwych žadałoj, najmjenje porno tomu měještej februar z 21 a měrc z 28 woporami.

Mjenowane ličby sposrědkował je direktor čěskeje wobchadneje policije Tomáš Lerch powěsćerni čtk. Po rešeršach organizacije BESIP, kotraž w Čěskej wěstotu w nadróžnym wobchadźe koordinuje, su k negatiwnej lońšej bilancy najbóle ćežke njezboža jězdźerjow motorskich přinošowali. Na železniskich přechodach wudycha přez zražku awta z ćahom cyłkownje 33 wosobow. Přibyło je tohorunja woporow mjez pěškami.

Najčasćišej přičinje wobchadnych njezbožow běštej njepřiměrjena spěšnosć a njedosahaca wobhladniwosć šo­ferow. W njerědkich padach pak je tež „čert alkohol“ na njezbožach wina był.

Přepytuja smjertnu tragediju

póndźela, 07. januara 2019 spisane wot:

Koszalin (dpa/SN). Po smjertnej wohenjowej tragediji při tak mjenowanej escape-hrě w Pólskej je statne rěčnistwo přećiwo wobsedźerjej předewzaća přepytowanske jednanje zahajiło. Mjeztym zajatemu mužej wumjetuja lochkomyslne morjenje, kaž rěčnik statneho rěčnistwa w Koszalinje powěsćerni PAP zdźěli. W padźe zasudźenja hrozy jemu jastwo wosom lět. Při wohenju w zamknjenej rumnosći bě minjeny pjatk wječor pjeć 15lětnych holcow žiwjenje přisadźiło, jako tam woheń wudyri. Při escape-hrě (ćěkanska hra) spyta skupina ze zamknjeneje rumnosće twochnyć. Za to dyrbi wona pod časowym ćišćom hódančka a nadawki spjelnić. W Pólskej je mjeztym wjace hač tysac tajkich rumnosćow.

Ministerski prezident Mateusz Morawiecki rěčeše wo tragediji bjez přikłada a připowědźi konsekwency. Prěnje tajke rumnosće su mjeztym zawrěli. Při hnydom zahajenych kontrolach su zwěsćili, zo wjetšina přepruwowanych zawodow wohnjoškitne předpisy njedodźerži. Te wšak njebuchu dotal kontrolowane.

Mytuja Gaucka

póndźela, 07. januara 2019 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). Z Mytom Karla IV. počesći Čěska lětsa něhdyšeho němskeho zwjazkoweho prezidenta Joachima Gaucka. To zdźěla Karlowa uniwersita, kotraž hromadźe z Prahu myto spožča. Hdyž je Gauck 21. januara přijmje, stanje so wón z jeho sedmym lawreatom. Myto Karla IV. bu 1993 ze zaměrom załožene, počesćić z nim mjezynarodne wosobiny, docpěwace ze swojim kulturnym, wědomostnym abo politiskim skutkowanjom europski abo uniwerselny wuznam a přinošowace tak k pozitiwnemu wusměrjenju ludow. Hač do 2002 bě Myto Karla IV. pjeć ludźi dóstało. Lěta 2016 su je składnostnje woswjećenja 700teje róčnicy narodnin Karla IV. wobnowili a z nim luxemburgskeho wulkowójwodu Henrija wuznamjenili. Myto je 100 000 krónow (něhdźe 7 750 eurow) hódne. Čěske medije pokazuja wuraznje na to, zo je Joachim Gauck był prěni zwjazkowy prezident, pochadźacy z něhdyšeje NDR. Za čas swojeho skutkowanja wot 2012 do 2017 wón Čěsku někotre razy wopyta. Na prěnjej wiziće 2012 bě sej jako prěnja hłowa němskeho stata scyła tež do Lidic dojěł, bě na row wot němskeje Wehrmachty morjenych muži wěnc połožił a so před wopomnišćom pokłonił.

Wiceminister wo EU njerodźi

pjatk, 04. januara 2019 spisane wot:

Knježerstwo Pólskeje wabi mjez narodowcami wo wólbne hłosy

Waršawa. Pólske knježerstwo je zaso raz dopokazało, zo jemu scyła ćežko njeje prezentować ludnosći dospołnje spřećiwjace so fakty. Tak je w stolicy Waršawje knježaca narodnokonserwatiwna­ strona Prawo a spraw­nosć (PiS) swojich čłonow na kongres zwołała. Za rěčniskim pultom připrawjene bě hesło w hoberskich pismikach „Pólska wutroba Europy“. W swojej narěči ministerski prezident Mateusz Morawiecki wuprajenje hišće raz naležnje po­twjerdźi, prajo: „My smy wutroba Europy.“ Za to žněješe dołho trajacy přiklesk přitomnych, kotřiž běchu so toho­dla samo pozběhnyli.

Serbska debata

nowostki LND