„Zapřisahańca mjelčenja“
Žurnalisća přepytuja pady splažneho znjewužiwanja w pólskej cyrkwi
Waršawa. Njedawny wopyt bamža Franciskusa w Irskej a jeho zamołwjenje napřećo woporam splažneho znjewužiwanja w katolskej cyrkwi je pólskim nowinarjam nastork, přepytować, hač su tež w jich kraju tajke njeskutki. Tydźenikaj Polityka a Newsweek Polska jara wobšěrnje wo tym pisatej, wuzběhujetej temu samo na titulnej stronje.
Kak pak zhoniš, kelko padow tajkeho znjewužiwanja w cyrkwi je? Spěšnje žurnalisća zwěsćichu, zo knježi na woběmaj stronomaj „zapřisahańca mjelčenja“. Duchowni, kotřiž maja přeco hišće wulku awtoritu, nochcedźa ničo rjec. Wopory nimaja w swójbach a w zjawnosći žanu podpěru. Jim samo podsuwaja, zo su sej wšitko jenož wumyslili. Častodosć wěrja swójbni duchownemu bóle hač dźěsću, kotrež bě doma wo znjewužiwanju přez měšnika rozprawjało.
Pomałši róst
Praha (ČŽ/K). Čěska ekonomija je w druhim kwartalu hišće pomałšo postupowała hač w předchadźacym. Wot spočatka apryla hač do kónca junija přiby produkcija wo 2,4 procenty, mjeztym zo bě přirost w prěnim štwórćlěće hišće 4,2 procentaj wučinjał. To wuchadźa z aktualneho wozjewjenja Čěskeho statistiskeho zarjada.
Zo je tempo hospodarskeho rósta hladajcy pomałše hač loni, ma po hódnoćenju ekspertow hłownu přičinu w tym, zo dochadźa po docpěću wjerška 2017 z wjac hač pjeć procentami rósta k trěbnemu „wodychnjenju“. Předewzaća za to inwestuja, předewšěm do wuhotowanja zawodow z najnowšej techniku.
K přirostej 2,4 procentow – štož je w Europskej uniji přeco hišće načolny wukon – stej hłownje přetrjeba domjacnosćow a eksport přinošowałoj. Domjacnosće maja po słowach ekonoma Lukáša Kovandy wužitk z fakta, zo so realne mzdy w minjenych 15 lětach nihdy njejsu tak spěšnje zwyšeli kaž tuchwilu. Mnohe firmy njedostatka fachowych mocow dla a dźiwajo na wučerpane dźěłowe wiki wyše mzdy płaća – jedne, zo bychu dźěławych dźerželi, tamne, zo bychu jich „wotwabili“.
Merkel bórze komisarka EU ?
Praha (ČŽ/K). Telewizija Barrandov ma w swojim programje rjad „Tydźeń z prezidentom“, w kotrymž wupraja so hłowa stata k najwšelakorišim aktualnym naležnosćam. W minjenym wusyłanju zaběraše za tón měsac předwidźany wopyt Berlina wjele městna. W tym zwisku je Miloš Zeman po rozprawach nowiny Mladá fronta dnes zwuraznił, zo porěči wón z kanclerku Angelu Merkel (CDU) wo migraciji kaž tež wo wikowanskich wójnach, kotrež wjesć je so ameriski prezident Donald Trump rozsudźił.
Wo kanclerce samej Zeman praji, zo njeby jeho hněwało, by-li Angela Merkel slědowała Luxemburgčana Jeana-Claudea Junckera na čole komisije EU. „Wusahowacych wosobinow je mało. Myslmy sej wo Merkel, štož chcemy – wusahowaca wosobina wona je. Přetrała je dźě tež někotre pospyty ju powalić“, cituje mjenowany dźenik prezidenta. Mjeńšinowemu knježerstwu premiera Andreja Babiša wudźěla Miloš Zeman za dźěławosć jedynku. Wosebje jeho pochwali, zo wobsahuje naćisk klětušeho budgeta dźesać miliardow krónow mjenje zadołženja, hač bě zwoprědka planowane.
Zeman protesty rozumi
Praha (dpa/SN). Čěski prezident Miloš Zeman ma zrozumjenje za najnowše protestne zarjadowanja w Kamjenicy. „Sprawnje prajene, sympatizuju na kóždežkuli wašnje z demonstrantami“, zwurazni 73lětny w priwatnym telewizijnym sćelaku TV Barrandov. „Woni dźě praja: Mama Merkel je migrantow přeprosyła – a tu maće wuslědk.“ Jenički wupuć po jeho měnjenju je, kriminelnych ćěkancow spěšnje wotsunyć. Po smjertnym nadpadźe z nožom na 35lětneho bě w Kamjenicy k namócnosćam dóšło. Pozadk njeskutka njeje hišće wujasnjeny.
Po informacijach swojeho rěčnika wopyta Miloš Zeman tutón měsac Němsku a zetka so tež ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU). Potom chce z njej wo wikowanskich poćahach a wo energijowej politice rěčeć.
Duda chcył „són“ předstajić
Pólski prezident hotuje so na wopyt pola prezidenta USA
Waršawa. Pólski prezident Andrzej Duda pojědźe 18. septembra do USA. We Washingtonje wočakuje jeho Donald Trump k wosobinskej rozmołwje. To zdźělištej kencliji wobeju prezidentow.
Dotal njeje znate, kak dołho chce Duda ze swojej mandźelskej Agatu w Americe wostać. Medije porno tomu dosć wobšěrnje wo temach rozprawjeja, kotrež chcetaj statnikaj wobrěčeć. Wusahowaca tema budźe nowy płunowód Nord Stream 2 z Ruskeje pod Baltiskim morjom do Němskeje a dale do zapadneje Europy. Pólskej je tema přewšo wažna. Dotal dóstawa wona zemski płun z Ruskeje. Dokelž njeje pólsko-ruski poměr runjewon najlěpši, chcyła so wot ruskeho płuna njewotwisna sčinić a radšo płun z USA kupować, štož wšak by zajimam Trumpa wotpowědowało. Tón dźě pyta dawno za woteběraćelemi ameriskeho „fracking-płuna“. Pólska so nimo toho nadźija, zo Trump nowemu płunowodej z Ruskeje tola hišće zadźěwa, na přikład ze sankcijemi přećiwo na twarje wobdźělenym předewzaćam, kaž su to ruski Gazprom, němski Wintershall abo britisko-nižozemski Royal Dutch.
Fota a film swědki podawkow
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Słowakska wopomina runja Čěskej lětsa rjad wažnych róčnicow. Před 100 lětami zrodźi so Čěskosłowakska (ČSSR), w februaru 1948 zmocowa so komunistiska strona knjejstwa, a nětko w awgusće bě 50 lět po tragiskej okupaciji kraja přez wójska Sowjetskeho zwjazka a dalšich socialistiskich statow.
Što bě přičina inwazije wójskow Waršawskeho zrěčenja? W 60tych lětach bě so socialistiski towaršnostny porjad w ČSSR do ćežkeje krizy dóstał. Prezident a generalny sekretar komunistiskeje strony Antonín Novotný haćeše pruwowanje zmylkow w ekonomiji a politice, čehoždla jeho z funkcije wotwołachu a powołachu za to Alexandera Dubčeka. Novotný dyrbješe tež prezidentstwo złožić. Zastojnstwo přewza general armeje Ludvík Svoboda.
Zatřěleneho nowinarja wopominali
Bratislava (SŽ/K). Runje poł lěta je wot toho dnja zašło, zo buštaj słowakski přepytowacy nowinar Jan Kuciak a jeho njewjesta Martina Kušnírová zamordowanaj. To je kónc tydźenja mnohich ludźi na wšelkich městnach w kraju pohnuło, wopomnić woporaj žałostneho njeskutka. We wsy Vel’ká Mača, hdźež běchu zatřěleneju 25. februara našli, kładźechu při małym pomniku kwěćele a stajachu swěčki. W Košicach přewjedźechu wopominanje pola Wědomostneje knihownje, hdźež běchu so krótko po złóstnistwje protesty přećiwo knježerstwu Roberta Fica wotměli. W Bratislavje počesćichu sta ludźi na Naměsće narodneho zběžka woporaj z kwětkami a swěčkami. Narěčow nihdźe žanych njebě. Iniciatiwje Za dobru Słowaksku, kotraž je wopominanja organizowała, dźěše wo ćiche napominanje zamołwitych, wuswětlić złóstnistwo, skućene w domje Jana Kuciaka.
Dotal njejsu přepytowarjo wo mordarju ani slěda zwěsćić zamóhli. Wuchadźeja z toho, zo buštaj wobaj wot skazaneho třělca morjenaj.
Babiš a Zeman wopytataj Němsku
Praha (ČŽ/K). Čěski ministerski prezident Andrej Babiš a hłowa stata Miloš Zeman wopytataj přichodny měsac němsku stolicu Berlin, wozjewja powěsćernja čtk. Premiera Babiša wočakuje 5. septembra kanclerka Angela Merkel (CDU). Předmjet jednanjow w jeje zarjedźe budu předewšěm bilateralne poćahi mjez krajomaj kaž tež zhromadne dźěło při njezbytnym modernizowanju přezmjezneje infrastruktury. Nic naposledk póńdźe tohorunja wo naležne prašenja europskeje wzajomnosće kaž tež wo migraciju, wo temje tuž z njemało diferencami mjez Prahu a Berlinom.
Wizita prezidenta Zemana w Berlinje je za 20. september předwidźana. Na programje změje wón rozmołwy ze swojim němskim kolegu Frankom-Walterom Steinmeierom a z kanclerku Merkel. Móže być, zo wužije Zeman swój dwaj abo tři dny trajacy přebytk w zwjazkowej republice tež za wopyt druhich kónčin Němskeje, kaž čtk piše.
1968 – Wulka hańba Pólskej
Susodny kraj hódnoći wobdźělenje na poraženju „Praskeho nalěća“
Waršawa. Jara kritisce a chětro wobšěrnje wěnuja so pólske medije historiskemu podawkej před 50 lětami: poraženju „Praskeho nalěća“ přez wójska Waršawskeho pakta. Pólska bě so na tym ze 750 tankami a 30 000 wojakami a wobdźěliła.
Nowina Rzeczpospolita wěnuje hrózbnemu podawkej wosebitu přiłohu. Hódnoćejo wojersku akciju su sej wšitcy přezjedni: To bě wulka hańba Pólskej. Zasah w Čěskosłowakskej njebě ničo druhe hač 84 dnjow trajaca okupacija. W přiłoze wěnuja so mjez druhim městu Jičínej, kotrež bě wot pólskeje tankoweje diwizije wobsadźene. Tam bě pjany pólski wojak młody čěski porik, kotryž runje z kina domoj dźěše, bjez kóždeje přičiny zatřělił. Wojaka po tym k jastwu na čas žiwjenja zasudźichu, pozdźišo pak po změnje zakonja chłostanje na 25 lět złahodnichu. Morjenje młodeju Čechow je hišće wjele lět čěsko-pólske poćahi, tež mjez ludźimi wobeju krajow, poćežowało.
Něšto wo swójbach a swójbnych
GENERACIJA 16- do 25lětnych wopřijima w Čěskej něšto wjac hač 1,2 milionaj ludźi. Jeje podźěl na cyłkownej populaciji wučinja tuž dwanaće procentow. Tole wujewjeja přisłušne data Čěskeho statistiskeho zarjada (ČSÚ). Staršiski dom wopušćeja młodźi Češa ze 26/27 lětami, štož je snadnje nad přerězkom Europskeje unije. W tym zwisku k přirunanju někotre přikłady z wotpowědneje statistiki EU: W Słowakskej woteńdu młodźi ludźo z 30,8 lětami ze staršiskeho domu. Najnuznišo z tym maja šwedscy młodostni, kiž so přerěznje hižo z 21 lětami zesamostatnjeja. Porno tomu sej młodźi Maltačenjo z tym chwile bjeru, wopušćejo staršiske hnězdo hakle z 32 lětami.
Z čěskeje statistiki dale zhoniš, zo je so loni z generacije 15 do 26 lět 7 001 muž woženił. Njewjestow bě w tej starobnej kategoriji z 13 419 nimale dwójce telko, 16 młodostnych pod 18 lětami su přisłušne sudnistwa „społnolětnili“, zo bychu so směli zmandźelić – zwjetša ze staršim partnerom.
Sobudźěłaćerjow ČSÚ je nic naposledk zajimowało, wobydlerjo kotreje wsy su přerěznje najmłódši. W tym nastupanju smědźa so srjedźočěske Nupaky hordźić – ze starobnym přerězkom 31,7 lět.
