Změny w Čěskej

wutora, 21. apryla 2020 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Wot 20. apryla dochadźa tež w Čěskej k prěnim wolóženjam nastupajo naprawy, postajene w boju přećiwo koronawirusej. Na wobzamknjenje knježerstwa su wot wčerawšeho dźěłarnje rjemjeslnikow, awtobazary a awto­salony wotewrjene kaž tež burske wiki dowolene. Kabinet premiera Andreja ­Babiša (ANO) postupuje po wosebitym planje, a tón předwidźi poněčimne wotwěranje wobchodow kaž tež wolóženja wšelkich sferow žiwjenja w pjeć etapach wot 20. apryla hač do 8. junija.

Nimo mjenowanych kročelow su wot póndźele někotre dalše aktiwity móžne. Na přikład smědźa profesionelni sportowcy zaso wonka trenować, tež kwasy su z maksimalnje dźesać wosobami móžne, woboje z dodźerženjom specifiskich hygieniskich naprawow. Tydźeń pozdźišo plan kabineta předwidźi wotewrěć wobchody z předawanskej płoninu hač do 200 kwadratnych metrow.

Tež bohosłužby su – pod wuměnjenjom dodźerženja wotstawka – zaso dowolene, wot 20. apryla z maksimalnje 15 kemšerjemi, wot 11. meje z 30 a wot 25. meje z maksimalnje 50 ludźimi. Wot 15. meje chcedźa wjetše wobchody, awtošule a fitnesowe centery wote­wrěć.

Opozicija: Wólby njemoralne

pjatk, 17. apryla 2020 spisane wot:

Pólske knježerstwo chcyło 30 milionow listowych podłožkow rozesłać dać

Waršawa. W susodnej Pólskej dyrbja ludźo wot wčerawšeho škitnu masku před nosom a hubu nosyć – a to faktisce wšudźe: W zjawnosći, we wobchodach, w bankach, běrowach a tež w zawodach. Dokelž njemóže knježerstwo garantować, zo móže sej kóždy Polak tajku masku wobstarać, su ludźo namołwjeni, so „starać“ a sej tajki škit sami zhotowić. Štóž to njemóže, dyrbi znajmjeńša šawl abo rubiško před nosom a hubu měć.

Zjawne žiwjenje w kraju je dale raznje wobmjezowane. Płaći kruty zakaz, dom wopušćić. Štóž so na přikład něhdźe na ławku sydnje, dyrbi z tym ličić, zo jeho policija wućěri a jemu pokutu napołoži.

Pomnik Konjewa „powalili“

štwórtk, 16. apryla 2020 spisane wot:
Moskwa/Praha (ČŽ/K/SN). Přisłušne ruske městna reaguja z rozhorjenosću na to, zo je zarjad měšćanskeho dźěla Prahi 6-Bubeneč pomnik sowjetskeho maršala Iwana Konjewa wotstronił. Wonkowne ministerstwo mjenuje to złóstnistwo, kiž njewostanje bjez wotmołwy. Ruska strona je přepytowanja za pochłostanje winikow zahajiła. Starosta měšćanskeho dźěla Bubeneč Oldřich Kolař (TOP 09) přizna, zo su za wotstronjenje pomnika Konjewa „wužiwali nuzowy staw“. Monument steješe wot meje 1980 na Naměsće interbrigady. W prawej ruce dźerži Konjew kwěćel boza – z bozowymi kwěćelemi bě čěska ludnosć w meji 1945 Konjewowe wuswobodźerske wójsko witała. Prezident Miloš Zeman ma postupowanje Ruskeje za kontraproduktiwne. Wotstronjenje pomnika Konjewa ma wón přiwšěm za směšne, hłupe a „dźiwne wosebje hladajo na čas, kiž je wot pada komunizma zašoł“. Eksprezident Václav Klaus mjenuje akciju starosty Prahi 6 Kolařa – do toho njeawizowane demontowanje pomnika maršala Konjewa pod masku koronawirusoweho nuzoweho stawa – „lózyskosć a zachribjetnosć dotal njeznateho rozměra“.

Čěšćina z wjele nowymi wurazami

štwórtk, 16. apryla 2020 spisane wot:

WOKABULAR čěšćiny so aktualneje situacije dla wobohaća. Koronakriza, korontena, koronač su na přikład nowe wurazy a reaguja na koronawirusowu pandemiju. Michaela Lišková, w Akademiji wědomosćow Čěskeje republiki za rěčne nowotwórby přisłušna, zwura­znja, zo eksistuje hižo něhdźe sto z koronawirusom zwisowacych wopřijećow. W institutnej databazy Neomat nových výrazů je zběraja a zajimcam internetnje spřistupnjeja.

W Čěskej mějachu zrudne jutry

srjeda, 15. apryla 2020 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja za Serbske Nowiny z Prahi

Češa dožiwichu lětsa zrudne jutry. Hačrunjež je połoženje w kraju hladajo na wirus stabilne a aktualne ličby hižo bóle optimistiski přisłód maja – tuchwilu je so 6 022 wosobow z koronawirusom natyknyło, 143 pacientow je na njón wumrěło a 519 ludźi je so wustrowiło – njeje bitwa přećiwo nowej mrětwje hišće dobyta. Wšitke zjawne zarjadowanja, kaž Bože mšě, zhromadne jutrowne pućowanja abo jutrowne wiki, běchu so wotpra­jili abo zakazali. Tež přewšo woblubowana čěska tradicija koledowanja, hdyž jutrownu póndźelu rano młodźi mužojo, dom wot domu chodźo a wo jeja a palenc prošo, žony z witku šlipaja, smědźeše so lětsa jenož w najwušim swójbnym kruhu wotměć. Znajmjeńša dóstachu młodźi koledowarjo drohotne pokiwy z najwyšeje runiny – čěski premierminister Andrej Babiš je hromadźe ze swojej mandźelskej krótkofilm wo prawym koledowanju a šlipanju žony w krizowym času na swójskej zahrodźe natočił a šěrokej zjawnosći w interneće spřistupnił.

ANO dominuje

srjeda, 08. apryla 2020 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Njedźiwajcy naprawow přećiwo koronawirusej je so agentura STEM za aktualnymi wólbnymi wuhladami politiskich stron wobhonjała. Jasnje dominuje dale hibanje ANO premiera Andreja Babiša, a wone by w měrcu 30,8 procentow hłosow dóstało. Sćěhuja Piraća z 15,2 procentomaj před ODS z 11,8 procentami – ći jedni kaž tamni z přibytkom dweju dypkow porno januarej. Z 8,6 procentami ma SPD štwórte městno, ze 7,4 proc., KSČM pjate. Sobu knježaca ČSSD polěpši so wo 1,6 dypkow, a ze sydom proc. dźerža socialdemokraća šestu poziciju. Do sejma zaćahnyłoj byštej ­hišće hibanje STAN z 5,7 kaž tež KDU/ČSL z 5,5 proc. TOP 09 by z jenož hišće 4,3 procentami wonka wostać dyrbjała runje tak kaž młoda strona Trikolora z jeničce dwěmaj procentomaj.

Zwěsćowarnja zjawneho měnjenja CVVM je tohorunja wotpowědne naprašowanje přewjedła a podawa trochu hinaši wobraz: Pola njeje nažnja ANO samo 33 procentow, druha je ODS ze 14,5 procentami před Piratami z 12,5 proc. Štwórte městno ma z 8,5 proc. ČSSD a pjate ze sydom proc. KDU/ČSL. Tež pola CVVM by strona TOP 09 ze 4,5 procentami zaćah do sejma misnyła.

Mordar Kuciaka zasudźeny

srjeda, 08. apryla 2020 spisane wot:

Bratislava (SŽ/K/SN). Miroslava Marčeka, mordarja słowakskeho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje, je wosebite sudnistwo k 23 lětam jastwa zasudźiło. Marček bě hižo na zahajenju procesa spočatk lěta přiznał, zo je złóstnistwo skućił. Po hódnoćenju statneho rěčnistwa wuwjedźe wón mordarstwo, za kotrež bě sej jeho dwělomny předewzaćel Marian Kočner skazał. Sudnistwo napołoži Marčekej wurjadnje snadnišu pokutu – hrozyło bě jemu 25 lět abo samo jastwo na čas žiwjenja. „Z tej měru pochłostanja chce sudnistwo signalizować, zo je přiznaće winy wažne, zo ma zmysł, organam justicy pomhać“, rjekny předsydka sudnistwa Ružena Sabová.

37lětny něhdyši wojak Miroslav Marček je druhi ze zwoprědka pjeć wobwi­nowanych, wo kotrymajž je sudnistwo w dotal najwobšěrnišim procesu w stawiznach Słowakskeje rozsudźiło. Zoltána Andruskó su hižo loni k 15 lětam jastwa zasudźili – wón je z policiju zwoprědka hromadźe dźěłał. Marček dyrbi nimo toho Kuciakowym staršim 140 000 eurow zapłaćić a maćeri Martiny Kušníroveje 70 000 eurow.

Maja prezidenta z listom wolić

wutora, 07. apryla 2020 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Pólski parlament ­je namjetej narodno-konserwatiwneje knježerstwoweje strony Prawo a sprawnosć (PiS), prezidentske wólby 10. meje jako ryzy listowe wólby přewjesć, přihłosował. Za wotpowědny naćisk zakonja je so wčera wječor wjetšina zapósłancow wuprajiła. ­Hižo rano bě zastupowacy ministerski prezident Jarosław Gowin wotstupił, dokelž njebě so jemu poradźiło knježerstwo wo tym přeswědčić, wólby wo dwě lěće přestorčić.

W Pólskej je zjawne žiwjenje koronapandemije dla mjeztym w dalokej měrje zlemjene. Zastupnicy opozicije sej toho­dla žadaja wólby přestorčić. PiS porno tomu dale na wólbnym terminje wobstawa. Jeje kandidat Andrzej Duda po naprašowanjach nawjeduje.

Zo by PiS termin přesadźiła, wužiwa wona nětko formu listowych wólbow, kotrež w Pólskej dotal scyła z wašnjom njejsu. „Póst njemóže podłožki 30 milionam wolerjow w prawym času přinjesć, dokelž nima chorosće dla dosć listonošow“, opozicija kritizuje. „To je njepřistojne.“

Kocor w radnicy

pjatk, 03. apryla 2020 spisane wot:

Wrócław (JBR/SN). Delnjošleska stolica Wrócław ma wulke zbožo w ćežkim času koronapandemije dla. Wo wobydlerjow stara so, kaž nan wo swoje dźěći, wyši měšćanosta Jacek Sutryk. Wšědnje wječor napoł sedmich ma wón z ludźimi zwisk přez internet. Tak rozprawja jim wo aktualnych naprawach knježerstwa, prosy jich, wukazy respektować, a sćerpnje wujasnja, čehodla su trěbne. Wot 1. jutrownika na přikład su parki, bulwary a promenady podłu Wódry zawrjene. Tež jara woblubowane měšćanske kolesa njejsu wjace přistupne. Dźěći njesmědźa so bjez dorosćeneho wonka pokazać. Gumijowe rukajcy we wobchodach su winowatosć. Měšćanosta wšitkich namołwja, „jutry jenož doma we wuskim kruhu swójby swjećić. Dyrbimy zhromadnje přetrać, zo bychmy so na klětu wjeselić a potom wšitke swjatočnosće nachwatać móhli.“

Hraja kopańcu

štwórtk, 02. apryla 2020 spisane wot:
Minsk (ČŽ/K/SN). W Běłoruskej njedźiwajcy koronapandemije woměrje kopańcu hraja. To rozprawja z Minska čěska powěsćernja čtk, kotraž zdobom přispomnja, zo sej postsowjetski stat tole jako jenički w Europje dowola. Minjeny kónc tydźenja su tam druhe wubědźowanske koło wyšeje ligi přewjedli. Dźesać krajam móžachu wusyłanske prawo předać, a tak su zajimcy w Ruskej, Israelu, Indiskej a druhdźe w telewiziji originalnu kopańcu sćěhowali. „To je bjez runjeća“, zwurazni rěčnik koparskeho zwjazka Aleksander Alejnik. Hač donětka njeje prezident Aleksander Lukašenko žane razne naprawy přećiwo rozšěrjenju koronawirusa postajił. Dźěło a sport stej po jeho měnjenju najlěpša prewencija. Hranicy a šule za­wrěć wón njewotmysli. Tak su tež minjeny kónc tydźenja syły ludźi koparske stadiony pjelnili. Sobotny šlager w stolicy, hru mjez starymaj riwalomaj FK Minsk a Dinamo Minsk (FK je ju z 3:2 dobył) je dobrych 3 000 přihladowarjow dožiwiło. Hubu a nós škitali su sej jenož někotři z nich, kóžde wrota kaž tež poradźene přihrawki pak wšitcy wyskajo ­witali.

Serbska debata

nowostki LND