Zaso wjace wotprawjenjow

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Ličba registrowanych wotprawjenjow po wšěm swěće je najwyši staw minjenych dźesać lět docpěła. Loni su w 15 krajach wjace hač 1 500 wotprawjenjow zličili, organizacija Amnesty International zdźěla. Najwjace smjertnych wusudow přesadźa w Chinje, Sawdi-Arabskej, Iranje, Iraku a w Jemenje. Amnesty International złožuje so na oficialne ličby. Dokładna ličba eksekucijow njeje znata.

Köpping k dnjej Romow

Drježdźany (dpa/SN). Składnostnje dźensnišeho mjezynarodneho dnja Romow je sakska ministerka za integraciju Petra Köpping (SPD) bohatu kulturu Romow hódnoćiła a za akceptancu a runoprawosć wabiła. Ministerka na to skedźbni, zo je diskriminacije dla přeco hišće wjele Romam kubłanje, dźěło a bydlenje ćešo přistupne. Ćim wažniši je angažement sakskeje syće towarstwow přećiwo anticyganizmej. Zastupjerjo Romow a Serbow hižo wjele lět w mjeńšinowej ­radźe kooperuja.

Schwesig njebudźe šefina SPD

Sobudźěłaćerjo ratarskeho drustwa Hohenseeden w Saksko-Anhaltskej kałaja prěni hromak. Zymnych nocow dla su wunoški ze wšědnje 50 kilogramami hišće snadne. Přichodne dny pak budźe ćoplišo. Potom chcedźa wšědne žně hromaka hač na 500 ­kilogramow zwyšić. W najlěpšich časach kałaja wšědnje štyri tony hromaka. Foto: dpa/Klaus-Dietmar Gabbert

China wobara so naprawam USA

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:
Washington/Brüssel (dpa/SN). W cyły swět wopřijacej wikowanskej wójnje, kotruž bě prezident USA Donald Trump ­zahajił, hrozy nowa eskalacija ze Chinu. Peking ma hač do dźensnišeho wječora 18 hodź. chwile, připowědźene cła 34 procentow na produkty z USA zaso zbě­hnyć. Trump bě Chinje ze stron USA wčera nowe cła 50 procentow na chinske ­wudźěłki připowědźił. W Pekingu su zdźělili, zo chcedźa „puć konfrontacije, po kotrymž USA kroča, hač do kónca sobu hić“. Trump je wčera tež namjet prezidentki komisije EU Ursule von der Leyen wotpokazał, wšitke mjezsobne cła na industrijne wudźěłki zaso zběhnyć. Wón wopodstatni to z „njefairnym zadźerženjom ze stron EU“.

Kritizuja młowojte financowanje

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:
Luxemburg (dpa/SN). Rozdźělenje pjenježnych srědkow Europskeje unije nje-knježerstwowym organizacijam (NGO) měło po posudku Europskeho zličbowanskeho zarjada transparentniše być. „Informacije wo tutym spěchowanju su jenož podźělne a njespušćomne“, zlič­bowanski zarjad zdźěla. NGO su wot knježerstwa a statnych institucijow njewotwisne organizacije, kotrež wšelake zajimy zastupuja, na přikład Lěkarjo bjez mjezow, Greenpeace abo Amnesty International. Zličbowanski zarjad kritizuje, zo njeje komisija EU „wěste wot njeje financowane lobbyjowe dźěło“ konkretnje dokumentowała. Tež w Němskej młowojte financowanje tutych organizacijow stajnje zaso kritizuja.

Ukrainjenjo nětko tež w Belgorodźe

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Kiew/Belgorod (dpa/SN). Ukrainske wojerske jednotki njejsu po słowach prezidenta Wolodymyra Zelenskeho jenož wokoło Kurska w Ruskej wojersce aktiwne, ale nětko tež w susodnej kónčinje wokoło ruskeho Belgoroda. „Přewjedźemy aktiwne operacije w pomjeznej kónčinje njepřećela“, rjekny Zelenskyj wčera wječor w swojim widejowym poselstwje. Bě to prěnje oficialne wobkrućenje z jeho strony. „Wójna dyrbi so tam nawróćić, zwotkel je přišła.“ Ruska strona njeje tute informacije dotal wobkrućiła.

Po nadpadźe ukrainskich jednotkow na kónčinu južnje ruskeho Kurska spočatk awgusta by to druhi wuspěšny dyr přećiwo Ruskej był. Kaž hižo w Kursku dźe wo to, ukrainski teritorij škitać, Zelenskyj rjekny. Konkretnje mjenowaše wón pomjezne kónčiny Charkiw a Sumy. Wuraznje dźakowaše so Zelenskyj ukrainskim wojakam za jich zmužitosć.

Operacija w Kursku je w dalokej ­měrje zwrěšćiła. Ruske wójsko je ukrainske jednotki nimale dospołnje wućěriło a tójšto wukrajnych wojowarjow zajało.

Zamołwitosć komunow sylnić

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Sakska přihotuje nowy plan za wuwiće kraja z wjac sobuskutkowanjom

Drježdźany (dpa/SN). Sakske knježerstwo chce w tutej wólbnej dobje nowy plan za wuwiće kraja (LEP) předpołožić a při tym komunam wjace sobuskutkowanja zmóžnjeć. „Tole ma so kaž čerwjena nitka přez cyły plan ćahnyć. Chcemy nowe móžnosće wotkrywać, město toho zo jim zadźěwamy. Z planom chcemy nowym idejam durje wotewrěć“, rjekny Regina Kraushaar (CDU), ministerka za infrastrukturu a krajne wuwiće powěsćerni dpa.

Předwidźany plan za wuwiće kraja je fachowe wobłuki přesahowacy cyłkowny koncept za přichod swobodneho stata. Wón wobsahuje strategije za wuwiće sy­dlišćow, za hospodarske spěchowanje, za škit přirody a wobswěta abo za wobchadnu infrastrukturu. Tež rozdźělenje płoninow za bydlenje, přemysło, ratarstwo abo wočerstwjenišća tam zapisaja.

Měniće, zo je nadpismo tohole přilopka derje sformulowane? Bohužel tajke wuprajenja dźeń a husćišo słyšimy a tola ­njemóžemy a nochcemy tych, kiž takle rěča, nastajnosći korigować. Widźo, zo drje šula dočinić njemóže, štož by trěbne było, zo by naš dorost nic jenož někak, ale derje serbsce rěčał, měł so kóždy wo dobru a čistu serbšćinu prócować. Wězo je wliw ­medijow wulki, a tola słyša dźěći w direktnej komunikaciji najprjedy raz swojeju staršeju, wowku a dźěda, ćetu a wuja, kubłarku a kubłarja a hakle po tym wučerja a wučerku. Smy sej toho wědomi? Kóždy, kotremuž je zachowanje našeje rěče ­wažne, njech sam dobru serbšćinu pěstuje. Při tym njetrjeba sej nichtó jazyk złamać. Wulki krok budźe hižo zmištrowany, hdyž smy wšě ejmore a zofty za sobu ­wostajili. A „měnju, zo ludźo to lěpje móža“ klinči tola rjeńšo hač „ja namakam ...“, abo? Weronika Žurowa

Stare Mercedesy w Błótach pozastali

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:
Na wšěch 25 awtow typa Mercedes z 1950tych, 60tych a 70tych lět bě předwčerawšim, njedźelu na Błótowskich dróhach po puću a dojědźe sej na kóncu do Bór­kowow. Tam cyłkownje 45 wobdźělnikow w Krajnym hotelu pozasta. Zhromadnje podachu so na wulět z čołmikami. Dwójce wob lěto sej čłonojo Berlinsko-Braniborskeje wotnožki po wšej Europje aktiwneho kluba lubowarjow tutych awtow do najrjeńšich kónčin regiona wuleća. Wšěch jednoća lubosć k starym awtam typa Mercedes-Benz. Wulět běchu w Rangsdorfje južnje Berlina zahajili. Wopyt w Bórkowach chcedźa na přichodnym zetkanju kluba wuhódnoćić. Foto: Michael Helbig

To a tamne (08.04.25)

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Pjeršćeń w žołdku kruwy je rěznik w bayerskim Vilshofenje namakał. Młody ratar bě pjeršćeń do toho při picowanju přisadźił a njemóžeše jón hižo namakać. Štyri měsacy po tym dowjezechu mjeztym dwě lěće staru jałojcu k rězanju do małeho rězniskeho zawoda. Bychu-li skoćo we wulkorězarni rozebrali, njeby nichtó wjace do žołdka pohladał. Tak pak je so pjeršćeń do swójby ratarja nawróćił. Tež toho mandźelska je zbožowna.

Wody we wulětniskej łódźi „Baltica“ dla bu jězba mjez Kühlungsbornom a Warnemünde na Baltiskim morju njejapcy skónčena. Dźesać mjeńšin po wotjězdźe łódźe bě so woda zadobyła. Kapitan so na to do Kühlungsborna nawróći. Pasažěrojo móžachu njezranjeni wulězć, policija zdźěli. „Baltica“ poča so na to podnurić. Mjeztym pak maja situaciju pod kontrolu. Přičinu hawarije nětko pruwuja.

Křesćanske korjenje Europy

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:

Vatikan (B/SN). Kardinalny statny sekretar Vatikana Pietro Parolin namołwi europskich biskopow na njedawnej hłownej zhromadźiznje njezabyć na křesćanske korjenje kontinenta. Wón zwěsći: „Samo pola křesćansce zmyslenych politikarjow je wědomje za hódnoty europskeho zjednoćenstwa popušćiło.“

Wuklukowanje w paradizu

Sri Lanka (B/SN). Čaj z kupoweho stata w Indiskim oceanje je za wysoku kwalitu znaty. Šćiparki čaja na plantažach ćerpja pod bolosćemi a su brutalnje wuklukowane. Za cyły dźeń dźěła dóstawaja lědma 2,50 eurow. Pomocnej skutkaj Misereor a Caritas chcetej situaciju změnić. Projektny sobudźěłaćer Carity Nicholas: „Wuwědomjamy wobydlerjam jich prawa a staramy so wo staćanske registrowanje.“

Bamž wobstajnje hladany

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND