28. julija 1970 pisach swojej přećelce a pozdźišej mandźelskej, zo sym so „wčera wječor“ w Chrósćicach pola hosćićela Ludwika Nowaka z Alfonsom Frenclom z Róžanta, Jurjom Mahrom z Budyšina, Jurjom Wałdu z Pěskec a – nic naposledk – z Alfonsom Wićazom zetkał. A w lisće z Noweje Wjeski do Erfurta dodach, štož smy sej na „tradicionelnej bjesadźe šěsć serbskich studentow“ slubili: „Kóždy z nas budźe přeco a wšudźe pomhać serbsku rěč zdźeržeć a rozšěrjeć, njech přińdźe, štož chce.“
Dalokož wěm, běše kritiska přiłoha „Noweje doby“ z titlom „Wuměłstwo a literatura“ (pozdźišo rěkaše wona „Kultura & wuměłstwo“) tež ideja Alfonsa Wićaza. A hdyž sym ju we 80tych lětach samostatnje čitać móhł, da bórze zwěsćich, zo mějachu jeje awtorojo wjetše swobody hač recensenća a rozprawjerjo němskorěčnych nowin NDR. Woprawdźe: W nimale 200 kolumnach rjadu „Zboka widźane“ stej mi jenož dwě sadźe šmórnyli: jako wopyta kardinal Meisner jónu serbskich křižerjow. Hewak njeeksistowaše w kulturnym wobłuku žanažkuli censura ze stron redakcije.
Alfonsa Wićazowy poměr k nam hóstnym pisarjam bě nimo toho stajnje sprawny a spušćomny, do přewróta kaž po nim. A jeho wobšěrne, hłuboko sahace portrety wo wědomostnikach, spisowaćelach abo dalšej prominency njebych w přichodźe na žadyn pad parować chcył. Ad multos annos! Dietrich Šołta
Luby Alfonso,
hladajo na protyku widźu, zo sy zaso dalši kusk wot zelenych do zezrawjenych lět poskočił. Dopominam so, kak je Twoja energija do mojej mysli zastupowała a mje přeco do noweho dźěła za Serbske Nowiny a wšelake dalše naležnosće za Serbow alarměrowała. Nimale kóždy raz běše to wokomik, hdyž mějach wjele druheho dźěła. Nažel (abo skerje na zbožo) je Twoja naležnosć přeco nad mojimi planami dobyła. Dyrbju sprawnje rjec, zo bě to tež husto w mojim zajimje. Wobdźiwowach Twój nowinarski talent, na přikład Twoje artikle w přiłoze SN Kultura & Wuměłstwo. A nic naposledk imponuje mi Waju luby poćah z mandźelskej Wóršu. Tajki přikład je za mnje žórło optimizma.
K narodninam přeje Ći krutu strowotu Milan Hrabal
Wo přećelu pisać je přeco rjany, přiwšěm žadyn lochki nadawk – wosebje, hdyž so wo wosobu zjawneho žiwjenja jedna. Nimo toho chceš telko dobrych fasetow kaž móžno wopisać, a to bjez podhladneje wysokeje retoriki. Měnju, zo móže kóždy, kiž je z Alfonsom Wićazom spřećeleny, so do zbožownych ludźi zarjadować. My znajmjeńša smy zbožowni, zo je wón hižo wjele lět dobry a sprawny přećel našeho Zwjazka ruskorěčnych awtorkow a awtorow Němskeje (SLoG). Často smy jeho empatiju a optimizm pytnyli, jeho entuziazm a wotewrjenosć dožiwili. Wjacore razy běchmoj z Borisom Samjatinom z hosćom na Mjezynarodnych swjedźenjach serbskeje poezije w Budyšinje.
Z wulkim kwěćelom dźaka gratuluje Zwjazk serbskich wuměłcow swojemu wjele lět aktiwnemu čłonej a sobustawej předsydstwa a nade wšo wobdarjenemu a njesprócnemu organizatorej Alfonsej Wićazej.
Mnohe zarjadowanja našeho zwjazka w zańdźenych třoch lětdźesatkach njebychu bjez jeho njesebičneho angažementa móžne byli. Alfons Wićaz ma wony talent, tu přinarodźenu žiłku, kontakty mjez ludźimi nawjazać, jich za wosebite předewzaća zahorić a wuměłske projekty hač k wuspěchej wjesć.
Hižo jako młody hólčec sym jeho dožiwił, hdyž běch w prózdninskim lěhwje „Płomjenja“ kónc 60tych lět. Na Minakałskim hrodźe čakachu na nas wšědnje nowe dyrdomdejstwa, hač w hrodowym parku, na sportnišću abo hdyž pěškowachmy na słónčnych dnjach zhromadnje do bliskich Minakałskich hatow, zo bychmy so tam kupali. Alfons Wićaz bě bobriji serbskich dźěći pomocnik, měješe stajnje pryzle we hłowje a runje tak wotewrjene wucho za naše małe starosće.
Alfons Wićaz organizowaše z pomocu tehdyšeho wulkopósłanca Ruskeje federacije Wladimira Michajlowiča Grinina (napr.) za Zwjazk serbskich wuměłcow w meji 2013 w Moskwje Dny serbskeje kultury, kotrež su so w nowembrje samsneho lěta w Berlinskim pósłanstwje Ruskeje federacije wuspěšnje zakónčili. 15. apryla 2016 je w samsnym domje wjace hač 400 Serbow, Němcow a Rusow dožiwiło prapremjeru Stalingradskeje sinfonije serbskeho komponista Hinca Roja.
Foto: SN/Maćij Bulank
Nimo Kamjenskeho lětanišća jěducym zawěsće wědome njeje, kelko inowatiwneho tam za durjemi wuwiwaja. Zawěrno je to tójšto. Cyłkownje 110 do 120 lětadłow tam tuchwilu maja; štyrnaće firmow, towarstwow a institucijow ma w twarjenjach swój domicil. A jich budźe w přichodźe zawěsće wjac, je sej projektny nawoda předewzaća Saxony Light Aviation Systems (SLAS) Peter Pfeifer wěsty. SLAS zdźěłuje za stejnišćo koncept, kak móhli je wuspěšnje dale wuwić. Hladajo na lětanišća we wokolinje to samozrozumliwe njeje.
Što činić po abiturje? Hnydom so na studij podać? Abo nowu rěč wuknyć? Snadź socialne lěto zasunyć? Ně, najprjedy jónu won z Europy, Němskeje a Berlina. Knihowany bě najprjedy jenož za nas třoch něhdyšich šulskich towaršow lět do Hanoija, stolicy Vietnama. Naša jenička ideja: jězba z motorskimi po hač do lěta 1976 dźělenym kraju.
Vietnam – přesćěhany kraj
Serbski superintendent Jan Malink poda so po 37 lětach duchownstwa na wuměnk. Zajutřišim, njedźelu, chce swoje zastojnstwo we wobłuku swjedźenskich kemšow w Budyskej tachantskej cyrkwi oficialnje přepodać. Rodźeny Budyšan je za čas towaršnostneho přewróta tež na serbskim politiskim polu skutkował.
W 11. lětniku na Serbskej rozšěrjenej wyšej šuli w Budyšinje, dźensnišim Serbskim gymnaziju, bě Janej Malinkej jasne, zo chce teologiju studować a zo stanje so z ewangelskim duchownym. Tak zaběraše 1956 rodźeny młody muž jasne stejišćo, byrnjež so do tehdyšeho wobraza socialistiskeje wosobiny njehodźał. Na tamnym boku njetrjebaše so tehdy praktikowanych „přesłyšowanjow“ bojeć, jako dyrbjachu maturanća šulskim nawodam rozłožić, čehodla nochcedźa so z oficěrom stać abo znajmjeńša tři lěta do wójska hić.