Jubilej při haće za wšitke generacije
Wot dźensnišeho wotměje so 10. festiwal při Kulowskim měšćanskim haće. Wo tym je so Silke Richter z Mathiasom Klimankom z třěšneho zwjazka Kulowskich młodźinskich klubow rozmołwjała.
Kak dołho festiwal hižo eksistuje a čehodla je wón scyła nastał?
M. Klimank: Prěni festiwal smy w lěće 2013 přewjedli. Tehdy bě wón mjeńši a regionalniši hač dźensa. Poprawna mysl bě, w našim měsće regionalny festiwal poskićeć, hdźež móža hudźbnicy, wuměłcy a skupiny z regiona wustupić. Wosebity charme naš festiwal ma, dokelž je wón měšeńca festiwalneje nalady a swójbneho charaktera.
Štó festiwal organizuje a kak so wón financuje?
M. Klimank: Hłowny organizator je třěšny zwjazk Kulowskich młodźinskich klubow United clubs for Kulow, kiž tohorunja dalše zarjadowanja přihotuje kaž Kulow Cup a jutrowne reje. Hłownje financujemy festiwal ze zastupnymi lisćikami a z předanje napojow. Nimo toho mamy tójšto wjetšich a mjeńšich sponsorow a podpěraćelow, kotřiž nam pjenježnje a materielnje pomhaja.
Je lětsa někajkich nowosćow?
To je móžna warianta
Nimo dalšich młodostnych je tež Nadine Młodźinkec z Rachlowa w swojej drasće napadnyła, kotruž bě sej wona za festiwalny wječor na farskim dworje w Chrósćicach zwoblěkała. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.
Sće sej swojoraznu drastu zwoblěkała. Kak sće na to přišła?
N. Młodźinkec: Myslach sej, zo so na folklorny festiwal swoju serbsku drastu zwoblěkam. Potom pak wědźach, zo budźe jara ćopło. Tuž sym přemyslowała, kak móhła to sčinić, zo so tak zwoblěkam, zo móžu wobaj zajimaj kombinować. Tak sym sej bluzu ze swojeho dirndla wzała a so ju pod suknju woblekła. Potom sej myslach, zo to cool wupada. Mój cil běše, tradiciju z modernym zwjazać.
A kak sće to z włosami činiła?
N. Młodźinkec: Włosy sym sej do wěnčka pletła. To so mi wěčnje njeje radźiło. Tuž sym swoju mać wo pomoc prosyła. Smój potom banćiki w serbskich barbach do wěnčka pletłoj a hišće zeleny wěnčk přidałoj. Dohromady smój něhdźe štyri hodźiny trjebałoj wot ideje hač k tomu, zo je wěnčk kruće sedźał.
Móžeće sej předstajić, zo młode holcy a žony w tajkim outfiće na serbski swjedźeń du?
Postupowanjeje zahubne
Zwjazk připowědźa skrótšenja srědkow za dobrowólnu słužbu. Milenka Rječcyna je so z Birgit Pietrobelli ze Syće za dźěło z dźěćimi a młodźinu KiJU w Biskopicach rozmołwjała.
Kak hódnoćiće jako zarjadowar dobrowólnych słužbow připowědźene postupowanje zwjazkoweho knježerstwa?
B. Pietrobelli: To rěka, zo budźe za tónle nadawk klětu, a to jenož wot septembra do decembra něhdźe štwórćina srědkow mjenje. Aktualnje je Zwjazk připowědźił srědki wot dotal 376 na 298 milionow eurow skrótšić. To rěka, zo změja nošerjo klětu 78 milionow eurow mjenje k dispoziciji. Za lěto 2025 je skrótšenje dalšich 30 milionow eurow připowědźene. Za to nimam słowa.
Što rěka „wot septembra do decembra“?
Prózdniny su tež dobry čas za rěč
Rěč wutroby mojeje wowki z nanoweje strony běše platt. We wysokej starobje pak hižo nikoho njeměješe, z kotrymž by platt bjesadować móhła. Ja běch jedyn z poslednich, kotrymž móžeše wona znajmjeńša platt powědać, wšako wšo rozumjach – dźakowano prawidłownym lětnim prózdninam jako dźěćo pola přiwuznych we westfalskej wjesce, hdźež bě moja wowka wotrostła. Jich rěč so mi najprjedy jako měšeńca z nižozemšćiny a jendźelšćiny zdawaše. Woni drje twjerdźachu, zo so prócuja, z tym Hamburgskim hólcom „ryzy němsce“ rěčeć, ale tajki jazyk ze sewjeroněmskeje metropole njeznajach.
Marko Suchy 70 lět
„We wuskim kruhu swójby a přećelow“, ze šěsćdźesat ludźimi, woswjeći Marko Suchy njedźelu w Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludoweho ansambla swoje sydomdźesaćiny.
Suchy narodźi so 30. pražnika 1953 w Sulšecach. Dołho hižo w Sćijecach bydli. Hač do towaršnostneho přewróta dźěłaše diplomowy inženjer za elektrotechniku w awtomatizowanej tworni za ćěrjace kolesyny a běše zamołwity za wudźeržowanje techniskeje infrastruktury. Po krótkim času jako překupski šef bu 1992 jako direktor Załožby za serbski lud woleny. Tute zastojnstwo wón hač do 2015 wukonješe.
„Snano symjo za nowy openair“
Pod hesłom „Witaj-koncert“ wuhotuja dohromady štyri skupiny zajutřišim, sobotu, hudźbny wječor při Miłočanskej skale. Bosćan Nawka je so ze zarjadowanje sobu organizowacym a sam nan nim hrajacym hudźbnikom Jakubom Čornakom rozmołwjał.
Knježe Čornako, što so za „Witaj-koncertom“ chowa?
J. Čornak: Zakładna, nic cyle njesebična myslička bě předstajić aktualnu tačel „Witaj“, kotruž sym lětsa jako „Jacke Schwarz“ wudał, a to po móžnosći w po-dobnej wobsadce, kajkaž ju nahra, potajkim zhromadnje z band. A snano je koncert takrjec ze symjenjom za nowy openair-festiwal, kotryž kóždolětnje při skale wuhotujemy, rady ze susodnymi słowjanskimi skupinami. Rozhladuju so hižo za móžnymi partnerami.
Raz festiwala wšako hižo lětsa změjeće: Live-hudźba pod hołym njebjom, stanowanišćo a dosć dołho trajacy program. Kak sće skupiny wubrali?
Nimale sto dźěći w lěhwje SŠT
Wot zašłeho pjatka hač do tuteje njedźele wotměwa Serbske šulske towarstwo (SŠT) rěčne a prózdninske lěhwo we Wodowych Hendrichecach. Milenka Rječcyna je so z nawodnicu Marlis Młynkowej rozmołwjała.
Kelko dźěći je so lětsa přizjewiło?
M. Młynkowa: Přizjewiło je so lětsa 90 dźĕći a wone su so wšitke sobu na puć podali. W cyłku mamy a změjemy tež klětu sto městnow. Tale ličba je so w zašłych lětach jako dobra wopokazała.
Zwotkel dźěći přichadźeja?
M. Młynkowa: Mjez nimi su šulerjo bywšeho 4. do 7. lětnika. Woni chodźachu do zakładneje šule Ralbicy, Worklecy, Radwor, Chrósćicy a Pančicy-Kukow kaž tež do wyšeje šule Radwor, Worklecy, Ralbicy a do Budyskeho Serbskeho gymnazija.
Hłowne ćežišćo poskitka je, přidatny serbski rěčny rum wutworić. Kotry rěčny niwow dźěći maja?
M. Młynkowa: Wjetšina dźěći rěči na maćernorěčnym niwowje. Mjez nimi pak su tež serbšćinu wuknjacy. Rěčimy serbsce, tež hdyž tu a tam němsku wotmołwu abo prašenje słyšimy. Štož mje jara wjeseli je, zo dźěći z Radworja samozrozumliwje serbsce rěča.
Što wšitko planujeće?
Z dotal njeznateje přičiny je so wčera wječor pola Wudworja ...
Swjate su mi twoje žorty
Zbóžny tón, kiž móže so swojim słabosćam sam smjeć. Tole nazhonjamy stajnje zaso, hdyž sej Serbja na swjedźenjach ze spěwom „Ty sy tajka wikotata, ja pak tajki njejsym“ ze swojim ludowym humorom tak porjadnje sami nadawaja a so k tomu wutrobnje směja. Před lětami přewjedźene zhromadne młodźinske sportowe wubědźowanje delnich a hornich Serbow bě znamjo, zo móžemy tež na rozdźěle mjez Hornjej a Delnjej Łužicy bjeze wšeho z humorom zhladować, hłowna wěc, zo so w zasadnych prašenjach zaso znjesemy.
Kak pak so nam dźe, hdyž nas druzy na runje samsne wašnje wusměšuja, hdyž je rozestajenje mjez Serbami dźěl inscenacije, na kotruž ludźo takrjec wot wonka zhladuja – a so nam wošćěraja.
