Wšitke dźěle ludnosće słyšeć

póndźela, 29. nowembera 2021 spisane wot:

W naćisku koaliciskeho zrěčenja su strony SPD, Zwjazk 90/Zeleni a FDP připowědźili wólbne prawo na zwjazkowej runinje wot dotal 18 lět na 16 lět znižić chcyć. Jan Bogusz je so někotrych Serbow za jich měnjenjom k tomu prašał.

Johanna Hadankec (16) z Kopšina: Samo na sebi je to dobra mysl. Mam wjacorych přećelow w swojej starobje, kotřiž so za politiku zajimuja, informuja a angažuja. Tući bychu so zawěsće jara wje­selili, bychu-li hižo zašo sobu wothłosować a tak k politice přinošować móhli. Samu sebje zarjaduju do tych, kotřiž na tym­ polu tak aktiwni njejsu. Za mnje by tež w porjadku było, hdyž hač do staroby 18lět dočakam.

Damian Dyrlich (27) z Noweje Wjeski: Wólbnu starobu na 16 znižić bych za spomóžne měł. W šuli wobjednawamy politiske temy hižo wot 7. lětnika. Tak je wě­zo škoda, zo šulerjo njemóža wothłosować wo tym, wo čimž přemysla. Wězo nima młodźina hišće telko nazhonjenjow kaž ći starši wolerjo. Přiwšěm je waž­ne wšitke dźěle ludnosće słyšeć.

Zapósłane (26.11.21)

pjatk, 26. nowembera 2021 spisane wot:

Benjamin Hrjehor z Wiena reaguje na mysle Jana Bogusza w rubrice SN „Mój wid“ ze 16. nowembra:

Kelko surowosće w tychle słowach tči! Štóž hladajo na situaciju při pólsko-běłoruskej hranicy w abstraktnych politiskich zapřijećach rěči, tón dospołnje ignoruje, zo so wo čłowjekow jedna. Tu njeńdźe wo politiske znamjenja abo wo wobrazy w medijach. Tu dźe wo ludźi w smjertnym straše. Jich ćerpjenje złahodnić, ale zdobom wo čłowjeskich prawach rěčeć je najperwersniši retoriski salto, kajkiž je mi w tym zwisku dotal pod woči přišoł. Šwarny to kreatiwny wukon, hladajo na to, zo Jan Bogusz ze swojim stejišćom hewak prosće knježacym politikarjam po hubje rěči.

Zapósłane (24.11.21)

srjeda, 24. nowembera 2021 spisane wot:

Měrko Šołta z Budyšina wupraja so na­stu­pajo rozprawnistwo wo jubilejnym koncerće Serbskeho muskeho chóra Delany „Pjeć lětdźesatkow wjesela a radosće nad spěwom (wudaće SN z 11. nowembra, str. 3):

W rozprawje steji, zo zanošowaše chór „parličku Kocora ‚Šerjenje‘ we wobdźě­łanju Měrka Šołty“. To njetrjechi. Prawje je, zo sym z chórowych zešiwkow zezběrał serbske ludowe spěwy, je znowa wudał a Delanam přewostajił. Tele spěwy wobdźěła Korla Awgust Kocor za prěni stajny serbski muski chór, ně­hdyšu Chróšćan „Jednotu“ (1872–1936). Tohorunja darmo přewostajich Delanam před nimale dwaceći lětami wote mnje zestajany klawěrny wućah „Wěnca Kocorowych spěwow“, (nic „Hórskich spěwow“, kaž w přinošku rěka). Te bě Jurij Pilk wubrał­ a za orchester wobdźěłał, kiž wudach­ a nakładowach a kotrež buchu hakle we wobłuku Kocoroweho sympo­zija 1994 po sydomdźesat lětach serbskej zjawnosći znowa spřistupnjene.

Ze stawom rěče so hłuboko rozestajeli

póndźela, 22. nowembera 2021 spisane wot:

Znowa w digitalnej formje wotmě so sobotu 147. schadźowanka. Jan Bogusz z Lipska je so wobhonił, kak je so tradicionalne zetkanje serbskich akademikarjow we wirtuelnym formaće ludźom tónraz spodobało.

Maximilian Gruber z Worklec: Po tym zo bě schadźowanka loni kompletnje online, běch wjesoły, zo smědźachmy jako akterojo zaso na jewišću stać. Z tutej symbiozu – online-publikuma a pre­zency sobuskutkowacych – su zamołwići zdobom jara fleksibelnje na tučasne połoženje koronapandemije reagowali.

Bianka Rachelic z Wotrowa: Wězo je škoda, zo njehodźeše so schadźowanka w prezency wotměć, štož pak je tež hladajo na wysoku incidencnu hódnotu zrozumliwe. Wothladajo wot toho je so mi program w cyłku jara spodobał. Tež z techniskeje strony bě so wjele wěcow lěpje radźiło hač loni.

Přeprošenje na zhromadnu rozmołwu

štwórtk, 18. nowembera 2021 spisane wot:

Po prapremjeromaj hudźbneju widejow­ „Čert“ Kolektiwa Wakuum a „Mróče­le“ Kolektiwa Klanki je so Cordu­la Ratajczakowa z někotrymi jeju čłon­kami rozmołwjała, što je jim wažne we wuměłskim tworjenju.

Luiza Nawkec z Kolektiwa Klanki: Spěw „Mróčele“ hižo dlěje eksistuje. Dźe wo wěste začuće, a tuž je widejo tež bóle poetiski a bóle wuměłski hač „Družki“, kotryž bě skerje reflekcija. Nowy widejo je swobodniši. Smy rozmyslowali, kak móžeš najlěpje abstraktny konflikt zwobraznić, konflikt mjez dominancu a podwolenjom, bój a jěd w mjezyčłowjeskim poćahu. Wězo smy tež swoje feministiske zhladowanje zapřijeli.

Zapósłane (11.11.21)

štwórtk, 11. nowembera 2021 spisane wot:

Cyril Pjech z Berlina wěnuje so politice w cyrkwi a piše:

W rubrice Cyrkej a swět w póndźelnym wudaću Serbskich Nowin prěnja a poslednja powěsć na chětro zajimawe wašnje korespondujetej. Prěnja powěsć z nadpismom „Politiska wola pobra­chuje“ rozprawja wo tym, što je kardinalny statny sekretar Pietro Parolin na swětowej klimowej konferency w Glasgowje prajił. Vatikan je stat, a Parolin je tam jako zastupnik tohole politiskeho subjekta był. Wězo móžeš nětko rjec, zo je to po­litikar prajił a nic cyrkej. Ale čehodla ­trjeba cyrkej politisku instituciju kaž stat Vatikana?

Poslednja powěsć rubriki nima nadpismo, ale tam na spočatku tež w tołstych pismikach steji: Fararka dr. Stefanie Schardien so praša, hač njeměła so cyrkej politiki wzdać. Přihłosuju tomu, štož wona po tym praji, ale nic prěnjej ­sadźe, dokelž je skoro wšitko, štož so w zjawnosći čini, politika.

Zwada Bismarcka dla w medijach

srjeda, 20. oktobera 2021 spisane wot:

Drježdźany (ML/SN). „Kajki je to signal w dobje zjednoćeneje Europy?“ Takle cituje nowina Dresdner Morgenpost w swojim nastawku „Zběžk Serbow přećiwo pomnikej Bismarcka“ minjeny štwórtk předsydu Domowiny Dawida Statnika. Wón wupraja so w nowinskej zdźělence přećiwo planowanemu nowonastajenju pomnika za němskeho a pruskeho kanclera wjercha Otta von Bismarcka w Budyskim lěsu na Čornoboze při tamnišim hórskim hosćencu přez stronje Alternatiwa za Němsku (AfD) bliske spěwne towarstwo ­Bautzener Liedertafel. „Njehladajo wšěch napjatosćow su ludy Europy dźensa bohudźak daloko preč wot myslenja Bismarcka, zo je wójna wažny wobstatk ­politiki. Tohodla nochcemy Bismarcka ani darjeneho“, Dresdner Morgenpost Statnika cituje. Pokazuje na to, zo bě Bismarck přećiwo narodnym mjeńšinam kaž Serbam, Polakam a Danam w Južnym Schleswigu raznje postupował.

Zapósłane (18.10.21)

póndźela, 18. oktobera 2021 spisane wot:

Měrko Šołta z Budyšina so słowa jima a skedźbnja na pomjenowanje:

SN nałožuja a zaměšeja wospjet po­mjenowanja nastupajo cyrkej swj. Pětra w Budyšinje (hlej Předźenak z 8. oktobra, str. 1 a SN z 11. oktobra, str. 4). Zo rěkamy jako katolikojo Pětrowej cyrkwi w Budy­šinje „tachantska“ je serbska wosebitosć a poćahuje so jenož na nju. Wot časa Jana Leisentritta bě tachant (dekan) kapitla swj. Pětra najwyša cyrkwinska awtorita Łužicy, a po nim tež kóždy jeho naslědnik, postajeny a wobkrućeny přez krajneho knjeza (čěskeho krala) a bamža. To so při­bě­rajcy pomjeńšowaše, poćahujo so na cyrkwinsko-prawnisku kompetencu ze spo­čatkom Třicećilětneje wójny a bu dale a bóle wobtřihowane, wosta pak hišće hač do kónca 18. lětstotka žórło stajnych ro­zestajenjow mjez tachantstwom a pro­testantami. Budyska měšćanska němska ewangelska wosada reklamowaše samsnu cyrkej jako swoju farsku. Zwada skónči so srjedź 19. lětstotka ze zrěčenjom mjez tachantstwom a měšćanskej radu, a prawniskim dźělenjom cyrkwje sameje.

Indirektne nuzowanje

srjeda, 13. oktobera 2021 spisane wot:

Wotnětka maja ludźo koronatesty płaćić.­ Wuwzaća postaja testowanski porjad Zwjazka, kotryž je wčera płaćiwosće nabył. Što Serbja wo tym mysla?

Kira Hrjehorjec z Noweje Wjeski: Zo njejsu koronowe testy wjace darmotne, je w porjadku. Wšako móže so kóždy šćěpić dać. Nimo toho je logiske, zo dyrbja testy jednotliwe wosoby płaćić, kotrež je trjebaja, a zo njewotćahnu kóšty za nje město toho wot dawkow cyłkowneje ludnosće.

Bogusz Bujnowski z UIma: Myslu sej, zo je w porjadku, hdyž ma nětko jednotliwc kóšty za testy přewzać. Při tym pak mam za wažne so tež zawěsćić, zo jenož ći płaća, kotřiž to woprawdźe tež zamóža. Dale měli na to dźiwać, zo potrjecheni jenož test zapłaća a nic ludźi, kotřiž je přewjedu. W normalnym padźe test sam štyri do pjeć eurow płaći. Za ludźi, kotřiž maja na přikład wjac hač 2 000 eurow kónc měsaca w kapsy, je to akceptabelne. Hdyž pak tajki test za dźěło trjebaš, dyrbi so na kóždy pad dźěłodawar wo to starać.

Dominanca AfD wostrózbjaca

wutora, 28. septembera 2021 spisane wot:

Wólby zwjazkoweho sejma su nimo. Štó móhł nowe knježerstwo wutworić, budźe so hakle w přichodźe pokazać. Serbske Nowiny su so wobhonili, što ludźo wo wólbnych wuslědkach mysla:

Měrka Pawlikowa z Berlina: Spěšne jednanje za škit klimy a wobswěta je mi najwažniša tema. Zeleni wustupuja najraznišo w zajimje přichodnych generacijow. Starosće a strachi dźěći a młodostnych, kiž so na přikład pola Fridays for Future angažuja, maja so wot knježerstwa chutnje brać! Tuž sym wjesoła, zo budu Zeleni w dobrej poziciji – nadźijomnje w ampli – přichod kraja sobu postajeć. Zo pak wolachu w Durinskej a Sakskej telko ludźi jednu prawicarsku, rasistisku stronu, je katastrofa.

Michael Harig, wokrjesny předsyda CDU Budyšin: Wuslědki wólbow su za Budysku wokrjesnu CDU njespokojace. Přičinje toho njejstej ani kandidat Roland Ermer ani situacija w Budyskim wokrjesu. Wuslědk wotbłyšćuje politiske debaty w Zwjazku a je wuraz njewotmołwjenych prašenjow a wopačnych ćežišćow, kotrež žiwjenskej woprawdźitosći tu bydlacych ludźi njewotpowěduja.

Serbska debata

nowostki LND