Na najwažnišu resursu so zepěrać – na dowěru a žiwu ...
Z narěče dr. Měrćina Wałdy składnostnje pjećlětneho wobstaća Serbskeho sejma
Pod rubriku Diskusija wozjewjeja Serbske Nowiny kontrowersne teksty, kotrež měli wuměnu měnjenjow pozbudźeć.Komplikowany poměr mjez němskim statom a Serbami njeje přeco hišće wujasnjeny a zakonsce prawje rjadowany. Serbja hižo wot 6. lětstotka, to rěka do zdobyća, kolonizacije a postajenja nětčišich statnych hranicow, we Łužicy sydla. Tola w nowšim času jich němski stat z njezrozumliwych přičin jako lud abo jako indigeni hižo njepřipóznawa. To so do epochalneho přewróta po 1989 a do liberalneje demokratije prosće njehodźi. Njezrozumliwe wosebje tež je, zo němske knježerstwa kóždy dialog z demokratisce wolenym Serbskim sejmom radikalnje wotpokazuja.
Zapósłane (27.11.23)
Madlen Domašcyna, referentka za wědomostnu komunikaciju a zjawnostne dźěło w Serbskim instituće (SI) reaguje na wozjewjenje nałožowanje serbskeje rěče nastupajo:
Přilopk Marcela Braumana wot 23. nowembra je dobra składnosć, wšěch zajimcow na Institutny dźeń zajutřišim, srjedu, wot 14 hodź. do Serbskeho domu přeprosyć. Tam zhonja wopytowarjo wjac wo dźěle a projektach Serbskeho instituta a maja, nimo přednoškow, składnosć so z wědomostnicami a wědomostnikami rozmołwjeć. Nimo toho prezentuje Serbski institut w posterach a bjezposrědnje při ličaku praktiske poskitki za wšěch, kotřiž so za serbsku rěč, kulturu a stawizny zajimuja. Tute digitalne pomocne srědki hodźa so tež derje we wučbje serbšćiny abo stawiznow zasadźić. Hakle 20. nowembra rozprawjachu Serbske Nowiny pod titulom „Wodźenje po serbskim interneće“ (str. 4) wo přednošku Juliany Kaulfürstoweje, motiwatorki za serbsku rěč (do toho wědomostna sobudźěłaćerka w Serbskim instituće), w kotrymž wona mjez druhim tute digitalne poskitki předstaji.
Zapósłane (21.11.23)
Jan Wjenk z Wotrowa piše:
Na pjećlětny jubilej sejmika čujach so wćipnosće dla być přeprošeny. Hižo do přijězda na nawjes w Njebjelčicach napadnje mi wulka ličba awtow na parkowanišću, tak zo dyrbjach za městnom na pódlanskich dworach pytać. Z wulkej zhromadnosću zastupjerjow, připosłucharjow a medijow njebych ličił.
Jako prěnja rěčnica z Delnjeje Łužicy powita nas knjeni Edith Pjenkowa, zhladujo krótko tež na předstawizny. Z jednorymi słowami přirunowaše, zo trjeba kóždy štom, kotry sadźiš, wěsty čas, prjedy hač wotrosće a płody njese. Tež ćěsto dyrbi so hibać, prjedy hač móžemy z toho chlěb napjec.
Tak je so sejmik poněčim wuwiwał. Dźensa móžemy na prěnje wuslědki zhladować. Tři hodźiny trajace zetkanje njebě wostudłe, skerje jara zajimawe z krótkimi hudźbnymi spěwami, štož so mi tež lubješe. Jednotliwe přinoški spisowaćelow tež z Čěskeje, Pólskeje a z druhich narodow běchu rozmyslowanja hódne za nas Serbow, ale tež pozbudźowace za dźěło a připóznaće za sejmik.
Zapósłane (15.11.23)
Stanij Statnik z Ralbic: Wobnowjenje Chróšćanskeje cyrkwje – Moje wosobinske měnjenje a dodawk k rozprawnistwu w Serbskich nowinach 23. oktobra a 2. nowembra 2023:
Tež ja sym sebi wobnowjenu Chróšćansku cyrkej wobhladał a mam k tomu moje wosobinske měnjenje. Wšelakim nowym elementam móžu bjeze wšeho přihłosować, ale nic wšitkim.
Sym so prašał, kak je pomnikoškit modernym abstraktnym nowosćam we wot baroka dominowacej cyrkwi zelenu swěcu dać móhł. Tute elementy maja zawěsće w nowej cyrkwi abo kapałce swoje woprawnjenje, ale tu w Chróšćan cyrkwi? A hač je swětłošěre wobarbjenje drjewoweho plestra pod ławkami praktisce, zawěsće so počasu pokaza.
Tohodla sym ze zajimom čitał w Serbskich Nowinach z póndźele, 23. oktobra, přilopk awtora Maximiliana Grubera a móžu so jeho zwěsćenjam nastupajo wobnowjenje Chróšćan cyrkwje jenož přizamknyć. Jeho wuprajenju, zo je sebi tu něchtó chcył pomnik stajić, bych hišće přidał, zo chcyše tu dalši slědy zawostajić.
Přeradnicy abo partnerojo?
Sahra Wagenknecht wozjewi póndźelu w Berlinje, zo chce swójsku nowu stronu załožić. Maximilian Gruber je měnjenja k tomu zběrał.
Caren Lay, zapósłanča zwjazkoweho sejma za Lěwicu:
„Wustup Sahry Wagenknecht a jeje zwjazkarjow z Lěwicy je njezamołwity. Woni zabudu na stawizny a přeradźa wolerjow a wolerki, wšako su woni Lěwicu wolili a nic Sahru Wagenknecht. Ja zwostanu wězo z politikarku Lěwicy, wšako buch za to wolena. Lěwica je strona, kotraž zastupuje zajimy wuměnkarjow, wuchodnych Němcow a mjeńšinow. Njewobdźělimy so na prawicarskich kulturnych bojach. Mamy nětko šansu zaso rosć, přetož zjawna zwada so nětko skónči a stworimy zaso wobsahowu jasnotu, kotruž je knjeni Wagenknecht často ničiła. Přeprošamy wšitkich ludźi so w Lěwicy angažować – wosebje tež Serbowki a Serbow. Runje nětko! Móžemy so skónčnje zaso na to koncentrować za socialnu runoprawosć wojować. Do dźěła zdar!“
Marja Michałkowa, něhdyša zapósłanča w zwjazkowym sejmje za CDU:
Lubosć k serbskej rěči sej wotkrył
„Rěče su wulke zbožo a wotewru wrota k swětej.“ W tutym zmysle pisataj młodaj Serbaj, Franciska Grajcarekec z Hornjeje a Maksimilian Hasacki z Delnjeje Łužicy w aktualnym wudaću „Lausitz Magazin – Zeit für Veränderung“, kotrež wuchadźa štyri króć wob lěto w nakładźe 10 000 eksemplarow.
Łužica jako domizna serbšćiny a němčiny. Rěči zwjazujetej a zmóžnitej interakciju, być dźěl towaršnosće. „Rěčne kupy w swójbje, pěstowarni, šuli, gmejnskim zarjadnistwje abo tež serbowacy dźěd [zjednoća] so do zwisowaceho swěta. Słowoskład z kóždym rěčnym rumom rosće.“ Komunalny program k spěchowanju serbšćiny w zjawnosći financuje Wojerowski serwisowy běrow Domowiny. W nim dźěła Franciska wot lěta 2019. W programje prócuja so wo to, zo bychu sej wšitcy wobydlerjo swojich korjenjow wuwědomili. Wosebje ći serbskeho rěčneho pochada su přeprošeni, so do Łužicy nawróćić. Zhromadne reflektowanje a wujasnjenje je dobry zakład za towaršnostne žiwjenje.
Zapósłane (10.10.23)
Milan Hrabal z Warnoćic spomina na swojeho njeboh přećela Bena Budarja:
Beno Budar je a wostanje mój přećel. Na tym tež smjerć ničo njezměni. Tohodla rěču wo nim w přitomnosći. Beno je přećel a kolega, kiž ma přeco chwile, jeli trjeba něchtó pomoc. Wón je sprawny a darniwy a na druhim boku so wón za zarunanjom abo napřećiwnym wukonom ženje njepraša. Tajki je wón jako čłowjek. Tohodla běše wón mjez ludźimi runje tež w Čěskej přewšo woblubowany. Dopominam so na wopytowarjow něhdyšich swjedźenjow poezije we Warnočanskej knihowni, kotřiž su so prašeli, hač je mjez literatami tež tón basnik Beno ze swojim posměwkom a wjesołymi basnjemi. A kak přesłapjeni woni běchu, jako wón mjez hosćimi njeběše.
Mjez čěskimi přełožkami serbskeje literatury su jeho basnje a runje tak čěski wuběrk z jeho knihow wo dopomnjenkach serbskich wojakow a serbskich žónskich na wójnu dale woblubowane a we knihowni najčasćišo wupožčene.
Tež serbske listowe znamki pokazali
Składnostnje zeńdźenja filatelistow minjeny kónc tydźenja w Budyšinje je wušła brošurka, w kotrejž wěnuje so Budyšan Bernd Seiler narodnej mjeńšinje Serbow w Němskej a Budyšan Matthias Koksch pyše serbskeje družčeje šnóry.
Seiler wopisa w swojim přinošku serbsku kónčinu, kotraž přez swoju dwurěčnosć napadnje. Wona je tuž tež za filatelistow wuznamna, wšako wužiwachu hižo w lěće 1966 dwurěčne póstowe kołki. Připowěsnjene su wjacore karty a listowe znamki z wšelakorych lět, kotrež jeho wuprajenje potwjerdźa.
W dalšim wěnuje so raz wobšěrnišo raz mjenje wobšěrnje mjez druhim teritorialnemu rozdźělenju Hornjeje a Delnjeje Łužicy, kulturelnemu spočatkej 19. lětstotka we Łužicy z wosobinomaj Smolerja a Kocora a štož je za njeho wězo jara zajimawe: wosebite přiležnosće w dwurěčnej kónčinje. Tam naspomni roznošowanje póšty w Błótach – w lěću tradicionalnje z čołmom, w zymje na zalodźenej wodźe ze smykačemi – a festiwal serbskeje kultury w Budyšinje. Tež za to pokazuja karty z dwurěčnymi póstowymi kołkami na listowych znamkach.
Zapósłane (22.09.23)
Jan Bart z Budyšina, nestor serbskeho rěčneho projekta Witaj, piše:
Dóstach přeprošenje Serbskeho šulskeho towarstwa na swjedźeń 25lětneho wobstaća modeloweho projekta Witaj w pěstowarni „Mato Rizo“ w delnjołužiskim Žylowje. Swjatočnosć wotměje so 29. septembra 2023.
Wobžaruju jara, zo njemóžu so wysokeje staroby dla wobdźělić. Tuž jara, jara wutrobnje gratuluju k wurjadnemu podawkej slěbornych narodnin kubłanišća, kotrež ze serbskej rěčnej imersiju dźěła. Wulki dźak a připóznaće nětčišim a dźensnišim kubłarkam, maćerjam a nanam Witaj-dźěći a wězo tež wotpowědnym zamołwitym wosobinam za wutrajnu prócu a podpěru w běhu štwórć lětstotka!
Rady bych awtentiske hłosy a nazhonjenja zběrał w rozmołwje na planowanej swjedźenskej „kjarmuši“. Wosebje mje wězo tež zajimuja zetkanja z bywšimi Witaj-dźěćimi, kiž wšak su mjeztym dorostli. Čakam a wjeselu so tuž na wobšěrne rozprawy w serbskich medijach.
Zapósłane (20.09.23)
Christiana Piniekowa z Choćebuza so praša: A serbsce? – Widźane a komentowane:
Wony plakat widźach na swojej jězbje mjez Choćebuzom a Wjerbnom znajmjeńša trójce. Njepraj nichtó, zo njeby wušikny/a medijowy/a designer/ka serbsko-němski wabjenski plakat wuhotować njemóhł/a. Tuž njetrjebamy so dźiwać, zo so serbski sydlenski rum w Braniborskej před sudnistwom wujednawa a zdźěla woteznawa. Plakat so derje hodźi, zo za 50 lět hižo serbskeje tradicije w braniborskim serbskim sydlenskim rumje njenadeńdźeš. A na kotrym zakładźe je so plakat financował? Tola nic z pjenjez za spěchowanje serbskeje rěče a kultury?
