A što nětko?

štwórtk, 11. apryla 2024 spisane wot:

Prašenje za zastupnistwom serbskeho ludu, je wone po wčerawšej debaće wotmołwjene? Ně. Impulsy we Wojerecach běchu pak na kóždy pad zajimawe. Dawid Statnik a Hagen Domaška prezentowaštaj so sčasami kaž psyk a kóčka, wadźo so wo přichilnosć swojeho wobsedźerja. Tež hdyž běchu wotmołwy přewšo diplomatisce sformulowane, njemóžachu tola zatajić, zo njeje mjez Domowinu a Serbskim sejmom dawno žanoho konflikta. A runje tutón konflikt pak wohroža naš serbski lud. Zo móžetej tež Domowina a sejm zhromadnje eksistować, tole bu wčera jasne. Za to pak je trjeba, zo so wobaj akteraj akceptujetaj. Strózby wid, kotryž skićeše Mato Krygaŕ, je nadal wažny a trjeba. Naposledk wšak dyrbja sej wšitcy ći, kiž chcedźa naš lud reprezentować, toho wědomi być, zo maja tež wot njeho akceptowani być. Hač so Serbskemu Sejmej to přez wěčne winčenje a swarjenje poradźi, na tym dwěluju. Fronty su jasne. A što nětko?

Maximilian Gruber

Nowe nakupowanišćo spěšnje rosće

štwórtk, 11. apryla 2024 spisane wot:
Zběhanku noweho nakupowanskeho centruma woswjećili su předwčerawšim, wutoru, w Goglowje, w měšćanskim dźělu na juhu Choćebuza. W tamnišim Łužiskim parku nastanje nowe nakupowanišćo Kaufland, kotrež ma wobstejacy kompleks w bjezposrědnym susodstwje narunać. Na wšěch sto milionow eurow předewzaće Edeka inwestuje. Je to najwjetša jednotliwa inwesticija w stawiznach firmy ze sydłom w Mindenje-Hannoveru. Kónc apryla ma třěcha hotowa być, zo móhli techniske wuhotowanje zatwarić. Klětu w nalěću chcedźa nowu kupnicu přepodać. Potom stary kompleks wottorhaja. Tam maja dalše wobchody nastać. Foto: Michael Helbig

Dom w Brüsselu „Sophie Scholl“

štwórtk, 11. apryla 2024 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Europski parlament w Brüsselu počesći němsku wojowarku přećiwo nacionalsocializmej Sophie Scholl a pomjenuje jedyn ze swojich twarjenjow po njej. „Je to małe připóznaće toho, štož tutej europskej rjekowce dołžimy“, rjekny prezidentka Europskeho parlamenta Roberta Metsola wčera w Brüsselu. „Dom Sophieje Scholl je městno, hdźež ideje wuwiwaja a demokratiju pěstuja.“ Po njej pomjenowane twarjenje Europskeho parlamenta steji w Rue Wiertz 50 w Brüsselu. Přemjenowanje nima jenož bój młodeje žony přećiwo nacionalsocializmej wopominać, ale inspiracija přichodnym generacijam być. Počesćenje namjetował bě Manfred Weber (CSU), předsyda Europskeje ludoweje strony EVP.

To a tamne (11.04.24)

štwórtk, 11. apryla 2024 spisane wot:

Wulke rozhorjenje zbudźa reklamowy widejo za běrnjacy chip tuchwilu w Italskej. W filmje podawa duchowny rjadniskej sotře město woblatka tajki chip. 30 sekundow trajacy spot skónči so z wuprajenjom „Wšědnje něšto bójskeho“. K tomu zaklinči typiske knaknjenje při rozkusnjenju chipa w hubje. Kontrolny organ wabjenskeje industrije poruči, wabjenski film cofnyć, dokelž wón nabožne začuća milionow Italčanow rani.

60 dnjow kruće we łožu ležeć ma skupina dobrowólnych w nadawku Němskeho centruma za lětarstwo a swětnišćo w Kölnje. Po tutym puću chcedźa wuslědźić, kak čłowjeske ćěło na dołho trajacu bjezćežitosć w swětnišću reaguje a što móhli přećiwo negatiwnym sćěham činić. Astronawća skorža, zo bědźa so we swětnišću z hłowywjerćenjom a špatnej koordinaciju w rumnosćach.

Sankcije EU zběhnjene

srjeda, 10. apryla 2024 spisane wot:

Luxemburg (dpa/SN). Europske sudnistwo je sankcije EU přećiwo ruskimaj oligarchomaj Michailej Fridmanej a Pjotrej Awenej zběhnyło. Rada EU njeje za swoje rozsudy w času wot februara 2022 hač do měrca 2023 žane dosahace dopokazy předpołožiła, sudnicy dźensa w Luxemburgu zdźělichu. Rada EU bě sankcije přećiwo nimaj jako reakciju na nadpad Ruskeje na Ukrainu wukazała. Rozsud sudnistwa njeje hišće doskónčny.

USA sćelu sćazane brónje

Washington (dpa/SN). Knježerstwo USA je wot Ruskeje nadpadnjenej Ukrainje sćazane mašinske třělby z Irana přewostajiło. Brónje běchu mjez 2021 a 2023 na štyrjoch łódźach w Arabskim morju sćazali, justicne ministerstwo USA zdźěla. Iran chcyše třělby zběžkarjam Huthi w Jemenje pósłać, štož pak rezoluciju UNO ranješe. Sćazali su 5 000 lochkich mašinskich třělbow runje tak kaž ćežke mašinske třělby a 500 000 patronow.

Iran Israelej dale hrozy

Swjatočnje su muslimojo po wšěm swěće dźensa skónčenje póstneho měsaca ramadana woswjećili, kaž tule w pakistanskim Karachiju. Za čas ramadana, kiž bě so lětsa spočatk měrca započał, wzdadźa so muslimojo mjez schadźenjom słónca a jeho ­chowanjom jědźow a napojow. Na swěće je něhdźe 1,9 miliardow muslimow. Foto: pa/AP/Fareed Khan

Nowy program za sad a zeleninu

srjeda, 10. apryla 2024 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Pěstowarnje kaž tež zakładne a spěchowanske šule móža so zaso za europski šulski program z dwěmaj porcijomaj čerstweho sadu, zeleniny a mloka wob tydźeń přizjewić. Internetny program přizjewjenja za přichodne šulske lěto je wot dźensnišeho aktiwny, ratarske ministerstwo w Drježdźanach zdźěli. Nimo přidatnych witaminow su programy ze zajimawymi ­pedagogiskimi poskitkami zwjazane, na přikład z wopytom ratarskich zawodow, zdźěla sakski minister za ratarstwo ­Wolfram Günther (Zeleni). Dźěći pospytaja sad, zeleninu a čerstwe mloko a runočasnje zhonja, što k strowemu zežiwjenju słuša a kak žiwidła scyła nastanu.

Doba přizjewjenja traje hišće hač do 16. apryla. Zawody, kotrež su za wopyt dźěći wuzwolene, chcedźa spočatk meje wozjewić. Programowy dźěl „Sad a zelenina“ móža jenož zakładne a spěchowanske šule wužiwać. Programowy dźěl „mloko“ měri so nimo toho na pěstowarnje a žłobiki. Z wobdźělenjom na šulskim programje EU chcedźa strowemu zežiwjenju dźěći polěkować. Swobodny stat přinošuje 600 000 eurow.

Faeser za reformu azyla w EU

srjeda, 10. apryla 2024 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za nutřkowne naležnosće Nancy Faeser je Europski parlament doraznje namołwjała, azylowej reformje, wo kotruž běchu so lěta wadźili, dźensa přihłosować. Předewzaće je zakład rjadowaneje migracije a trajaceje pomocy na dobro komunow, rjekny politikarka SPD nowinarjam. „Europa dyrbi dopokazać, zo je jednanja kmana. Nichtó njesměł tutu temu prawicarskim populistam přewostajić, kotřiž nuzu ludźi za swoju propagandu znje­wužiwaja.“

Faeser warnuje, zo je reforma azyloweho prawa rozsudna za dalewobstaće EU. Wotewrjene mjezy mjez krajemi jenož funguja, su-li wonkowne mjezy zawěsćene, wona rjekny. Po nowym systemje měli kóždeho migranta na wonkownej mjezy EU kontrolować a registrować, ­wona rjekny. Štóž nima prawo trajneho přebywanja w EU, dyrbi so zaso do swojeje domizny nawróćić, sej wona žada.

Parlament EU chcyše dźensa reformu azyla schwalić. Z njej chcedźa migrantow přichodnje do stražowanych lěhwow tyknyć, jich prawo na azyl pruwować a wotpokazanych spěšnje wotsunyć.

Po slepych hasach

srjeda, 10. apryla 2024 spisane wot:
„Populistam temy njepřewostajeć“ njeje runjewon najšpatniša myslička. Wěcywustojne, transparentne a wěcownje spo­srědkowane politiske postupowanje je drje najkmańši puć. Nastupajo reformu azyloweho prawa by to rěkało, „argumenty“ škarakow ignorować a wobydlerjam sprawnje rozłožić, zo njeje „migracija mać wšitkich problemow“, ale potencielny motor towaršnostneho wuwića – jeli so wotpowědne naprawy zwoprawdźeja. Tak hodźeli so na přikład pjenjezy, z kotrymiž agentura Frontex w nadawku EU wonkowne mjezy „robustnje“, potajkim z namocu, škita, zawěsće lěpje za programy integracije nałožować. Ludźi w někajkich lěhwach, často pod nječłowjeskimi wuměnjenjemi (Moria! Vučjak!) interněrować płaći wjace, hač jim spěšnje a njehladajo na „status přebywanja“ dowolić, w Europje dźěłać. Sej žadać, „konsekwentnje wotsuwać“, je w tym zwisku slepa hasa. Sej tezy populistow přiswojeć mjenujcy tyje předewšěm: populistam. Bosćan Nawka

Pomoc přilubjena

srjeda, 10. apryla 2024 spisane wot:
Žitawa (dpa/SN). Hišće do lětnjeje přestawki chcedźa rozrisanje namakać, kak móhli wokrjesam a komunam w Sakskej pomhać, kotrež so z dale přiběracymi wudawkami stajnje nowych wužadanjow dla bědźa. Tole je sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) wčera po posedźenju krajneho knježerstwa w Žitawje připowědźił. Komuny a wokrjesy trjebaja solidny zakład, zo móhli swoje etaty zdźěłać, wón rjekny. Tohodla chcedźa wuradźować, w kotrym wobjimje móhł swobodny stat komunalnu runinu dale skrućić, Kretschmer rjekny.

Serbska debata

nowostki LND