Hnujetaj, jimataj a putataj težpo lětstotkomaj

štwórtk, 27. oktobera 2022 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Jako wulki wjeršk jubilejneho „Lěta Kocorja a Zejlerja 2022“ wuhotuja Załožba za serbski lud, třěšny zwjazk serbskich towarstwow Domowina, Serbski ludowy ansambl a Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwow zajutřišim, sobotu, „Serbski spěwanski swjedźeń“ w Budyskej „Krónje“. Dohromady 14 chórow a spěwnych cyłkow z cyłkownje něhdźe 350 sobuskutkowacymi z Hornjeje, Delnjeje a srjedźneje Łužicy chcedźa wubrane twórby nestorow serbskeho wuměłstwa na jewišću prezentować a tak „po historiskim přikładźe prěnich spěwanskich swjedźenjow“, kaž ze stron zarjadowarjow rěka, spočatki narodneho a kulturneho wozrodźenja Serbow wopominać a na nje nawjazać.

Dobre znamjo za přichod

wutora, 25. oktobera 2022 spisane wot:

Tradicionalnje přeprošuje Serbske ewangelske towarstwo (SET) na reformaciskim dnju, 31. winowca, na hłowu zhromadźiznu. Z předsydu Matom Krygarjom je Axel Arlt porěčał.

Na kotre wašnje je so jubilejne Lěto Zejlerja a Kocora w skutkowanju towarstwa wotbłyšćowało?

M. Krygaŕ: 11. a 12. junija wotmě so Serbski cyrkwinski dźeń w Bukecach. Z tym smy jako ewangelscy Serbja wuspěšnje k jubilejej 800 lět Bukecy přinošowali. Kulturny wjeršk na Serbskim cyrkwinskim dnju a zdobom tež naš přinošk k jubilejnemu lětu Zejlerja a Kocora bě wuspěšne předstajenje oratorija „Podlěćo“ z chórom Budyšin a z cyrkwinskim chórom Lubijsko-Žitawskeje eforije pod nawodom cyrkwinskohudźbneho direktora Christiana Kühne z Lubija.

Kak je so přepołoženje aktiwitow z Wuježka do Hrubjelčic wuskutkowało?

M. Krygaŕ: Naš rozsud swójbne pućowanje a dworowy swjedźeń po 15 lětach we Wuježku přichodnje do młódšich rukow do Hrubjelčic dać, je so na kóždy pad jako prawy wopokazało. Z tym wobchowamy ryzy serbski charakter zarjadowanja a wusměrjamy jón bóle ekumeniski, štož serbskej atmosferje tež jara tyje.

„Danski puć“ dočasa postajeny

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Na fachowej konferency Domowiny a Serbskeho šulskeho towarstwa w Smochćicach je přinošk dweju kubłarkow z danskeho šulskeho towarstwa w Schleswigsko-Holsteinskej wulki zajim zbudźił. Cordula Ratajczakowa je so z Hellu Witt-Nommensen a Margit Alexander rozmołwjała.

Kak wobchadźeće jako kubłarki ze staršimi?

H. Witt-Nommensen: Starši su wědomje swoje dźěći pola nas přizjewili, tuž wědźa, zo rozsud tež za nich płaći a zo maja danšćinu tež rozumić a nałožować. Je to wuknjenski proces za dźěći a staršich. Mnozy danšćinu wobknježa, ći, kotřiž nic, maja so prócować.

Jenož nutř nuchać potajkim njeńdźe?

H. Witt-Nommensen: Nam dźe wo cyłu dansku kulturu. Dźěłamy wusko z danskej šulu hromadźe a wočakujemy, zo dźěćo ju potom tež wopytuje a tónle puć dale hač do kónca kroči.

M. Alexander: Informujemy staršich tež wot započatka, wo kotru šulu w bliskej wsy abo měsće so jedna. Woni maja sej šulu wobhladać a z nawodnistwom rěčeć, zo bychu wědźeli, što jich wočakuje. Danski puć je tak dočasa postajeny.

Kak reaguja starši na waše žadanja?

Regionalny proporc ćežki

pjatk, 21. oktobera 2022 spisane wot:
Axel Arlt

Na pobrachowace wjerški w serbskim žiwjenju njejsmy so minjene tydźenje scyła hóršić trjebali. Na přikład swědča zarjadowanja ke kóncej jubilejneho lěta Zejlerja a Kocora wo aktiwnym roze­stajenju z narodnym namrěwstwom. Škoda, zo su ličby tam wobdźělenych přewidne wostali. Ma to snadź něšto z tym činić, zo běchu to husto oficialne, towarstwowe zarjadowanja?

Wšojedne hač wosobinski abo towarstwowy angažement, často so to jedne bjez toho tamneho jenož ćežko zeskutkownić da. Tójšto wosobinskeho angažementa zwisuje z čestnohamtskim skutkowanjom čłonkow a čłonow rady Załožby za serbski lud. Rozměr tohole zasadźenja za zajimy našeho ludu móže zwonka­stejacy lědma posudźować. To žana kritika njeje, wšako woprawdźite naroki hakle ći nazhonjeja, kotřiž so w tymle zastojnstwje pospytaja. Na tajke wužadanje so zwažić je lětsa znowa móžno.

Kopija tehdyšeho zetkanja to njeje

štwórtk, 20. oktobera 2022 spisane wot:

Serbski spěwanski swjedźeń ma 29. oktobra wjeršk Lěta Zejlera a Kocora być. Z wuměłskim nawodu projekta Friedemannom Böhmu je Axel Arlt porěčał.

Kak je k tomu dóšło, što je pozadk tajkeho projekta?

F. Böhme: Kantor a komponist Korla Awgust Kocor by lětsa 3. decembra swoje dwustote narodniny měł. Farar a basnik Handrij Zejler bě 15. oktobra před 150 lětami zemrěł. Wonaj staj najwuznamnišej wuměłcaj w tehdomnišim serbskim kulturnym žiwjenju. Jeju dołholětne zhromadne dźěło běše jónkrótne. Prěnje ideje za spěwanski swjedźeń měještaj Judith Kubicec a Clemens Škoda.

Kotra zamołwitosć leži w čejich rukach?

F. Böhme: Zarjadowar tutoho swjedźenja je Załožba za serbski lud, zhromadnje ze Serbskim ludowym ansamblom, Zwjazkom serbskich spěwarskich towarstwow a Domowinu. Čłonojo přihotowanskeho wuběrka su Judith Kubicec, Lubina Žurec-Pukačowa, Pětr Cyž a moja wosoba. Organizacija leži w dobrych rukach pola projektoweje managerki Domowiny Rejzki Krügarjoweje.

Kak je zarjadowanje w Budyskej „Krónje“ koncipowane?

„Mamy staršich motiwować“

srjeda, 19. oktobera 2022 spisane wot:

Kubłanska konferenca Domowiny a Serbskeho šulskeho towarstwa leži ­za nami. Što je wona nastorčiła? To chcyše Axel Arlt w rozmołwje z jednaćelom SŠT Andreasom Ošiku zhonić.

Z kotrym wočakowanjom je so Serbske šulske towarstwo do Smochćic podało?

A. Ošika: Chcychmy wěstu wćipnosć a napjatosć wutworić. Naš wotpohlad běše natwarić dalši dialog mjez kubłarkami a kubłarjemi, staršimi, nošerjemi kaž tež zastupjerkomaj danskeje mjeńšiny. Smy to zwjazali z nadźiju, z mnohich ertow słyšeć ideje za načasne dźěło, kak hodźi so serbšćina nanajlěpje posrědkować.

Je konferenca z wida SŠT zaměr spjelniła?

A. Ošika: Hladajo na to, zo běše to prěnje tajke zhromadne zarjadowanje, smy přewšo spokojni. Bjezdwěla móhło něštožkuli lěpše być. Myslu při tym na to, zo mějachmy wulki wobłuk temow. Přichodna tajka konferenca změje wjace ruma za mjezsobny dialog a za rozmołwy. To je so w ewaluaciji na městnje pokazało. Koncepcija, kotruž smy spočatnje formulowali, je so poradźiła. Jako dobra wopokazała je so platforma Taskcards za mjezsobnu digitalnu komunikaciju.

Pilotowa klanka

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Smochćicy (SN). Na swojej fachowej konferency stej Serbske šulske towarstwo a Domowina minjeny štwórtk w Smochćicach prěni raz serbskorěčnu klanku „Lingufino“ předstajiłoj. Pleńčatko je wuknjenska hrajka, kotraž spóznawa rěč a na nju reaguje, tak zo móža so dźěći z njej serbsce rozmołwjeć a spěwać a so tak w rěči wukmanjeć. Nimo stawiznow, dyrdomdejow, bajkow a spěwow wobsahuje repertoire klanki tež hódančka a paćerje. „Lingufino“ předleži w dwěmaj wersijomaj, raz za maćernorěčne a raz za hornjoserbsce wuknjace dźěći.

Wuwiwarjo Drježdźanskeje firmy Linguwerk předstajichu publikumej pozadki technologije a darichu Załožbje za serbski lud 50 klankow. Załožba přepoda wjacore z nich přitomnym kubłanišćam. W běhu lěta chce załožba zwěsćić, kak so hrajka wot dźěći přiwza. Je-li wuslědk pozitiwny, chcedźa zhromadnje z Linguwerk dalše wobsahi wuwić. Tež tajka delnjoserbska klanka hodźała so přidružić.

Wočakuje šěršu wuměnu

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Na lětnym zetkanju dźěłoweho zjednoćenstwa kubłanje FUEN na temu „Zažne kubłanje – róla w kubłanju mjeńšinow“ wot dźensnišeho w korutanskim Celovcu wobdźěli so kubłanska referentka Domowiny Katrin Suchec-Dźisławkowa. Axel Arlt je so z njej rozmołwjał.

Sće prěni raz na tajkim lětnym zetkanju dźěłoweho zjednoćenstwa FUEN?

K. Suchec-Dźisławkowa: Sym so hižo loni na lětnym zetkanju dźěłoweje skupiny kubłanje pola FUEN w južnotirolskim Bozenje wobdźěliła. Změjemy přez wopyty kubłanišćow słowjenskeje mjeńšiny a wšelake přednoški mały dohlad do jich kubłanskeho systema. Dźěłowa rozmołwa wobdźělnikow lětneho zetkanja zmóžni dohlad do kubłanskeho połoženja druhich mjeńšin, štož je wězo přeco zajimawe za přirunowanje z našej si­tuaciju. Wobdźělnicy su loni rozrisanje ­starosćow a ćežow w jednotliwych mjeńšinach rozjimali, ale so wězo tež wo lěpšinach a njelěpšinach wšelakich kubłanskich konceptow a systemow wuměnjeli. Lětsa so zaso wjacore mjeńšiny wobdźěla, tohodla wočakuju šěršu wuměnu.

Njemóžne wěcy nětko móžne

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:
Marko Wjeńka

Ludźo so dale a bóle prašeja, dokal to wšitko hišće powjedźe a kak móhł přichodny schodźenk eskalacije wupadać, kotryž po nadpadźe Ruskeje na Ukrainu dožiwjamy. Mjeztym stawaja so wěcy, kotrež smy do woneho 24. februara za runjewon njemóžne měli.

Přikład stej płunowodaj Nord Stream 1 a 2. Ani za čas zymneje wójny njeje so nichtó płunowodow a wolijowodow dótkał. Dźensa je rozbuchnu a hotowe. Štož najbóle zadźiwa, je wulke mjelčenje na zapadnej stronje wo móžnych skućićelach. Někotryžkuli drje so na wuprajenja prezidenta Joewa Bidena w februaru dopomina, zo „płunowoda Nord Stream 2 hižo njebudźe“, dyrbjała-li Ruska Ukrainu nadpadnyć. Na prašenje žurnalistki, kak měło to praktisce wupadać, wón rjekny: „Slubju wam, mamy wotpowědne srědki za to.“

Zejlera genderowanje

srjeda, 12. oktobera 2022 spisane wot:

Maćica Serbska a Serbski institut přeprošujetej pjatk, 14. oktobra na sympozij we wobłuku jubilejneho lěta Zejlerja a Kocora. Cordula Ratajczakowa je so wo programje z organizatorku dr. Anju Pohončowej rozmołwjała.

Chceće na Handrija Zejlerja pod jara wšelakorymi aspektami zhladować – kotre to su?

A. Pohončowa: Prof. dr. Dietrich Šołta wěnuje so w swojim přednošku powšitkownje Zejlerjowemu tworjenju a chce jeho jako „wótca serbskeje poezije“ předstajić. Porno tomu zaběra so dr. Franc Šěn z nowinarskim dźěłom basnika, wšak bě Zejler redaktor Tydźenskeje Nowiny. Myslu sej, zo njesłyšimy tu lute wospjetowanja dawno znateho, ale zo zhonimy tež tójšto nowych aspektow z jeho skutkowanja.

Zdobom je analyza Zejlerjoweje rěče tema. Móžeće nam wjace k tomu přeradźić?

Serbska debata

nowostki LND