Žiwa rukopisna kultura

srjeda, 16. měrca 2022 spisane wot:

W lutherskim archiwje awstralskeho města Adelaide běchu njedawno dotal njeznatu rukopisnu serbsku knihu namakali. Hromadźe z dr. Fabianom Kaulfürstom dr. Lubina Malinkowa namakanku nětko přepytuje. Cordula Ratajczakowa je so z cyrkwinskej stawiznarku rozmołwjała.

Kak je k překwapjacej namakance dóšło?

L. Malinkowa: Fachowča na polu serbskich wupućowarjow Trudla Malinkowa bě rukopisnu knihu na foće w Newslet­teru awstralskeho serbskeho towarstwa připadnje wuhladała. Wona so jara dźiwaše, dokelž bě tež hižo na wopyće 2018 w tamnišim archiwje rešeršowała. Knihu njejsu tam tak prawje zarjadować móhli, woznamjenjejo ju najprjedy skerje jako čěsku, Trudla Malinkowa pak ju jako serbsku wotkry. Kniha wobsahuje 27 hornjoserbskich rukopisnych kěrlušow, a přiwjazanej stej prěnje wudaće misionskeje nowiny Handrija Palmana z lěta 1817 kaž tež ćišć kěrlušow z lěta 1802.

Čehodla je kniha zajimawa?

Wulkoprojekt z tójšto hosćimi

wutora, 15. měrca 2022 spisane wot:

Skupina Astronawt hotuje so na přichodnej wjerškaj. Mały předsłód dožiwichu wopytowarjo beneficneho koncerta minjenu sobotu w Budyskej měšćanskej hali „Króna“. Bosćan Nawka je so z pianistom a komponistom cyłka Matejom Dźisławkom rozmołwjał.

Knježe Dźisławko, sće we wobłuku beneficneho koncerta spěwaj, mjez nimaj nowy, w takrjec njezwučenej wobsadce předstajili. Bě to zdobom wuhlad na přichod Astronawtow?

M. Dźisławk: Prěni přinošk „Njewjedra“ je hižo trochu starši. Nowy spěw „Rozum“ je bjezposrědny wuslědk wudyrjenja wójny na Ukrainje. Zakładne zynki sym ze šmóratkom natočił, kaž to často činju. Potom sym je na klawěrje dopisał. Milena Wowčerjec, kotraž je spěwaj w Budyšinje jako hóstna interpretka předstajiła, je so nas zhromadneho dźěła dla naprašowała a mjeztym na přikład w našim wideju „Krabat“ sobu skutkowała.

Dźak za hesło! Skupina Astronawt je předewšěm jako „pioněr“ serbskeho hudźbneho wideja znata. Chceće nowostce po tymle wašnju zjawnosći spřistupnić?

Respekt před zwólniwosću

pjatk, 11. měrca 2022 spisane wot:
Marian Wjeńka

W rozprawnistwje z městow a gmejnow Hornjeje Łužicy dožiwjamy tele dny zajimawy čas, kiž so jenož kóžde sydom lět wospjetuje. Dokelž w mnohich komunach lětsa w juniju noweho měšćanostu abo nowu měšćanostku resp. noweho wjesnjanostu abo nowu wjesnjanostku wola, strony a wolerske zjednoćenstwa nětko swojich kandidatow a swoje kandidatki nominuja. Někotryžkuli dotalny šef gmejny znowa nastupi. Tu a tam pak wuhladamy přichodnje tež nowe wobliča, na přikład w Hamorskej gmejnje, hdźež dotalny wjesnjanosta Achim Junker po njedawnym swójskim připowědźenju k wólbam hižo njekandiduje.

Smy njedźělomni

pjatk, 04. měrca 2022 spisane wot:
Cordula Ratajczakowa

„My a Serbja smy njedźělomni“ – pod tymle nadpismom spisach w lěće 2016 swój interview z ruskim wulkopósłancom Wladimirom M. Grininom w SN. Rozmołwa wotmě so we wobłuku prapremjery 5. sinfonije „Stalingrad“ Hinca Roja a serbskeho kulturneho wječora w Berlinskim wulkopósłanstwje Ruskeje federacije. Dwě lěće do toho bě Ruska połkupu Krim anektowała, a to jako reakciju na proeuropske protesty na Kijewskim Majdanje. Sym so tehdy wulkopósłanca prašała, čehodla su na Krimje prawo ludow łamali a čehodla njesmě so Ukraina swobodnje za Europsku uniju rozsudźić? Ně – a to, hačrunjež su we mni na Lipšćanskich knižnych wikach 2013 słowa tehdyšeho direktora Kijewskeho kulturno-slědźerskeho centruma Wasila Čerepanina wo jich wojowanju na Majdanje wulki zaćišć zawostajili: „Wo europskich hódnotach kaž demokratiji a swobodźe njediskutujemy jenož na konopeju, ale woprujemy za nje tež swoje žiwjenje.“ Zo tomu tak bě a je, to smy wšitcy mjeztym rozumili – přepozdźe.

Z beneficnymaj koncertomaj 12. a 13. měrca w Budyskej měšćanskej hali „Króna“ chce Serbski ludowy ansambl ukrainskemu ludej pomhać, a to z podpěru serbskich lajskich skupin. Cordula Ratajczakowa je so ze Stefanom Cušku z SLA rozmołwjała.

Minjeny štwórtk je wójna wudyriła, a pjatk sće hižo z namołwu reagowali – jara spěšnje hladajo na trěbne organizatoriske dźěło za koncertaj přichodny tydźeń. Kak je to wotběžało?

S. Cuška: Sprawnje prajene, je so to hižo z nadpadom štwórtk započało. W bliskosći je wójna, a my jednorje na dźěło chodźimy. Štwórtk smy započeli na ­socialnych medijach swoju solidaritu z ukrainskej ludnosću zwuraznić. Pjatk zrodźimy ideju, koncert solidarity za po­trjechenych wójny organizować.

Hač do wčerawšeho móžachu so zwólniwi přizjewić – kajki je dotalny wothłós?

Kajka błazniwa naiwita!

pjatk, 25. februara 2022 spisane wot:
Julian Nyča

Mamy wójnu. Wčera je Ruska swoju susodku – njewotwisnu Ukrainu – nadpadnyła. Krótko do toho bě so ukrainski prezident hišće direktnje w ruskej rěči na susodny kraj wobroćił. Po wšěm zdaću bě ruska agresija w tym času hižo zaběžała.

Prawje je, zo wójna na Ukrainje poprawom hižo wosom lět traje. Přiwšěm dyrbimy roze­znawać mjez chaosom te­hdy, kotryž je Ruska wužiła, zo by sej strategisce wažnu połkupu Krim zawěsćiła, a mjez dołhodobnje přihotowanej połnej ataku na – za regionalne poměry – relatiwnje stabilnu demokratiju.

W SI pokazaja „pozabyty“ film

štwórtk, 24. februara 2022 spisane wot:

Za lětuši dźeń archiwow skići tež Serbski kulturny archiw 6. měrca zajimcam znowa wosebite zarjadowanje. Cordula Ratajczakowa je so z tamnišim sobudźěłaćerjom Měrćinom Brycku rozmołwjała.

Tež lětsa sće znowa chłóšćenku z archiwa wuhrjebali. Na čo móžemy so wjeselić?

M. Brycka: Nimo našich knihow a dokumentow – w originalu a jako digitalizat – pokazamy wosebity, „pozabyty“ filmowy dokument „Pjeć wobrazow jednoho (nje)wšědneho dźiwadła“. Je to film z lěta 1976, za kotryž měješe njeboh Toni Bruk poradźowansku funkciju. Jedna so wo wustup serbskeho dźiwadła NSLDź na wsy. Film pokazuje přihoty a předstajenje na žurli, ale tež serbske wjesne žiwjenje dokoławokoło a publikum. Na kóncu je swjedźenske zarjadowanje k 30lětnemu wobstaću lajskeje dźiwadłoweje skupiny Sernjany-Róžant zapopadnjene.

Kak sće na ideju přišli?

Nadpad na dwurěčnosć

srjeda, 23. februara 2022 spisane wot:

Dźensa zaběra so Choćebuska zhromadźizna měšćanskich zapósłancow z antiserbskimi móranjemi na tamnišich dróhowych tafličkach. Cordula Rataj­czakowa je so z čłonom předsydstwa župy Delnja Łužica Torstenom ­Makom rozmołwjała.

Kak je k tomu dóšło, zo je frakcija Aktiwni njewotwisni wobydlerjo Swobodni wolerjo/Socialny přewrót Choćebuz (AUB-FW /SUB) městu Choćebuzej naprašowanje wo móranjach stajiła?

T. Mack: Hižo před měsacom su mi na tafličkach jednotliwe nalěpki napadnyli. Myslach sej, zo běchu hłupi hólcy hłupe wěcy činili. Dźeń a bóle pak mi napadny, zo su někotre serbske pomjenowanja na dróhowych tafličkach z běłej barbu přešmórane, samo čestna taflička za Pawlinu Krawcowu. Dokelž njejsym sam měšćanski radźićel, sym ze swojej frakciju AUB-FW/SUB rěčał a namjetował oficialnje so naprašować, kak dołho je městu fakt znaty a hač ma wotpohlad, taflički sporjedźeć a winikow zwěsćić.

Što wočakujeće wot posedźenja?

Ludowe spěwy w srjedźišću

wutora, 22. februara 2022 spisane wot:

Třeći raz wotměje so lětsa chórowa akademija we wobłuku Łužiskeho hudźbneho lěća, a to pod hesłom „Ludowy spěw – pokład z našeje zašłosće, pokład wutroby“. Cordula Ratajczakowa je so z nawodu akademije Friedemannom Böhme rozmołwjała.

Hač do 28. februara móža so zajimcy hišće přizjewić. Kelko ludźi je to dotal činiło?

F. Böhme: To njewěm, wěm pak, zo su městna na zakónčacym koncerće w Hrodźišćanskej cyrkwi 27. awgusta jara wobmjezowane, tež za spěwacych. Wjele wjace hač něhdźe połsta ludźi njemóže sobu skutkować.

Kotre wuměnjenja maja zajimcy spjelnić?

F. Böhme: Woni měli wjeselo na spěwanju a na ludowych spěwach sobu přinjesć. Nimo toho dyrbja zwólniwi być so na telko kaž móžno probach wobdźělić. Naše zwučowanja wotměja so wot 4. meje do 13. julija kóždu srjedu wot 19 do 21 hodź. na žurli Budyskeho Schilleroweho gymnazija. Na probje změja potom tež składnosć, poskitk hłosoweho kubłanja wužiwać a prašenja stajeć. Nimo toho mamy hišće dalšej probje 25. a 26. aw­gus­ta, tam budźe prezenca trěbna. Je wažne, po prózdninach ludźi zaso na to dopomnić, što su do dowola wšo nawuknyli.

„Požadanja rady přijimujemy“

póndźela, 21. februara 2022 spisane wot:

Přeco hišće debatuja w němskim knježerstwje wo winowatosći, přećiwo koronu so šćěpić dać, aktualnje dale tež wo tej sobudźěłaćerjow w medicinskim a hladanskim wobłuku. Milenka Rječcyna je z Torstenom Bognitzom, jednaćelom Carity Hornja Łužica wo tuchwilnym połoženju rozmołwjała.

Kelko sobudźěłaćerjow Hornjołužiski zwjazk Carity tuchwilu ma, a kak wulki je podźěl pře koronawirus šćěpjenych?

T. Bognitz: Wot lětušeho mamy z přewzaćom dźěćaceho domu swj. Antoniusa w Žitawje něhdźe 325 sobudźěłaćerjow. Podźěl přećiwo wirusej šćěpjenych sobudźěłaćerjow we wobłuku hladanje hiba so mjez 55 a 75 procentami.

Wuprajeja sobudźěłaćerjo swoje wobmyslenja přećiwo winowatosći šćěpjenja ­a hdyž, z kotrymi argumentami?

Serbska debata

nowostki LND