Łužiskim temam stajnje wotewrjeny
Je tomu hižo cyła chwila, zo stejachmoj zhromadnje za kameru a hladachmoj přez objektiw, hač so namaj perspektiwa spodoba. Lěta 2004 mějach składnosć, zhromadnje z Konradom Herrmannom nawjerćeć film „Budyšin w kraju Serbow“ za rjad ARD „Wobrazowa kniha Němska“ (Bilderbuch Deutschland). Do toho běch zeznała agilneho, stajnje čerstwje skutkowaceho filmowca w Serbskim ludowym ansamblu (SLA) Budyšin. Krótko do přewróta bě wón prěni króć nadźěłał z wuměłcami wječorny ptačokwasny program „Njebjo a hela“. Spočatk 2000tych lět nawróći so rodźeny Budyšan jako režiser jewišćoweje produkcije za dźěći „Myška w mróčelach“. Tehdyši wuměłski cyłk SLA ćerpješe pod financnymi a personalnymi skrótšenjemi. Bě dosć ćežko, spěwarjow a hudźbnikow zahorić. Tola Konrad Herrmann to docpě. Wuměłcy so wotewrěchu a produkcija bě a je dale wuspěšny wobstatk poskitkow serbskeho profesionalneho wuměłskeho ćělesa.
Snadne rozdźěle – sylne wuskutki
Lětuši fachowy dźeń 2plus steješe pod hesłom „Diskursy pozbudźowaca wučba – empatiska a za žiwjenje wuznamna“. Milenka Rječcyna je ze zamołwitym regionalneje wotnožki Sakskeho krajneho zarjada za šule a kubłanje za serbske šulstwo Bosćijom Handrikom a nawodnicu Rěčneho centruma WITAJ dr. Beatu Brězanowej rěčała.
Je lětuši fachowy dźeń na dotalnej, w zašłymaj lětomaj wotměwacej so, zarjadowani nawjazał?
B. Handrik: Haj, nitka fachowych dnjow 2plus hodźała so takle zjeć: diferencowanje, systematisce a z přichilnosću wuwučować. Wučerjo posrědkuja w rozdźělnych předmjetach wšědnje wobsahi po rozdźělnych metodach a podadźa so ze šulerjemi do procesa zaměrneho wuknjenja.
A što mamy sej pod empatiskej wučbu předstajić?
B. Handrik: W idealnym padźe so šuler narěčany čuje wot temy, kotruž runje wobjednawaja, a wón sebi samemu dowěri, zo zapřimnje, kak ma sej wotpowědnu wědu přiswojić.
Kak móže wučer k tomu přinošować?
Wotmach je nuznje trěbny
Mjez třomi delegatami z Budyskeho wokrjesneho zwjazka CDU, kotřiž wuzwola na zwjazkowym zjězdźe 8. decembra w Hamburgu sobu nowu předsydku abo noweho předsydu strony, je Roland Ermer z Njedźichowa. Axel Arlt je z nim porěčał.
Kak sće wokrjesny stronski zjězd minjeny kónc tydźenja w Kumwałdźe dožiwił?
R. Ermer: Čłonojo so wjesela, zo započnje so w CDU něšto hibać. Su wćipni, štó so na zwjazkowym zjědźe přesadźi.
Změja čłonojo wšelakich faworitow?
R. Ermer: Po mnohich rozmołwach mam zaćišć, zo za nas Jens Spahn žanu rólu njehraje. Koho budu delegaća wuzwolić, Friedricha Merza abo Annegret Kramp-Karrenbauer, njehodźi so hižo rjec. Jeju dožiwili hišće njejsmy. Tohodla streamuja regionalne zetkanja CDU samo online w interneće, zo móhł je kóždy slědować, kiž so wobdźělić njemóže.
A wosobinsce?
Dźakownosć přewažuje
Kóždy drje ma w swojim žiwjenju dny, na kotrež so cyle jasnje a dokładnje dopomina a wo kotrychž wě, što je w kotrej hodźinje runje činił abo hdźe runje bě. Za mnje je jedyn z tajkich dnjow 9. nowember 1989. Runje dźensa před 29 lětami sedźach w swojej stwě w staršiskim domje wječor před telewizorom, w kotrymž zapadne sćelaki hladach, dokelž běchu domjacnosće w Radworju hižo tehdy telewizijnemu kablej a satelitowej škli přizamknjene. A tak widźach wo-srjedź wusyłanja na delnjej kromje wobrazowki pismo „NDR wočini swoje hranicy“. Krok po kroku jewjachu so na to wobrazy, kotrež su so takrjec do našeho kolektiwneho pomjatka zaryli: wo syłach ludźi na Berlinskim hraničnym přechodźe, wo do směra na zapad jěducych Trabantach, wo ludźoch na Berlinskej muri atd. Hišće dźensa mje huška, hdyž tele wobrazy widźu.
Partner SMWK je dale Domowina
Dalekubłanje wužiwać
Mam to za woprawdźite zbožo, zo móžu jako redaktorka serbskeho dźenika wobstajnje wužiwać šansy dalekubłanja. Redakciji podate terminy, kotrež wšědnje posrědkowane dóstawamy, zaručeja nam redaktoram bohaty pokład temow. Za mnje je kóždy termin, na kotrymž so wobdźělam, naležnosć sebje kubłać resp. dale kubłać. Wosebje jimaja mje mjez druhim temy, zaběrace so z wuknjacymi – dźěćimi, młodostnymi a dorosćenymi.
Wjerća film wo Juraju Kubánce
Nowe serbske filmy su wulka žadnostka. Milenka Rječcyna je so ze serbskim filmowcom a kameramužom Reinerom Johannesom Naglom rozmołwjała.
Dlěje hižo nosyće so z myslu, sfilmować takrjec „modernych serbskich wótcow“. Kak daloko projekt mjeztym je?
R. J. Nagel: Započeć chcychmy loni z Kitom Lorencom. Smy Załožbu za serbski lud wo financnu podpěru prosyli. Nažel pak struktury zarjada předołho za wobdźěłanje próstwy trjebachu.
Je załožba wam po pruwowanju pjenjezy přewostajiła?
R.J.Nagel: Ně, nažel nic. Serbski ludowy ansambl chcyše so na zwoprawdźenju wobdźělić. Tón pak je ze stron załožby hižo institucionelnje spěchowany, tuž je załožba próstwu wotpokazała.
Sće so ideje mjenowanych ćežow dla wzdał?
R. J. Nagel: Ně, na žadyn pad. Hakle tydźenja nawróćich so z małym filmowym teamom z Bratislavy. Filmowali smy pola Juraja Kubánki, wjelelětneho choreografa Serbskeho ludoweho ansambla, kiž zajutřišim, srjedu, 90ćiny swjeći.
Što Was na tymle projekće wabi?
Wuwiće jako šansu widźeć
Wšitcy čakaja na wuslědki. Hdy budu brunicowe milinarnje wotpinjene? Tak mjenowana wuhlowa komisija wo tym intensiwnje wuradźuje. Před tydźenjomaj přebywachu jeje čłonojo we Łužicy a Ranju a wčera w porynskim brunicowym rewěrje. Před něšto tydźenjemi su so woni w srjedźoněmskim rewěrje wo połoženju wobhonili. Wobraz bě wšudźe jenaki. Sobudźěłaćerjo brunicowych koncernow zasadźeja so za swoje dobre dźěłowe městna a tuž protest wótře zwuraznjeja. Na tamnym boku chcedźa přirodoškitne zwjazki wudobywanje wuhla najradšo hižo jutře zakónčić. Móžu sej derje předstajić, kak ćežko čłonam komisije je wuwić naprawy, kotrež potrjechenym kónčinam přichod zawěsćeja.
Na wosebitu šansu skedźbnjeć
Dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady a měšćanske zarjadnistwo přeprošatej jutře, pjatk, na konferencu wo němskoserbskej zhromadnosći w sprjewinym měsće. Wo tym je Axel Arlt z měšćanskej radźićelku a rěčnicu dźěłoweho kruha dr. Susannu Hozynej porěčał.
Tajka konferenca wotměje so prěni raz. Što je jeje zaměr?
S. Hozyna: Chcemy zajim za němsko-serbsku zhromadnosć zwěsćić. Što móžemy zhromadnje aktiwnje wuhotować? Nastać ma katalog myslow a zajimow jako zakład dalšeho skutkowanja dźěłoweho kruha a měšćanskeje rady.
Kotry aspekt je wam wosebje wažny?
S. Hozyna: Chcemy za perspektiwy serbskich Budyšanow sensibilizować, mjeńšiny etniskeje identity dla. Měrimy so na wjacehódnotu spomóžnje wuhotowaneje serbsko-němskeje zhromadnosće w našim měsće. Preč wot wida dwójneho poćeženja serbskosće dla k pozitiwnemu pohódnoćenju wosebitych kulturnych potencialow w měsće. Chcemy wuznaću polěkować, zo je žiwjenje prosće lěpše a zajimawše, dokelž Serbja a Němcy tudyši wšědny dźeń zhromadnje wuhotuja.
Budu wšitke městna wobsadźene?
„Cyłu Łužicu wobkedźbować“
Połojca lětušich nazymskich koncertow je nimo. Bosćan Nawka je so z organizatorku rjada Mariju Swierczekowej rozmołwjał.
Knjeni Swierczekowa, kajki maće wosobinski zaćišć wo dotalnych koncertach?
M. Swierczekowa: Sym jara spokojom, hladajo na wopytowarstwo runje tak kaž na wothłós a wuměłsku kwalitu. Kóždy dotalny koncert je znajmjeńša 50 zajimcow wopytało, žurle běchu stajnje derje wućežene. Wosebje wjeseliła sym so nad wustupom chóra Łužyca njedawno w Chrósćicach – ćělesa z Delnjeje Łužicy njejsu dźě přehusto pola nas z hosćom –, a nad přinoškom ze srjedźneje Łužicy we Worcynje z Rowniskimi glosami. Spytam přeco na to dźiwać, cyłu Łužicu wobkedźbować – nastupajo hrajnišća kaž tež wobdźělene wuměłcy.
Wjacore wulke chóry so lětsa rozdźělnych přičin dla na rjedźe njewobdźěleja. Je so to na někajkežkuli wašnje wuskutkowało?
