To a tamne (24.09.19)

wutora, 24. septembera 2019 spisane wot:

Medicinsku pomoc trjebał a lubosć namakał je Awstričan minjeny kónc ty­dźenja na oktoberskim swjedźenju w Mnichowje. Tam jeho 27lětna sanitetarka zastara, dokelž bě so na noze zranił. Wot młodeje pomocnicy cyle přemóženy so muž jeje hišće w sanitetnym awće wopraša, hač chce so z nim woženić. Poskitk drje wona hnydom njepřiwza, ale po wšěm zdaću njebě cyle wotchilena, znajmjeńša­ staj sej wučiniłoj so naj­prjedy raz zetkać.

Wopušćeny wodomjetak wosrjedź Drježdźan je wčera policiju zaběrał. Kaž zastojnicy na to zwěsćichu, słušeše jězdźidło Hamburgskej policiji, a zhonichu tež, zo šofer w bliskim hotelu wotpočuje, dokelž je jězdźenski čas překročił. Wón bě z wodomjetakom po puću z Awstriskeje do braniborskeho Luckenwalde, hdźež tajke jězdźidła wuporjedźeja.

Prěni Němc w swětnišću Sigmund Jähn njeboh

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Z wosebitymi wudaćemi sławjachu němskorěčne nowiny NDR prěni lět Němca do swětnišća, wšako bě wón wobydler NDR. Podpołkownik Sigmund Jähn bě 26. awgusta 1978 hromadźe z ruskim komandantom Walerijom Bykowskim ze swětnišćowej łódźu „Sojuz 31“ k orbitalnej staciji „Saljut“ startował. Sydom dnjow, 20 hodźin a 49 minutow dołho staj wonaj zemju wobkružiłoj, doniž w kazachskej stepje njepřizemištaj.

Sobotu je Sigmund Jähn 82lětny ze­mrěł, kaž Němski centrum za powětrownistwo a swětnišćowe lětarstwo wčera zdźěli. Wotešoł je přewšo popularny čłowjek, kiž bě w NDR ludowy rjek, za cyłu Němsku přikład. Kraj a swětnišćowe lětarstwo zhubitej wysoko připó­znatu wosobinu, kotraž ze swojim charakterom stilizowanemu rjekowstwu knježaceje strony w NDR scyła njewotpowědowaše.

Sobuskutkowacy biskopja

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Magdeburg (B/SN). Jako hosćićel pastoralki je Magdeburgski katolski biskop Gerhard Feige hłownohamtsce a čestnohamtsce skutkowacych w cyrkwi do Magdeburga přeprosył. Mjez tymi, kiž su wopyt připrajili, běchu tež ći tamni pjeć (arcy)biskopow, do kotrychž biskopstwow słušeja tež dźěle wuchodoněmskeje diaspory. Biskop Feige woswjeći z pastoralnymi wobdźělnikami a arcybiskopomaj Heinerom Kochom (Berlin) a Stefanom Heßu (Hamburg) kaž tež z biskopami Heinerom Timmereversom (Drježdźany-Mišno), Ulrichom Neymeyrom (Erfurt) a Wolfgangom Ipoltom (Zhorjelc) minjeny štwórtk Božu mšu. Biskopja­ so na dźělach programa wobdźělichu a hosćo dožiwichu jich tež jako akterow.

Tempolimit – peticija EKM

Politika dotalna – retorika hinaša

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Prožym (SN/at). Sonděrowanja za nowe braniborske knježerstwo su wotzamknjene. Wot dźensa nětko jedna SPD z CDU a ze Zelenymi wo koaliciju. Nastupajo Prožym, kotremuž hrozy dale dóńt wotbagrowanja za brunicowu jamu Wjelcej-juh, njemóže wobswětowy zwjazk Zelena liga w sonděrowanskim wuslědku žanu prawnisku wěstotu zwěsćić.

„Za derje klinčacymi formulacijemi so na kóncu chowa, zo chcedźa Prožym jednanjam mjez zwjazkowym knježerstwom a LEAG přewostajić. Pječa ničo njeje, štož chcyło nowe krajne knježerstwo same činić, zo njeby hižo k dalšim přesydlenjam dóšło“, rjekny wjelelětny čłon braniborskeho brunicoweho wuběrka Renej Šuster. „By-li knježerstwo brunicowy plan změniło, móhło wone prawnisku wěstotu za wšěch wobdźělenych wutworić.“ Zadźiwanje zbudźa pozicija Zelenych. „Swoju deklarowanu čerwjenu liniju chcedźa tak zwoprawdźić, zo dowěrja wulkej koaliciji w Zwjazku“, Šuster­ doda. To ničo druhe njeje hač pokročowanje dotalneje politiki ministerskeho prezidenta Dietmara Woidki (SPD), „jeno z hinašej retoriku“.

Thomas Cook insolwentny

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Frankfurt nad Mohanom (dpa/SN). Dźowkowa firma insolwentneho přede­wzaća Thomas Cook Condor njesmě z prawniskich přičin žanych ludźi do dowola dowjesć, němski zarjadowar dźensa zdźěli. Z Condorom je tuchwilu 140 000 ludźi na dowolu. Dźensa a jutře chcyše so 21 000 dalšich na tajki podać. Potrjecheni dowolnicy, kotřiž su pawšalnu jězbu pola Thomas Cook, Neckermann, Öger Tours, Air Marin abo Bucher Reisen knihowali, maja so nětko direktnje w předewzaću Thomas Cook přizjewić.

Kritizuja klimowy paket

Berlin (dpa/SN). Zelenym njesaha klimowy škitny paket zwjazkoweho knježerstwa daloko dosć, čehoždla chcedźa w Zwjazkowej radźe wjace docpěć. Tam móža próstwy zapodać a „skutkownu wobchadnu změnu“ zahajić, zdźěli předsydka Zelenych Annalena Baerbock. Wona sej mjez druhim žada wobłuk eko­energije sylnišo wutwarić. Minjeny pjatk je koalicija CDU/CSU a SPD klimowy paket wobzamknyła.

Konflikt njepřiwótřić

Přewodźani wot mnohich protestow po cyłym swěće zahajichu dźensa w New Yorku klimowy wjeršk UNO, na kotrymž so tohorunja zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) wobdźěli. Hižo minjeny pjatk bě młodźinske hibanje Fridays for future protestne akcije po cyłym swěće přewjedło. Tež w Njebjelčicach so jim skupina ludźi přizamkny. Foto: Feliks Haza

W FUEN dale prezentni być

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Choćebuz (SN/JaW). Domowina njeje hižo w žanym z načolnych gremijow Federalistiskeje unije europskich narodnych skupin (FUEN) zastupjena. Wo tym informowaše Bjarnat Cyž Zwjazkowe předsydstwo Domowiny na zašłym posedźenju gremija spočatk septembra w Choćebuzu. Kaž wón rozłoži, njeje třěšny zwjazk ani wjac w prezidiju ani w dialognym forumje zastupjeny. We woběmaj bě dotal Cyž sam sobu skutkował.

VW chce sam baterije twarić

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Salzgitter (dpa/SN). Awtotwarc VW je dźensa dopołdnja w Salzgitteru pilotowe zhotowjenje swójskich baterijow za awta zahajił a slědźenski centrum wotewrěł. Zdobom su zamołwići koncerna wo dalšej strategiji elektromobility informowali. Hižo dlěje bě so VW z mysličku nosył, sam baterije zhotowjeć; kritikarjo pak měnja, předołho.

Pilotowa linija ma koncernej puć do produkcije baterijow zawěsćić. Prěnjorjadnje je nětko wažne swójske nazhonjenja zběrać. Přichodna kročel ma wote­wrjenje produkciskeho stejnišća być, štož je klětu předwidźane. Wot kónca lěta 2023 chcedźa potom baterije we wulkim mnó­stwje zhotowjeć, při čimž je šwedski partner Northvolt do planow sobu zapřijaty. Přichodnje chcetej wobě předewzaći cyłkownje 900 milionow eurow do naprawow inwestować. Swójske baterije maja za koncern VW wulki wuznam, wšako móže tak swoje dźowkowe wotnožki Audi,­ Škoda, Seat a Porsche sobu zastarać. Zaměr dale je, samostatnišo a wot dodawaćelow njewotwisnje agěrować.

Jeničce baterija móžna?

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:
W Němskej su wšitcy dźiwi za elektroawtom, kotrež je dawno statusowy symbol ludźi, wědomje na wobswět dźiwacych. Tež VW je so nětko přewinył a chce do elektromobility inwestować. Přiwšěm je hižo dlěje rěč wo ekobilancy elektrojězdźidłow, kotraž je wšo druhe hač dobra. Najwjetši problem je baterija. Prjedy hač móžeš ju scyła wužiwać, so hižo 17 tonow wuhlikoweho dioksida do powětra dóstawa. Přičina je mjenujcy ta, zo su za zhotowjenje baterijow rědke pódy trěbne. A te w Němskej nimamy, ale w Africe, Argentinskej, Boliwiskej a Chile. Nimo toho su tam wuměnjenja wudobywanja rědkich pódow kaž litiuma abo kobalta katastrofalne a njejsu z němskimi wobstejnosćemi přirunujomne. Twornje awtow njeměli jenož na bateriju sadźeć, ale předewšěm za hinašimi móžnosćemi slědźić, kak hodźeli so awta ćěrić. Abo su baterije jeničke woprawdźite móžne rozrisanje? Bianka Šeferowa

To a tamne (23.09.19)

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Měsac po rozžohnowanskej ceremoniji z islandskim lodowcom Okjökull nětko tež Šwicarjo žaruja. Wčera wopominachu swój lodowc Pizol, kotryž je dale a mjeńši. Organizatorojo su sej wot wobdźělnikow přeli, so žarowansku drastu woblec. Wot Züricha 100 kilometrow zdaleny lodowc lětsa posledni raz wuměrja. Wšako tón hižo wjele lodu njewopřijima. Wina na tym je klimowa změna, kaž lodowcowa iniciatiwa měni.

Dołhi rynk awtow sobotu rano při Drive-in-hosćencu Mc-Donalds njeje so ani kuska dale pohibował. Prěni w rynku – 52lětny šofer – bě sej wusnył. Wodźer jězdźidła za nim, jeho kedźbliwje wubudźi a wědźeše tež hnydom přičinu „mučnoty“. Kaž so wukopa, bě 52lětny chětro natutkany. Policija jemu hišće na městnje klučik awta wote­wza, zwěsćiwši 1,26 promilow alkohola w jeho kreji.

Serbska debata

nowostki LND