Drjewo wjesnjenjo za sebje wužiwaja
Při wjesnym haće w Miłoćicach je gmejna Njebjelčicy štomy pušćała. Milenka Rječcyna je wo tym z Njebjelčanskim wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) rěčała.
Kak je k tomu dóšło, zo sće štomy podrězać dyrbjeli?
T. Čornak: Jako gmejna mamy zamołwitosć za wobchadnu wěstotu we wšěch swojich wjesnych dźělach. Wobkedźbować mamy při tym tež strowotny staw štomow. Wjerby a čorne wólše při haće su hižo poměrnje stare. Tuž dyrbimy je pušćeć. Mamy tam zjawnu městnosć wokoło wsy, a dyrbimy na to dźiwać, zo so ničo njestanje. Tohodla dyrbjachmy tak jednać. Maksimalnje hač do kónca februara směmy po zakonju tajke dźěła wukonjeć.
Štó je doskónčnje wo tym rozsudźił?
T. Čornak: Starše štomy so rady złamaja. To pak by runje při Miłočanskim haće strašne było. Wšako su na ležownosći hrajkanišćo, młodźinski klub, towarstwowy dom a wohnjowoborna gratownja. Runje starši na to dźiwaja, zo móža sej tam dźěći woměrje hrajkać. A woni su loni wo to prosyli, zo bychmy staw štomow přepruwowali, štož smy jako gmejna činili. Zdobom su nas starši na to skedźbnili, zo su wjerby dudławe.
Kreatiwna Europa
Serbske poskitki w brošurce
Tež w časach korony towarstwo Serbski kulturny turizm (SKT) zaměrnje dale dźěła a chce hišće do jutrow wabjensku brošurku wudać. Bianka Šeferowa je so z předsydu SKT Pětrom Brězanom wo tuchwilnej dźěławosći towarstwa rozmołwjała.
Hladajo na loni mějachu turistikarjo pandemije dla wjele ćežow. Kak je so połoženje cyłkownje na dźěławosć čłonow SKT wuskutkowało?
P. Brězan: Wězo su tuchwilu wšitke wobłuki koronapandemije dla poćežene. Ći jedni ze situaciju hinak wobchadźeja hač tamni. Su pak tež pady, kaž tón Cornelije Schnippa. Wona je so před połdra lětom w turistiskim wobłuku zesamostatniła. Tuchwilu njemóže dźěłać a tuž zaso w bywšim powołanju jako mobilna hladarka skutkuje. Swój són pak njeje přiwšěm spušćiła a realistisce na połoženje zhladuje. Tamni turistikarjo wužiwaja čas a na přikład swoje přenocowanske rumnosće ponowjeja.
Kak SKT turistikarjow podpěruje?
Póstna póšta dawa impulsy
Zhorjelske biskopstwo je zhromadnje z Ewangelskim cyrkwinskim kruhom šleskeje Hornjeje Łužicy za póstny čas ekumenisku listowu akciju „póstna póšta“ zahajiło. Andreas Kirschke je so z fararjom Zhorjelskeje křižneje ewangelskeje wosady a sobuiniciatorom Albrechtom Bönischom rozmołwjał.
Na čo so póstna póšta 2021 wusměrja?
A. Bönisch: List dóstać je něšto rjane. Z póstnej póštu namakaš dokładnje wuzwolene wobrazy, bibliske słowa a impulsowe mysle w póštowym kašćiku. Wone móža nastork być, zo jónu wob dźeń k měrej přińdźeš a rozmysluješ. A wone móža k modlenju wjesć.
Kak je ideja ekumeniskeje akcije nastała?
A. Bönisch: Koronapandemija nam wuwědomja, kak wažne je kontakt dźeržeć. Z nuzy so to digitalnje stawa. Što pak by było, dóstanješ-li list z papjery? Što by było, hdyž kompjuter hasnjeny wostanje? Što by było, maš-li nastork k modlenju z rukomaj wupakować? Tak smy w skupinje ewangelskich a katolskich křesćanow mysličku póstneje póšty zrodźili.
Kotre wobsahi tale póšta tematizuje?
Wšitko je dowolene
Znowa zaběži kompozitoriske wubědźowanje, kotrež wupisa Towaršnosć za spěchowanje Serbskeho ludoweho ansambla. Z čłonku předsydstwa Jěwu-Marju Čornakec je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Hdy bě tele wurisanje posledni raz?
J.-M. Čornakec: Po mojim zdaću bě so poslednje kompozitoriske wubědźowanje před dźewjeć lětami wotměło. Tehdy koncentrowaše so wone na spisanje nowych twórbow za spěwne cyłki abo solistow. Nažel njebě wothłós w lěće 2012 spokojacy.
Što je zaměr wubědźowanja „Kocor 2.0“?
„Na serbskeju prócowarjow móža ludźo hordźi być“
Stawizny wotkryć a zachować je wulka lubosć Běłochołmčanskeho chronista Wernera Thomasa. 1994 słušeše wón k sobuzałožerjam spěchowanskeho towarstwa Łazowskeho Domu Zejlerja a Smolerja. Hač do lěta 2001 bě wón jeho předsyda. Dźensa swjeći wón 90. narodniny.
Nowa značka whustym dźunglu
Přečasto wšak ju dotal hišće widźeli njejsmy, a tola je so mjeztym tež w Němskej zadomiła: Najnowša značka, kotraž ma konsumentam rozsud za hodźacy so produkt wolóžić, je takrjec přewšo spłóšiwa sorna a tuž jenož z wulkej sćerpnosću tu a tam a předewšěm snano identifikujomna. Nětko pak je so awtorej tutych linkow poradźiło, po wěčnym łakanju jednu z nich woprawdźe wuhladać, a to móličku na škleńcy błótowskich kisałych kórkow. Nutriscore mjenowana „ampla za žiwidła“ je cyrobiznam wuswědčenje, kak strowe/njestrowe naposledk su – znajmjeńša teoretisce. Hinak hač podobna skala w susodnym habitaće za elektrotechniku smě so nowopřichadnik dospołnje dobrowólnje po husćinje hibać, a štó žno rady swoje njedostatki do praweho swětła staja, njeje-li k tomu nuzowany? To bě hižo problem přiwuzneho prjedownika ze swójby škitarjow přetrjebarjow – z wuslědkom kaž „dosahace“ abo špatnišo nochcyše so runjewon wjele wudźěłkow z logom „Stiftung Warentest“ na etikeće pyšić.
„Strach stajnje sobu jězdźi“
Daniel Jakubik ze Slepoho je nuzowy sanitetar we wobłuku bywšeju wokrjesow Běła Woda a Wojerec a nawoda wukubłanja w praksy. 45lětny skutkuje hižo dwaceći lět na medicinskim polu, hdźež stej sej žiwjenje a smjerć jara bliskej. Wobchad z koronawirusom jeho wšědnje znowa wužaduje. Silke Richter je so z Danielom Jakubikom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny sće so za tele powołanje rozsudźił?
D. Jakubik: Poprawom je tragiske dožiwjenje k tomu wjedło. Moja prěnja wulka lubosć je na tragiske wašnje zemrěła, a tak so moje młode žiwjenje dospołnje změni. Ničo njebě hižo tak, kaž bě było. Wot jedneje minuty na druhu so moje njewobćežene, husto hišće dźěćkace JA zhubi, a stejach na rozpuću. Dale kaž dotal njeje šło. Trjebach dospołnje hinašu strukturu swojeho žiwjenja, zo bych so z nižiny wudrapał.
Kotry puć sće wolił?
Přihot na pruwowanja
Tuchwilu přihotuja so zajimcy na pruwowanje za Rěčny certifikat hornjoserbšćiny na schodźenkomaj A1 a B1. Milenka Rječcyna je so z wotrjadnicu Rěčneho centruma WITAJ Manuelu Smolinej rozmołwjała.
Na koho měriće so z poskitkom?
M. Smolina: Chcemy wšěm, kotřiž serbsce wuknu, dać składnosć, swoje rěčne kmanosće zastopnjować. 6. měrca budźe pruwowanje w hornjoserbšćinje na schodźenkomaj A1 a B1, 18. septembra na schodźenkomaj A2 a B2. Hač do toho chcemy našu internetnu prezentaciju www.sprachzertifikat-sorbisch.de wo schodźenk B2 rozšěrić. To njebě dotal časowych ćežow programěrowanskeje firmy dla móžno.
Budźe pruwowanje online?
M. Smolina: Ně, te ma so wotměć direktnje w Serbskim domje. Tam je, hladajo na wobkedźbowanje postajenjow korony dla, dosć městna. Pruwować budźemy zajimcow we wobłukach słuchanje, čitanje, pisanje a rěčenje. Přizjewjenje za pruwowanje je hač do 12. februara móžne, dotal mamy jedne. Z nazhonjenja wěmy, zo je na kóncu stajnje wjace pruwowancow.
Štó poskitk tajkeho pruwowanja wužiwa?
Tradicija je rozsudna
Wubědźowanje w debjenju jutrownych jejkow ludowych wuměłcow wospjet pohnuwa owalne drohoćinki tworić. Milenka Rječcyna je so z projektowej managerku Domowiny za Hornju Łužicu Rejzku Krügerowej rozmołwjała.
Jejkadebjerjo su so z prašenjemi na Was wobroćeli. Čehodla?
R. Krügerowa: Lětsa wotměwa so wubědźowanje wo najrjeńše jutrowne jejko nažel zaso bjez jutrownych wikow. Wobdźělnicy wubědźowanja móža pak swoje kolekcije z póštu sem do Budyšina słać. Za dorosćenych wot 25 lět su to kolekcije po třoch jejkach w jednej družinje debjenja. Jich wudźěłki měli hač do 19. měrca dóńć na adresu Domowiny pod hesłom jutrowne jejka. Dźěći, młodostni a młodźi dorosćeni hač do 24lětnych maja hač do 7. apryla chwile, nam swoje kolekcije po dwěmaj jejkomaj słać.
Kotre wašnja debjenja budu hódnoćene. A mysla wuhotowarjo perspektiwisce na dalšu wariantu?
