Skónčnje pitna woda ze syće

póndźela, 28. septembera 2020 spisane wot:

W gmejnje Pančicy-Kukow kładu syć za pitnu wodu. Měrćin Weclich je so wo tym a dalšim z wjesnjanostu Markusom Kreuzom (CDU) rozmołwjał.

W Swinjarni, Jaworje a Kanecach kładu tuchwilu syć za pitnu wodu. Dalše wjeski maja sćěhować.

M. Kreuz: Wosebje w mjeńšich wsach našeje gmejny njeje w zašłosći po­trjeba za tajku syć wobstała. Tam bydlacy čerpachu pitnu wodu ze swójskich studnjow, štož njebě tež problem. Dźensa pak woda w tych studnjach wšelakich přičin dla, za kotrež wobydlerjo ničo njemóža, hižo wotpowědnu kwalitu nima, a tójšto žórłow je tež trajaceje suchoty dla wusaknyło.

Što ma gmejna z tym činić?

M. Kreuz: Gmejna přisłuša Kamjenskemu zaměrowemu zwjazkej za pitnu wodu, kotryž zastaranje gmejnow z pitnej wodu zawěsća. Přizamknjenje na cen­tralnu syć je Sakska hač do lěta 2005 pjenježnje spěchowała.

Čehodla pak po wusadźenju dźensa zaso?

Přihotowanena nowy nadawk

pjatk, 25. septembera 2020 spisane wot:
Axel Arlt

„Štož dołho traje, budźe derje“ rěka stare prajidmo, kotrež móžeš na kedźbyhódne wobzamknjenje krajneho zjězda Južnoschleswigskeho wolerskeho zwjazka (SSW) z minjeneje soboty poćahować. Klětu k wólbam zwjazkoweho sejma SSW ze swójskej lisćinu kandidatow w Južnoschleswigskej, w Kielu a na kupje Helgoland nastupi. Zo narodne mjeńšiny a dalši sympatizanća w druhich zwjazkowych krajach – kaž w Sakskej abo Braniborskej – tutych kandidatow wolić njemóža, njetrjebamy wobžarować. Nawopak, to je skerje lěpšina za cyłkowne předewzaće: Wolerski potencial SSW tči w Schleswigsko-Holsteinskej, tu wobsteji realna šansa, trěbnu ličbu wolerskich hłosow docpěć a sej mandat zdobyć.

Wo nosacha wo nosu prědku

pjatk, 18. septembera 2020 spisane wot:
Bosćan Nawka

Mjez počasami je nazyma wšěm na kulturje zajimowanym to, štož je zahoritym přećelam basketballa tak mjenowana crunchtime. Čas potajkim, w kotrymž (we wězo wobmjezowanym ramiku) wo něšto, hdyž nic wo wšo dźe. Lětsa tele trochu himpotace přirunowanje samo bóle přitrjechi hač hewak. Wšako wojuja najlěpši protagonisća mjenowaneho sporta tuchwilu wo „swětowe mišterstwa“, kaž to w Americe mjenuja. Zo z tym hišće hotowi njejsu, zaleži na wěstej pandemiji, wo kotrejž budźe něhdy rěkać, zo je jasnu cezuru wuskutkowała, wobwliwowacu wšitke fasety zjawneho žiwjenja. A kotraž je nam njesměrnu paradu nosow wobradźiła, dźakowano posłownje zrozumjenemu zahubnemu škitnemu nahubnikej. Někotři wužiwaja wony njewoblubowany čwak płatu samo jako nadrowc za brodu (Kinn) – čehodla, to najskerje sami njewědźa, chibazo mamy to jako formu perfidneho protesta rozumić. Sym wćipny, hdy wuhladamy prěnich mopedistow z nahłownikom na kokaču (Steiß).

Ludźo žedźa so za zhromadnosću

pjatk, 11. septembera 2020 spisane wot:
Marian Wjeńka

W časach do korony bě samozrozumliwe, zo so jenički kónc tydźenja njeličomne zarjadowanja najwšelakorišeho razu wotměwachu. Čłowjek móhł so tehdy druhdy roztorhać, by-li jenož někotre z nich wopytać chcył. Jako nowinar sy lubu­ nuzu měł, po móžnosći z kóždeho městna mału rozprawu dóstać. W měrcu bě nimale wot jednoho dnja na druhi wšo nimo. Kóždežkuli zetkanje wjacorych ludźi bu wotprajene, dokelž bě zakazane. Prěni čas bě to jenož někak spodźiwne a njezwučene, zo so nihdźe ničo njestawaše. Čim dlěje pak tele wobmjezowanja korony dla wobstejachu, ćim bóle­ so čłowjek za tym žedźeše so zaso z druhimi zetkać, pobjesadować abo sej nazhonjenja wuměnjeć móc. Tónle čas přetrać za někotrehožkuli lochki njebě. Derje, zo su wjacori ludźo tehdy wjele idejow zrodźili, z kotrymiž su mnohim pomhali.

Wopisuje dramatiski čas

štwórtk, 10. septembera 2020 spisane wot:

Tele dny je w LND nowa kniha Jurja ­Kocha „Gruben-Rand-Notizen“ wušła. Cordula Ratajczakowa je so ze spisowaćelom rozmołwjała.

Knježe Kocho, zakład nowostki je Waš dźenik z 1990tych lět. Kak je wón nastał?

J. Koch: Poprawom njejsym wobstajny pisar dźenika. Z wulkim zajimom čitach dźeniki wulkeho humanista Victora Klemperera. Wobdźiwam, kak konsekwentnje je wón kóždy dźeń pisał a tak dramatiske wuwiće w času nacionalsocializma dokładnje dokumentował. Te­hdy sej prajach, zo by snano derje było, tajke zapiski sej dowolić w hinašim dramatiskim času, jako je so Rogow wot­bagrowanju wobarał. Rogow bě takrjec mój teren blisko Choćebuza, hdźež sym sej druhu domiznu namakał. Běch ni­male kóždy druhi dźeń w Rogowje – nic jenož jako wobkedźbowar, ale tež jako wobdźělnik spjećowanja. Z toho nasta wobšěrny dźenik, wopřijacy tohorunja priwatne swójbne kaž tež politiske na­ležnosće. Njemějach ženje wotpohlad to wozjewić. Myslach sej, zo sej jón swójbni jónu wobhladaja. Někomu sym powědał, zo tajke něšto mam, a potom je so lektor LND na mnje wobroćił.

Waš angažement ma předstawiznu.

Dajmy so klětu překwapić

wutora, 08. septembera 2020 spisane wot:

Prěnja wustajeńca lěta w Budyskim Serbskim muzeju je nimo. Cordula Ra­taj­czakowa je so z kuratorku-sobudźěłaćerku Móniku Ošikowej rozmołwjała.

Kak spokojom sće hladajo na koronu?

M. Ošikowa: Smy jara spokojom, jutrowna wustajeńca měješe dobry wothłós. Ličba wopytowarstwa je zaso sta­bilna a samo stupaca. Smy so zahe roz­sudźili wustajeńcu podlěšić, tak zo njeje natwar podarmotny był. Po zawrjenju muzeja bě wona hakle wot spočatka meje přistupna. Škoda, zo dyrbjachu wšitke zarjadowanja wokoło jutrow wupadnyć. Wšo to wučinja poprawom najwjetši dźěl našeho wopytowarstwa, wosebje tež z wukraja. Přiwšěm móžu wuzběhnyć, zo su někotre kubłanišća přehladku we wobłuku šulskeje wučby wopytali. Tež wjace publikuma hač minjene lěta bě tu z regiona a cyłeje Němskeje.

Što je Was jako kuratorku wabiło?

Dźensa, 8. požnjenca, swjeći bywši direktor Serbskeho instituta, prof. dr. sc. phil. Dietrich Šołta, 70ćiny. Čitarkam a čitarjam wječornika je wón předewšěm znaty jako awtor rjadu „Zboka widźane“, za kotryž spisa nimale 200 kolumnow. Rodźeny Budyšan, kiž bě 1969 maturu na Rozšěrjenej wyšej šuli „Friedrich Schiller“ złožił, bě spušćomny kritikar za nowostki LND a za nowoinscenacije Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła. Často su jeho recensije jedyn z mało zjawnych wothłosow na serbskorěčny wuměłski poskitk w Hornjej Łužicy. Dołhi čas angažowaše so Dietrich Šołta za Zwjazk serbskich wuměłcow a bě tam wjacore lěta z čłonom předsydstwa. Nětko, na wuměnku, dźěła wón w předsydstwje Maćicy Serbskeje a nawjeduje sekciju literatura a wuměłstwo. Zdobom je jedyn z posudźowarjow za Maćične myto Arnošta Muki, z kotrymž spěchuja rozestajenje ze serbskimi temami přez studowacy dorost. Jako mnoholětny čłon Budyskeho Rotary-kluba sensibilizuje wón druhich čłonow za wosebite impulsy, kotrež serbska kultura a serbsko-němska dwurěčnosć kluba městu Budyšinej a regionej skićitej.

Zastup do šule a digitalny swět

pjatk, 04. septembera 2020 spisane wot:
Milenka Rječcyna

Na mjezwočach šulskich nowačkow knježeše wulka radosć. Bě wočiwidne, zo so pjerachojo na šulu wjesela. Štóž je lětsa składnosć měł sej na zastup do šule dóńć, tón měješe zbožo. Dalši móža so jenož toho nadźijeć, zo něhdźe foto wuhladaja, na kotrymž je „jich“ šulski nowačk widźeć. Wšako njemóžeše wulka ličba přiwuznych a přećelow na šulskim zastupje pódla być. A to wšo jenož teje korony dla.

Specifiski wid sej tworić

štwórtk, 03. septembera 2020 spisane wot:

Zo bychu dotalnu koronapandemiju w Budyskim wokrjesu wuhódnoćili, přewjeduje krajnoradny zarjad naprašowanje mjez jónu schorjenymi a tymi, kotrymž bě karantena postajena. Z hamtskej lěkarku dr. Janu Gärtner je so­ Axel Arlt wo tym rozmołwjał.

Knjeni dr. Gärtner, što je Was pohnuło tajke naprašowanje nastorčić?

J. Gärtner: Wuchadźišćo tči w tydźenjach napinaceho dźěła pandemije dla. Dóstachmy njesměrnje wjele informacijow wo schorjenju z kontaktow k wo­sobam, kotrež běchu w karantenje. Njewěda wo koronawirusu je w běhu časa tróšku woteběrała. Mnohe informacije buchu wědomostnje wuhódnoćene, tójšto pak hišće wuswětlene njeje. Tu chcemy něšto přinošować. Zdobom chcemy zhonić, hač móžachu potrjecheni woby­dlerjo naše dźěłowe wašnje sćěhować.

Woznamjenja to wěstu samoanalyzu?

Wažne je prašenje, štó sy

wutora, 01. septembera 2020 spisane wot:

Hač maja łužiske krajiny po wudobywanju wuhla potencial na titul swětoweho namrěwstwa, to přepruwuja tuchwilu Serbski institut (SI), Braniborska techniska uniwersita Choćebuz (BTU) a Institute for Heritage Management (IHM). Nimo dr. Lutza Laschewskeho a dr. Fabiana Jacobsa z SI tež doktorandka Jenny Hagemannojc na projekće sobu­ skutkuje. Cordula Ratajczakowa je so z bywšej šulerku Delnjoserbskeho gymnazija Choćebuz rozmołwjała.

Što je specifiska perspektiwa SI?

J. Hagemannojc: Sprěnja widźimy šansu, z próstwu wo swětowe herbstwo diskurs wo wudobywanju brunicy do pozitiwneho změnić. Zdobom chcemy po­kazać, kajke su serbske tradicije we wu­žiwanju krajiny. Što su serbske aspekty poćaha čłowjeka ke krajinje, kotre serbske pomjenowanja wsow, městnosćow, statokow atd. su, kotre powěsće su zaměstnjene a kotra drasta je typiska. Wjeselimy so na zhromadne dźěło SI z BTU.

Kak nawjazuje projekt na Wašu disertaciju?

Serbska debata

nowostki LND