Młody zapala stary duch

pjatk, 22. nowembera 2019 spisane wot:
Měrćin Weclich

„Hdźež so spěwa, tam je rjenje – pola lózych ludźi mjenje!“. Takle němske přisłowo po swojim zeserbšćiwši na to myslu, zo w Serbach rady a horliwje spěwamy. Tole drje je ze słowjanskim wašnjom. Znaty braška je mi jónu přišeptał, zo z němskimi kwasnymi hosćimi zaměrnje jich ludowe spěwy spěwa. K tomu ma spěwniki radlubje sobu. Hrozy dźě strach, zo so rjane němske ludowe spěwy w žumpadle Mallorca-klamotow a podo­bnych idiotiskich šlagrow k sobuhewrjekanju při sněhakowanju a dru­hdźe zubja. Kóždemu to swoje!

22 lět je serbskemu towarstwu předsydarił

pjatk, 22. nowembera 2019 spisane wot:

W Budyšinje-Třělanach swjeći jutře jara angažowany ewangelski Serb a Maćicar Měrćin Wirth swoje pjećašěsćdźesaćiny. 23. nazymnika 1954 běštaj so wón a jeho sotra Madlenka jako dwójnikaj fararja a pozdźišeho serbskeho superintendenta Gerharda Wirtha w Njeswačidle narodźiłoj. Zhromadnje chodźeštaj do Njeswačanskeje šule a Měrćin Wirth chcyše po tym Serbsku rozšěrjenu wyšu šulu (SRWŠ) wopytać. Hinak hač jeho bratřa pak bu wón wotpokazany. Rozsudźi so tuž za powołanje zamkarja za ratarske mašiny, kotrež wón w Lutobčanskim zawodźe za ratarsku techniku nawukny. Zdobom fachowu maturitu złoži. Po tym słužeše w Narodnej ludowej armeji (NLA), bě šofer nakładneho awta we wukubłanišću Wuskidź/Hola. Jeho sotra Madlenka sta so z dźěćacej chorobnej sotru,­ kotraž je wjele lět jako tajka w Allgäuju dźěłała.

Zwyša přiražku

pjatk, 15. nowembera 2019 spisane wot:

Berlin/Zhorjelc (SN). Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je we wobłuku swojeho wčerawšeho wurunanskeho posedźenja wo doskónčnym budgetowym planje za lěto 2020 namjetej knježerskeje koalicije CDU, CSU a SPD přihłosował, serbske projekty přidatnje pjenježnje podpěrać.

Zwjazkowa přiražka za Załožbu za serbski lud zwyši so klětu wo cyłkownje 165 000 eurow na potom dohromady něhdźe 9,5 milionow eurow. Z přidatnymi srědkami ma so „serbskimaj wubrankomaj žonow resp. muži zmóžnić so na europskich koparskich mišterstwach awtochtonych, narodnych mjeńšin ‚Europeada 2020‘ w Korutanskej wobdźělić.“ To pisa zapósłanc zwjazkoweho sejma Thomas Jurk (SPD) ze Zhorjelca w zdźělence našemu wječornikej. Za turněr je 90 000 eurow předwidźanych. Nimo toho „je za koncepciju a wuwiwanje serbskeho portala jako marketingowy instrument přidatnych 75 000 eurow k dispo­ziciji“, zapósłanc dale wuwjedźe.

Thomas Jurk komentuje: „Wjeselu so jara, zo móžach jako čłon wuběrka k tomu přinošować, kulturnu wjelorakosć w Němskej a Europje sylnić a prócu narodnych mjeńšin na polu dorozumjenja ludow mytować.“

Wudobytk za wobě stronje

pjatk, 15. nowembera 2019 spisane wot:
Axel Arlt

Su sej Kocor a Ketlicy runje tak bliscy kaž staj to snano Zejler a Łaz? To sym so po koncerće „Serbskeho rekwiema“ minjenu njedźelu w Ketličanskej cyrkwi prašał.

Demokratija jekaž žiwy organizm

štwórtk, 14. nowembera 2019 spisane wot:

Składnostnje dnja ludoweho žarowanja wotmějetej so njedźelu we wopomnišću Budyšin komorny koncert a čitanje pod hesłom „Je so stało, tuž móže so zno­wa stać“. Roman Knižka rozłoži prawi­carsku namóc něhdy a dźensa w Němskej, a Berlinski kwintet Opus 45 hudźi. Christina Wittich je so z dźiwadźelnikom Knižku rozmołwjała.

Štó wočakuje publikum na zarjadowanju?

R. Knižka: Syn města, kiž dawno hižo w Budyšinje njebydli a sej přiwšěm mysle čini. Něchtó, kiž hromadźe z dalšimi wuměłcami přijědźe a ze swojeho wida wěcy wotkryje, konkluzije a paralele sćehnje, zo by w připosłucharju dopó­znaća budźił.

Titul programa je citat Prima Levija, kiž je Auschwitz přežiwił. Čeje teksty čitaće?

Swoboda měnjenja wažna

wutora, 12. nowembera 2019 spisane wot:

W třećej generaciji bydla Cechecy na třistron­skim statoku w Miłorazu. Po Hansu Rulce a Paulu Cechu wobsedźi jón nětko Günter­ Cech. „Moje dźěći a wnučki dyrbjeli­ dale tu bydlić móc“, wón podšmórny. Na zahrodźe měješe protestnu taflu instalowanu, kotraž­ bu wot­łamana a pokradnjena. Wo sćěhach a reakcijach je so z nim Andreas Kirschke rozmołwjał.

Što je dokładnje na protestnej tafli stało?

G. Cech: Na njej bě napisane: „Žane wosebite polo Miłoraz! Žane přesydlenje Miłoraza! Žane dalše mylenje mortwych na kěrchowje! Zachowanje dróhow do Miłoraza! Wuchowajće naš rjany Miło­raz!“ W nocy wot 21. na 22. oktober bu tafla pokradnjena. To smy hnydom policiji přizjewili.

Kak pad začuwaće?

G. Cech: Wězo běch perpleksny, to je zachribjetne. Moja prěnja mysl bě, zo móhł to jenož něchtó ze wsy być, kiž so boji, zo njebudźe Miłoraz tola přesy­dleny. Sam njejsym nihdy ničo přećiwo taflam we wsy činił, kotrež za přesydlenje rěča. Tohodla sym přesłapjeny. Tajki pad je wohańbjacy a nima ničo ze swobodu měnjenja činić. Nas, kotřiž chcemy tu wostać, praktisce wumocuja.

Wjace hač dźeń powalenja murje

pjatk, 08. nowembera 2019 spisane wot:
Axel Arlt

9. nowember je na podawki bohaty dźeń w stawiznach Němskeje. Kaž žadyn druhi wotbłyšćuje wón wyšiny a nižiny, kotrež pak w 20. lětstotku wšitke někak ze sobu zwisuja. Cezura po Prěnjej swětowej wójnje z wotstupom němskeho kejžora bě 1918 Nowemberska rewolucija z dwójnym wuwołanjom republiki přez socialdemokrata Philippa Scheidemanna a komunista Karla Liebknechta. Němska poda­ so tehdy na demokratiski puć, štož njebě po zhubjenej wójnje z nućenjemi Versailleskeho zrěčenja žane lochke předewzaće. Z toho wurosćace začuće po­niženja přez wójnskich dobyćerjow bě strachi budźiło a pódu za zahubne wuwiće tworiło. Jeno z namocu zamó policija 9. nowembra 1923 pochod na Halu wójnskich wjednikow w Mnichowje rozpušćić a zakónči tak nazajtra pospyt puča­ Adolfa Hitlera a generala Ericha Ludendorffa. Tak bě w sebi hišće njeskrućenu demokratisku Němsku zakitowała.

Lóštnje na znate wašnje

štwórtk, 07. nowembera 2019 spisane wot:

Lajska dźiwadłowa skupina Šunow-Konjecy předstaji sobotu ze swojej nowej­ inscenaciju „Ludźo, njedźiwajće so“ hornjoserbsku prapremjeru. Bosćan­ Nawka je so z nawodu cyłka Danie­lom Wjenkom rozmołwjał.

Knježe Wjenko, što móžeće nam wo razu a wobsahu hry přeradźić?

D. Wjenk: Jedna so wo komediju, w kotrejž so wjacori mužojo prawidłownje zetkawaja, zo bychu rozmyslowali, kak móhli – tak chcu to raz rjec – swoje hobbyje najlěpje pěstować. A wězo hraje naša „stara Rosa“ znowa wažnu rólu.

Kelko předstajenjow planujeće?

D. Wjenk: Prapremjera budźe sobotu wječor w Šunowskej Fabrikskej hospodźe. Po tym pokazamy hru hišće dźewjeć króć na serbskich wsach.

Kelko hrajerjow na jewišću skutkuje?

D. Wjenk: Dohromady tam tónraz dźesaćo z nas agěruja. Přiwšěm su wšitcy čłonojo – tuchwilu 25 – zapřijeći. Tak stara­ja so někotři wo zwukowu a swěcowu techniku, tamni wo suflěrowanje abo simultany přełožk do němčiny.

Kak dołho sće za inscenaciju zwučowali, a štó je so wo wuhotowanje starał?

Wot bratrow we wěrje wuknyć

wutora, 05. nowembera 2019 spisane wot:

Korle Awgusta Kocorowy „Serbski rekwiem“ zaklinči njedźelu, 10. nazym­nika, w 16 hodź. w Ketličanskej cyrkwi, skutkowanišću něhdyšeho tamnišeho kantora a serbskeho narodneho komponista. Z widom na to je so Axel Arlt z Elisabeth Süßmitt, fararku Ketličansko-Nosačanskeje wosady, rozmołwjał.

Što Wam to woznamjenja, zo so 1894 na­sta­ta twórba do Ketlic wróći?

E. Süßmitt: Kocor bě 36 lět kantor naše­je wosady. Rekwiem dokónči wón 1894, hižo na wuměnku. Móhła sej předstajić, zo hladaše Kocor nastupajo předstajenje na swoju cyrkej, w kotrejž bě tak dołho skutkował. Wjeselimy so, zo „Serbski rekwiem“ nětko tu přednjesu.

Kak daloko sće so do wosadnych serbskich stawiznow hižo zanurić móhła?

E. Süßmitt: Ze serbskeho pozadka, kotryž­ tale wosada ma, dźensa mało začuwam. Na starej Nosačanskej cyrkwinskej šuli čitaš napis „Pas moje Jehnjata“. Tam sym znajmjeńša na serbsku rěč storčiła. Sama pochadźam z Drježdźan a mějach do tohole farskeho městna jenož mało kontakta ze serbstwom. K ordinaciji lěta 2011 je mi Bukečanski farar Thomas Haehnchen wězo hnydom serbski Wótčenaš darił.

Čěskich zajimcow informować

wutora, 29. oktobera 2019 spisane wot:

Studenća wučerstwa z čěskeho Plzenja přijědu na ekskursiju do Łužicy. Milenka­ Rječcyna je so ze zamołwitym za serbske šulstwo w Budyskej regionalnej wotnožce Sakskeho krajneho zarja­da za šulu a kubłanje Bosćijom Handrikom rozmołwjała.

Kak je k tomu dóšło, zo studenća z Čěskeje sem přijědu?

B. Handrik: Wot lěta 2016 mamy plan, zdobywać wučerjow z Čěskeje republiki za Łužicu. Bohužel njebě naprawa dotal wuspěšna dosć. Je tuž wažne w Čěskej sylnišo wo Serbach a dwurěčnym kubłanju informować. Sym tam k wšitkim wučerskim wukubłanišćam styki nawjazał. Z uniwersitami w Praze, Plzenje a Ústíju nad Labem nastachu konkretne projekty. Dojednali smy so na to, přewjesć ekskursije za studentow wučerstwa do Łužicy. Ći prěni z Plzenja přijědu přichodny tydźeń na štyri dny sem. Na fachowej konferency 2plus 9. nowembra w Chrósćicach njezměja woni jeno składnosć připo­słuchać, ale móža so ze serbskimi wučerjemi rozmołwjeć. Je jara trjeba, zo nawjazamy wosobinske zwiski a zo móža so studenća wobhonić.

Kotrym wobsaham so fachowa konferenca wěnuje?

Serbska debata

nowostki LND