Pohladnicy powědaja wo dawnych ča-sach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach ­nimale pozabyli.

Jeno staršim wobydlerjam Němcow je přiwabliwy hosćenc „K Halštrowskemu dołej“, kaž jón na pohladnicy widźimy, hišće w pomjatku. Pohladnica z Wojerowskeho ateljeja Mauksch je nimale sto lět stara. Napisała je ju 1913 rodźena Hańža Miklec z Němcow Janej Nowakej w Bjezdowach štyri lěta do toho, zo bě so na njeho 1936 wudała. Hač do zawrjenja hosćenca před 25 lětami chodźachu tam ludźo z Němcow a wokoliny přijomneje hospodliwosće a dobreje kuchnje, ale tež zajimawych stawiznow tykowaneho statoka dla. Natwarjeny bu wón 1641, na čož dźensa hišće widźomna lětoličba nad zachodom pokazuje, w stilu kładźiteho twara.

Bórze maja postawy ze zornowca zajimcow na horu Lubin njedaloko Budestec wabić

Wo dawnych časach

Sydom je kuzłarska ličba. Znajemy ju z mnohich bajkow a bajkow. Sydom palčikow škita Sněholinku, a sydom młodźencow stanje so w nocy z rapakom. Legenda zaso rěči wo sydom serbskich rjekach, kotřiž na horje Lubin spja a na to čakaja, zo jich Serbja do poslednjeje bitwy wo swoju swobodu wołaja. Krónowanych je sydom rjekow ze złotymi krónami a pochowanych na wjeršku Lubina pod wulkim kamjenjom. Woni bychu tuž dyrbjeli z rowa stanyć, hdyž jich Serbja wołaja, wšako legenda dale rozprawja, zo běchu chrobli mužojo w dawnej bitwje zemrěli. Dalša zaso wo tym rěči, zo dyrbja čakać, doniž po Łužicy hižo jeničkeho kapona njeje, prjedy hač móža k bojej nastupić. Wulki kamjeń na horje leži. Serbskich kralow pak tam dotal nichtó widźał a słyšał njeje.

„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny ­Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni­ dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja­ jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca ­z přećelnej­ dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.

Połoženje je so z připućowacymi migrantami přiwótřiło. Tohodla je hłowny nadawk za politiku a towaršnosć, zmóžnić wšěm na wuchodźe a na zapadźe dźěło, z kotrehož móža žiwi być. Hišće dźensa ma dosć ludźi z bywšeje NDR swoje nazhonjenja.

Hižo na spočatku dźewjećdźesatych lět so prašach, hač je wuspěch lubjace ludźom dźěło dawać, abo hač je bjezdźěłnosć doskónčna mudrosć. Dźensa sym ćim přeswědčeniši, zo je to špatne rozrisanje, bjezdźěłnym ludźom bjez někajkeho napřećiwneho wukona wšědny chlěb zaručić. Za potrjechenych wobydlerjow něhdyšeje NDR wopokaza so tele wuchadźišćo jako žałostne a tworješe pozadk bytostnych napjatosćow na delnjej kromje wot dźěła wotwisnych mzdow.

Kubłarki Njebjelčanskeje pěstowarnje „Jan Skala – Barbojte kamuški“Fota: priwatne
Zawrjene pěstowarnje běchu staršim za čas korony wulke wužadanje. Wosebje tym, kotřiž dyrbjachu w homeofficu dźěći připódla zaběrać. Ćim dźakowniši běchu za rjany serbski dźěćacy poskitk w syći „Lotka a Sophia“. Z krótkimi serbskimi widejemi je internet naše mjeńše serbske dźěći wobohaćił. Jako dźak nahromadźi staršiska přirada pjenježny dar wjacorych předewzaćelow a gmejny. Z pjenjezami smy keramikowe kofejowe šalki pola knjenje Sperlingo­weje w Smječkecach zhotowić dali. Kóžda kubłarka ma nětko kofejowu šalku ze swojim mjenom a pisanymi kamuškami jako dopomnjenku na trochu wosebite lěto 2020. Wutrobny dźak hišće raz Terapijnemu centrumej zapadna Łužica, Serbskopazli­čanskemu Wätzigec zawodej, wuměłstwowemu rjemjeslnikej Konradej Nowakej kaž tež gmejnje Njebjelčicy, zo su rjany dar zmóžnili. Wosebity wjeršk w Njebjelčanskej pěstowarni je domchowanka. Kóžde lěto w septembru starši a dźěći na zahrodźe pěstowarnje zhromadnje jabłuka žněja.