Lóštnje trašacy eksperiment
Na jutřišim Dnju němskeje jednoty změje inscenacija NSLDź a Lipšćanskeje skupiny friendly fire „Muzej Němcow“ w Budyskim Dźiwadle na hrodźe premjeru. Bosćan Nawka je so z režiserom Michaelom Wehrenom rozmołwjał.
Knježe Wehreno, kak je projekt nastał?
M. Wehren: Před nimale lětomaj wobroći so moja bywša kolegina Theresa Jacobsowa, dźensa slědźerka w Serbskim instituće, na nas, hač nochcyli raz projekt we Łužicy a wo Serbach zwoprawdźić. Běchmy zajimowani a njejsmy tuž dołho přemyslowali. Po někotrych rozmołwach je nas Němsko-Serbske ludowe dźiwadło oficialnje přeprosyło.
Skupina friendly fire – štó to je a što čini?
M. Wehren: Smy w lěće 2011 załožena swobodna performance-skupina w Lipsku. Myslu sej, zo mamy mjeztym jara wulki wuměłsko-estetiski spektrum, kotryž performancu, awdioinstalacije, improwizacije a tak dale zapřijima, a zo smy interkulturnje nastajeni. Smy w zašłosći projekty mjez druhim w Brazilskej, Israelu a Šwedskej přewjedli.
Kak sće na mysl přišoł, runje „Muzej Němcow“ wutworić?
Hudźbny počas w Choćebuzu
Njedźelu, 1. oktobra, zahaji so hač do 11. nowembra trajaca 44. Choćebuska hudźbna nazyma w tamnišej Hrodowej cyrkwi. Bosćan Nawka je so z předsydu festiwal wuhotowaceho towarstwa Berndom Weinreichom rozmołwjał.
Knježe Weinreicho, kotre sće sej lětsa ćežišćo za hudźbnu nazymu wuzwolił?
B. Weinreich: Wosebita nowinka je, zo wustupuja bjezwuwzaćnje łužiscy solisća a ansamble. Tak konsekwentnje regionalnje program dotal hišće wusměrili njejsmy. W minjenych lětach smy publikumej přeco zaso interpretow z kraja a mjezynarodneho wukraja prezentowali, na čož smy tež jara hordźi.
Kajcy komponisća steja tónraz w srjedźišću?
B. Weinreich: Kaž dotal su němscy a serbscy komponisća Delnjeje, ale tež Hornjeje Łužicy ćežišćo programa. Tak zaklinča twórby Jana Cyža a prapremjernje „Three for Two“ Franka Petzolda kaž tež na serbski ludowy spěw złožowaca so adapcija „Tota Hel’pa“ młodeho Choćebužana Lamina A. Jerdija. Wažne nam wospjet bě, po móžnosći kóždy žanr wot popularneje hač k atonalnej hudźbje we wobłuku tohole festiwala wotbłyšćować.
Ludźo čuja so zanjechani
Z 41,7 procentami steji gmejna Njeswačidło na štyrnatym městnje komunow Sakskeje, w kotrychž su njedźelu stronu AfD wolili. Měrćin Weclich je so z Njeswačanskim wjesnjanostu Gerdom Schusterom (CDU) rozmołwjał.
Što k wólbnemu wuslědkej prajiiće?
G. Schuster: Sym přesłapjeny, zo je AfD telko hłosow dóstała.
W čim widźiće za to přičiny?
G. Schuster: Jako prěnje chcu rjec, zo jedna so wo wólby zwjazkoweho sejma a nic wjesnjanosty abo gmejnskeje rady. Problem je skerje w zwjazkowej politice zakótwjeny. Wuchadźam z toho, zo jedna so tež pola nas – kaž so wšudźe wotbłyšćuje – zwjetša wo protestnych wolerjow. Woni maja tu abo tamnu wobstejnosć za kritisku a čuja so zanjechani, dokelž so wšelake wobstejnosće změnili njejsu. To nastupa njewujasnjene argumenty wokoło cyłeje problematiki ćěkancow, hdźež so tež we wólbnym boju ničo jasnišeho za wolerjow wotbłyšćowało njebě. Běchmy w našim wólbnym zadźerženju poprawom stronje CDU přeco jara přichileni.
Što chceće z tym rjec?
Pytaja dale kubłarjow
Drježdźanske towarstwo Stup dale pyta třoch kubłarjow abo kubłarki. Milenka Rječcyna je so z předsydu towarstwa dr. Andreasom Klugu rozmołwjała.
Město Drježdźany je městna wupisało. Kajki je staw přizjewjenjow?
A. Kluge: Wot februara su tři městna, eksplicitnje za serbskorěčnych kubłarjow za dźěćace dnjowe přebywanišćo na Geisingskej dróze wupisane. Wothłós pak je snadny, dokelž wočiwidnje kubłarski dorost pobrachuje. Mjeztym so po wšěm zdaću dwě wosobje za tele dźěło zajimujetej. Po wotchadźe třoch kubłarjow z kubłanišća tuchwilu jenož Nadja Lebzec w žłobiku na Geisingskej skutkuje.
Kelko dźěći tam serbšćinu wuknje?
A. Kluge: Poskitk je jara derje přiwzaty. Mamy přeco přizjewjenja w Drježdźanach zasydlenych swójbow, tak zo je stajnje dwanaće do dwaceći dźěći ze serbskorěčnym pozadkom w žłobiku a pěstowarni, tež hdyž so młode swójby do Łužicy nawróćeja.
Maće zwisk k Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Budyšinje?
Naročne a rědke twórby zaklinča
Druhi raz přeprosy chór Serbskeho ludoweho ansambla zajutřišim, pjatk, na koncert rjadu „Mišterske twórby chóroweje hudźby“ w Budyskim Serbskim muzeju. Bosćan Nawka je so składnostnje z nawodu ćělesa Andreasom Pabstom rozmołwjał.
Knježe Pabsto, z kotrymi twórbami chceće nas lětsa we wobłuku „Mišterskich twórbow chóroweje hudźby“ zawjeselić? Kak sće program zestajał?
A. Pabst: Wuběr kompozicijow je wuslědk namjetow dramaturgije, ale tež nastorkow z chóra samoho. Mój nadawk nimo pozdźišeho nazwučowanja bě, wotměnjawy, komplementarny a naročny program zestajeć, w kotrymž mjezynarodne twórby hornjo- a delnjoserbske spěwy wobrubja. Lětsa zaklinča mjez druhim wobdźěłanja ludowych pěsnjow Bjarnata Krawca, Helmuta Fryče a Alfonsa Jancy. Hladajo na klětuše 170. narodniny Jurja Pilka sym takrjec jubilej přihotujo skerje rědka słyšanu sadźbu „Husacy pastyr“ sobu zapřijał. Z našeho repertoira zanjesemy nimo toho wurězki „Missy sorabica“ kaž tež wuměłskej spěwaj Jana Bulanka.
Program pleće so přez wjacore doby hudźbnych stawiznow. Čehodla?
„Rozrisanje přeco namakamy“
Jutře zahaja we Wojerecach lětušej Mjezykulturnej tydźenjej Budyskeho wokrjesa. Wo poćahu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła k tomu je so Bosćan Nawka z intendantom Lutzom Hillmannom rozmołwjał.
Hdźe leži ze stron Wašeho domu zajim na mjezykulturnych tydźenjach?
L. Hillmann: Wobdźělamy so hižo někotre lěta ze wšelakimi inscenacijemi a akcijemi na nich. Jako dźiwadło stejimy eksemplarisce za lětuše hesło „Mnohotnosć zwjazuje“. NSLDź je jenička institucija, w kotrejž ludźo ze serbskim a němskim kulturnym pozadkom hromadźe dźěłaja, so wupruwuja a so mjezsobnje wudospołnjeja, bjez toho zo so něčeho wzdadźa. Smy takrjec labor za zhromadne žiwjenje. Tohodla njeje žana druha institucija tak kmana, na mjezykulturnych tydźenjach so wobdźěleć.
Kak móže dźiwadło najlěpje mjezsobnemu zeznaću wotpowědować, zo by so integracija spěchowała?
Předstajenja so wotměja
We wobłuku Mjezykulturnych tydźenjow w Budyskim wokrjesu su dalše tři předstajenja hry „Romeo und Julia auf Platte“ planowane, kotruž stej Němsko-Serbske ludowe dźiwadło a Kamjentny dom z. t. zhromadnje zwoprawdźiłoj. Aktualnych přičin dla je so Bosćan Nawka z předsydu towarstwa Torstenom Wiegelom rozmołwjał.
Knježe Wiegelo, z medijoweho wozjewjenja iniciatiwy „Budyšin wostanje pisany“ wuchadźa, zo jedyn z hłownych hrajerjow inscenacije „Romeo und Julia auf Platte“ sobu skutkować njesmě. Su předstajenja pjatk a sobotu wohrožene?
T. Wiegel: Sprěnja: Wšelakich přičin dla dyrbjachmy přewobsadźić, to trjechi. Předstajenja so potajkim kaž planowane wotměja. Snano budźe inscenacija trochu hinaša hač hišće na festiwalu „Witajće druhdźe III“. Sym pak sej wěsty, zo esencu krucha přiwšěm wobchowamy.
Što su přičiny přewobsadźenjow?
Wyša płaćizna je zastupujomna
Wo wunoškach žnjow kaž tež wo mlokowej a butrowej płaćiznje je Andreas Kirschke ze Stefanom Triebsom rěčał. Triebs je jednaćel Zarěčanskeje agrarneje tzwr a předsyda regionalneho ratarskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc.
Z kajkimi žnjemi lětsa zasadnje ličiće?
S. Triebs: Za Budyski wokrjes wočakujemy přerězne do tróšku podpřerězne žně. To rěka, zo njemóža plahowarnje skotu žane rezerwy wutworić. To pak měli wone nuznje činić, wšako wot lěta 2014 jenož hišće 80 procentow dotal zwučenych spěchowanskich srědkow dóstawaja. Runje minjenej dwě lěće su tele zawody wulke straty w dochodach za mloko a mjaso poćerpjeli.
Kak so mlokowa płaćizna wuwiwa?
S. Triebs: Loni w lěću docpěchmy najniši dypk z jenož hišće 20 centami na liter mloka. To bě zawodam žałostne wuwiće. Tuchwilna płaćizna wučinja 35 centow na liter mloka. Wot lońšeho je wona wobstajnje stupała. Wo wotputanym połoženju pak njemóže přiwšěm hišće žana rěč być.
Kusk butry płaći na přikład w našich łužiskich kupnicach aktualnje 1,99 eurow. Kak je k tajkemu podróšenju dóšło?
Ludowe pěsnje nahrawali
Jutře, 7. septembra, zaklinči komorny koncert „Mi róžička je zakćěła“ w Budyskej Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludoweho ansambla. Zdobom předstaji tam Šćěpan Nowak swoju nowu CD ze samsnym titulom. Bosćan Nawka je so ze znatym a wuspěšnym countertenorom rozmołwjał.
Knježe Nowako, kak je k nowej cejdejce dóšło a što na njej słyšimy?
„Ličba tekstow je mje překwapiła“
Njedawno wuńdźe w Ludowym nakładnistwje Domowina kniha Pawoła Roty „Z kameru a pisakom po Delanach“. Cordula Ratajczakowa je so z lektorku nowostki Katrin Čornakec rozmołwjała.
Po 2011 wušłej knize „Delany – Erinnerung in Bildern“ wěnuje LND nětko dalšu publikaciju Pawołej Roće – čehodla?
K. Čornakec: Pawoł Rota je čas žiwjenja prawidłownje přinoški wo Delanach za Serbske Nowiny a časopisy pisał a k tomu fota podawał. Dokelž bě jeho wobrazowy zwjazk wjele čitarjow docpěł, měnjachmy, zo sej jeho nazorne a zajimawe teksty runje tajku kedźbnosć zasłužeja. Skutkowanje Roty jako fotograf a awtor mamy jako cyłk widźeć. Zběrka je tuž logiska konsekwenca.
Kotra ideja wobsahowje za knihu tči?
