Za zakońhišće do lěća

srjeda, 27. meje 2020 spisane wot:

Předwčerawšim wotmě so we wuběrku za hospodarstwo a energiju zwjazkoweho sejma słyšenje nastupajo zakoń wo zakónčenju wudobywanja wuhla. Zapósłanc dr. Klaus-Peter Schulze (CDU) z Grodka bě tam jako jedyn zastupjer Łužicy přitomny. Bianka Šeferowa je so z nim rozmołwjała.

Sće z naćiskom zakonja wo kóncu zmilinjenja wuhla zakładnje spokojom?

K.-P. Schulze: Słyšenje ma prěnjorjadnje zaměr, zo maja wšitke zwjazki a zastupjerjo potrjechenych składnosć, wo wuslědkach so wobhonić a prašenja stajeć. Jako zastupjer wobswětoweho wuběrka mějach wězo hinaši wid na temu a sym so wosebje na temu wotpadki koncentrował. Wjele ludźi scyła njewě, zo je łužiske milinarnje sobu předźěłuja.

Su so Waše prašenja dosahajcy rozrisali?

Smy zhromadnje rozsudźili

póndźela, 25. meje 2020 spisane wot:

Dźensa tydźenja su so zastupnicy ­sak­skeho kultusoweho ministerstwa zhromanje ze zastupjerjemi Serbow w Drježdźanach na to dojednali, ­na serbskimaj wyšimaj šulomaj ­we Worklecach a Ralbicach w nowym šulskim lěće 2020/2021 stajnje dwě ­rjadowni w 5. lětniku wutworić. Što je rozsud statnych instancow wobwliwowało a hač je wučba dale zaručena, ­wo tym je so Janek Wowčer ze sakskim kultusowym ministrom Christianom Piwarzom (CDU) rozmołwjał.

Knježe ministro Piwarzo, do wuradźowanja ze serbskimi zastupnikami minjenu póndźelu w Drježdźanskim kultusowym ministerstwje sće we wotmołwnym lisće potrjechenym Ralbičanskim staršim hišće wariantu tři rjadownje w nowym šulskim lěće w 5. lětniku wu­tworić – dwě we Worklecach a jednu w Ralbicach – zastupował a faworizował. Što je Was k tomu pohnuło skónčnje tola hinak rozsudźić? Bě to snano list Ralbičanskich staršich, kotryž je předsydka Serbskeho šulskeho towarstwa Ludmila Budarjowa na wuradźowanju předčitała?

Přimńmy wšitcy do kapsy!

pjatk, 22. meje 2020 spisane wot:
Milenka Rječcyna

To sej mysliła njejsym. Lěpje, njedopominam so hižo na to. A to ma něšto rjec!

Dźesać lět dołho njeje Budyski wokrjes jako nošer hudźbneje šule a ludoweje uniwersity popłatki za tam wukonjane poskitki zwyšił. Mějachu wustawki za popłatki, kotrež płaćachu přez cyły čas. Tuž zwostachu tež kóšty za wužiwarjow stabilne, w tym padźe po wjetšinje staršich, kotřiž swoje dźěći do hudźbneje šule sćelu. Nětko pak tak daloko je. Wšitcy, kotřiž chcedźa abo wuknu hižo na instrumenće hrać abo spěwać maja wjace płaćić. Tež kursy na ludowej uniwersiće budu přichodnje dróše. Tam pak popłatk po jednotliwym poskitku postaja.

Nós połny!Kriza fuk?

pjatk, 15. meje 2020 spisane wot:
Bosćan Nawka

Hura, kriza je nimo! Tónle zaćišć znajmjeńša móhł hladajo na to nastać, kak zarjady wobmjezowanja poněčim wuwólnjeja abo wotstronjeja. A bě-li w minjenych tydźenjach towaršnostny tenor nimale jednohłósny, zo po koronje ničo wjace tak njebudźe kaž do toho, směmy na tym dwělować, hač so woprawdźe něšto změni. Haj, chorobne sotry a hladarjo su skónčnje raz připóznaće žnjeli, kotrež je jim poprawom hižo do pandemije přistało. Mjeztym je (w našich kónčinach tak a znak snadny) wšědny wječorny přiklesk chětro womjelknył, wo wyšej mzdy a kmańšim dźěłowym času žana rěč wjace njeje. Skrótka smy wo prekernej personalnej situaciji w chorownjach diskutowali a so prašeli, hač njebě wusměrjenje strowotniskeho systema po hospodarskich kriterijach snadź tola skerje špatna ideja. Samo woprawdźitych wědomostnikow smy hdys a hdys w telewiziji widźeli – a ludźo su jim připosłuchali! Prjedy hač jich zaso na słonowinowu wěžu wućěrimy, njech wšitcy wuši nastajimy: „Njejsmy dawno hišće přez horu!“, tak zdaloka klinči.

Tójšto nowych starych spěwow

štwórtk, 14. meje 2020 spisane wot:

Ludowe nakładnistwo Domowina ­je njedawno druhi nakład spěwnika „Dolna Łužyca spiwa“ wudało. Bosćan Nawka je so ze zestajerjom zběrki ­Gregorom Kliemom rozmołwjał.

Knježe Kliemo, čehodla bě druhi nakład trěbny?

G. Kliem: Cyle jednorje: Kniha je so jako­ přewšo woblubowana wopokazała, runje mjez młodźinu w Delnjej Łužicy. Dokelž bě dospołnje rozebrana, je LND wo druhim nakładźe rozmyslowało a so mje woprašało, hač nochcył original wobdźěłać a rozšěrjeny spěwnik zestajeć. Sym nadawk rady přiwzał.

Po kotrych kriterijach sće nowe spěwy wuzwolił?

Wid na zašłosć zamućeny

pjatk, 08. meje 2020 spisane wot:
Axel Arlt

Je 8. meja 1945 dźeń wuswobodźenja abo „jenož“ kónc Druheje swětoweje wójny w Europje? Zo so wo tym hišće 75 lět po wuznamnym datumje rozestajeja, pokazuje na to, zo stejitej wot toho časa wobstejacej zasadnej nahladaj dale kruće přećiwo sebi. Abo njebě wuswobodźenje z knježaceje fašistiskeje ideologije prosty sćěh kónca wójny?

Přećiwnej poziciji matej sprěnja tež z tym činić, zo spyta zapadoeuropski stawiznopis dale wukony sowjetskich wójskow w surowych bitwach, kaž pola Stalingrada 1942 abo pola Kurska 1943, pod­rywać. Bitwje běštej přewrót w Druhej swětowej wójnje, nic hakle wotewrjenje druheje fronty z přizemjenjom zapadnych aliěrowanych wójskow 1944 w Normandiji. Hórki zaćišć wjercholi w tym, zo matej zapad kaž wuchod jako dobyćerskej mocy nad fašistiskej Němskej swójski wid, w kotrymž so tamna strona lědma jewi.

„Wo krizy wjele njepytnjemy“

srjeda, 06. meje 2020 spisane wot:

Powěsće z hospodarstwa su tuchwilneje koronapandemije dla skerje špatne. Při wšěch ćežach pak dochadźeja z přede­wzaćow tež pozitiwne powěsće. Silke Richter je so wo aktualnym hospodarskim połoženju z jednaćelku Wojerowskeje woleńcy Reginu Jorga rozmołwjała.

Što zwjazuje koronakrizu z Wojerowskej woleńcu?

R. Jorga: Wo krizy lědma něšto pytnjemy, skerje nawopak. Ludźo tuchwilu hišće wjac laneho wolija kupuja, dokelž chcedźa so wědomje strowšo zežiwjeć. W našim online-wobchodźe su skazanki njesměrnje přiběrali. Naš Łužiski maz najlěpje dźe. Při tym jedna so wo zbytki z filtrow, kotryž móžeš sej jako butru na chlěb abo całtu mazać.

Što je na łužiskim lanym woliju tak strowe, a što jón wot druhich produktow rozeznawa?

R. Jorga: Lany je najdrohotniši wolij, dokelž wobsahuje najwjac tukowych kisalinow omega 3, kotrež naše ćěło same produkować njezamóže.

Zwotkel lane symjo dowožujeće?

Nowy „Krabat“ hakle klětu

wutora, 05. meje 2020 spisane wot:

Lětuše Krabatowe swjedźenske dny w Čornym Chołmcu wupadnu. Bosćan Nawka je so z intendantom festiwala Peterom Siebecku rozmołwjał.

Knježe Siebecko, byrnjež knježerstwo Sakskeje hakle jutře wo wjetšich zarjadowanjach wuradźować chcyło, sće wčera zdźělił festiwal wotprajić. Čehodla?

P. Siebecke: Smy dołho rozmyslowali a naposledk zwěsćili, zo zarjadowanje lětsa móžne njebudźe. To zwisuje na jednym boku z tym, zo našu inscenaciju hosćo na přikład ze Šwedskeje, Šwicarskeje kaž tež z cyłeje Němskeje wopytuja. Njewěsteje aktualneje situacije dla pak woni prawje planować njemóža. Samsne płaći za našich hrajerjow. Poprawom chcychmy nětko spočatk meje sceniske proby z profesionelnymi dźiwadźelnikami zahajić a přichodny tydźeń zwučowanja ze statistami. Woboje pak pod tuchwilnymi wuměnjenjemi do prašenja njepřińdźe. Nimo toho by chětro ćežko było, přihladowarsku kapacitu pomjeńšić a runo­časnje přidatne hygieniske naprawy přiměrić. Inscenaciju „Krabat – W sćinje zańdźenosće“ tuž na klětu přestorčimy.

Štó wě, što wšo mamy?

póndźela, 04. meje 2020 spisane wot:

We wobłuku digitalneho koncepta so Załožba za serbski lud nětko z naprašnikom na ludźi wobroći. Z jeje społnomócnjenym za digitalizaciju Měrkom Šenkom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.

Što je pozadk naprašowanja „Serbsce pisać z ličakom, iPhonom a smartphonom – što za to wužiwaš“?

M. Šenk: Naprašowanje nasta w ramiku zdźěłanja digitalneho koncepta. Sym sej wobhladał, kotre móžnosće mamy z elektroniskimi nastrojemi serbsce pisać – na Windows-ličakach a dalšich přistupnych systemach, na iPhonach a Android-smartphonach. Tajke nastroje kóždy Serb wšědnje wužiwa. Zwěsćich, zo mamy poprawom za wšitke potrjeby móžnosć, tež serbsce pisać. Znaje pak je kóždy Serb? A wužiwa wón je? Hladajo na swojich přećelow a znatych wěm, zo tomu tak njeje. A zo bych swoje začuće spěšnje zwěsćił, zdźěłach krótki naprašnik.

Naprašnik je dwurěčnje serbsce a němsce spisany. Čehodla?

K dinosawrijam wróćo? Ně!

štwórtk, 30. apryla 2020 spisane wot:
Cordula Ratajczakowa

Koronakriza je po zdaću klimowu krizu z myslow ludźi wućěriła. Přiwšěm je wirus na tym wina, zo so klima, kaž hižo w financnej krizy lěta 2008, tróšku polěpša – wšako mjenje awtow po puću, lětadłow po njebju a produkowacych mašinow zdobom mjenje wuhlikoweho dioksida wot so dawa. Globalizowany swět a jeho kapitalistiski motor hospodarstwa so hižo po zwučenym wašnju njewjerćitej, a naraz je powětr zaso čisćiši. Samo w Pekingu zaso njebjo widźa. Z přiběracej diskusiju wo zběhnjenju krizowych kaž tež wo nowych hospodarstwo spěchowacych naprawach je pak dźeń a wjace hłosow słyšeć, kotrež so prašeja: Kajke ma hospodarstwo po pandemiji wupadać? „Najradšo nic tak kaž do toho“, wotmołwi Uwe Jean Heuser we wčerawšim wudaću tydźenika Die Zeit. Jeho argumentacija je hospodarska. Hdyž mały producent elektroawtow Tesla wšitkich němskich awtotwarcow na bursy přesćehnje, da wěš, zo budźe hospodarstwo přichoda digitalniše a zeleniše – móžeš dodać, zo bě přirodna kriza hižo jónu kónc dinosawrijow.

Serbska debata

nowostki LND