Přesćěhowanje Židow w „Kristalowej nocy“

štwórtk, 09. nowembera 2023 spisane wot:

9. nazymnik hraješe w 20. lětstotku w Němskej historisce wažnu rólu. W lěće 1918 wudyri 9. nazymnika Nowemberska rewolucija, kotraž spowali kejžorsku Němsku a nasta Weimarska republika. Pjeć lět po tym spytachu w Mnichowje na samsnym dnju Adolf Hitler a při­wisnicy jeho Němskeje nacionalsocia­listiskeje dźěłaćerskeje strony (NSDAP) w Bayerskej z pučom, kotryž podpěraše sobu bywši general Erich Ludendorff, byrgarske knježerstwo spowalić. Puč, kiž měješe spočatk namócneho wotstronjenja Weimarskeje republiki być, bu pak wot wobrónjenych mocow republiki ­rozbity a Hitler zajaty. Na 9. nazymniku 1989 bu w Berlinje hranična murja ­wotewrjena a z tym zahaji so kónc NDR a politiski přewrót.

Lyriska prěnička

štwórtk, 09. nowembera 2023 spisane wot:

Budyšin (SN). „Mosty přez morjo“ rěka prěnja swójska kniha Sylwije Šěnoweje. W Ludowym nakładnistwje Domowina wušła zběrka posrědkuje putacu poeziju wo hłubinach w žiwjenju, hdyž so wšo w kole wjerći, duchi šukotaja a nad bjezdnom hwězdy ćěmnje swěća. Ze sympatiju a šćipku ironije rysuje Šěnowa kuzło morja a steji přemóžena w metropoli swěta, rajskim jabłuku. Nimo toho rozestaja so kritisce z ciwilizaciju: Pčołki su wuhnate, tonuški dyrbja so we woliju kupać a z klikom kupujemy spěšnje nowu płokawu.

Knižna premjera budźe štwórtk, 16. nowembra, w Smolerjec kniharni.

Krasne historiske hrajki

srjeda, 08. nowembera 2023 spisane wot:

Gabriele Hejdušcyna z Łuha wustaja swoje drohoćinki w Njeswačidle

Njeswačidło (ML/SN). Hižo 40 lět zběra Gabriele Hejdušcyna z Łuha, bywša zastojnica Budyskeho financneho zarjada, hrajki. Wulku ličbu historiskich hrajkow, klankow, barikow kaž tež staru bydlensku stwu su tuchwilu w Njeswačanskim domizniskim muzeju we nowej wosebitej přehladce wobdźiwać. Nawoda muzeja Arnd Lehmann je ju zawčerawšim nje­dźelu popołdnju wotewrěł. Před jědnaće lětami je Gabriele Hejdušcyna swoju zběrku prěni raz w Njeswačanskim muzeju předstajiła. Wothłós běše jara pozitiwny. Tehdy je tež klanki w serbskej narodnej drasće pokazała. Nětko pak wone mjez wustajenymi objektami njejsu.

Načasna literatura zbudźa zajim

srjeda, 08. nowembera 2023 spisane wot:
Andreja Chěžcyna a Pětr Šołta jako zastupjerjej cyłkownje dźesać awtorkow a awtorow kaž tež wudawaćelka Marka Maćijowa a lektorka Weronika Žurowa (wotprawa) su wčera šulerjam 8. lětnika Serbskeho gymnazija Budyšin w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłu antologiju „Prěni raz“ předstajili. Slědowaca rozmołwa kaž tež wuhódnoćenje wudźělenych naprašnikow mjez druhim wujewjeju, zo so młodźina nadal ze zapalom za literaturu zajimuje – předewšěm „na papjerje“, ale tež takrjec digitalnje abo jako słuchokniha –, a zo sej skerje zabawne temy runje tak waži kaž chutne, do rozmyslowanja pohnuwace. Foto: SN/Bojan Benić

„Pola nas rěka wona Hanka“ je mjez druhim Wjeselic mandźelskeju Annu-Rosinu a Ignaca (na wobrazu) portretowacy pask režiserki Grit Lemke, z kotrymž bu wčera 33. Choćebuski filmowy festiwal zahajeny. Hač do njedźele předstaja na nim dohromady 150 produkcijow, 17 z nich jako swětowu a 59 jako němsku prapremjeru. Foto: Michael Helbig

Choćebuz (KPo/SN/bn). Na finisažu pućowanskeje wustajeńcy „Was heißt hier Minderheit?– Co ga ma to groniś – mjeńšyna? – Što rěka tu mjeńšina?“ je minjeny štwórtk něhdźe 40 hosći do měšćanskeho muzeja Choćebuz přichwatało, zo bychu sej najprjedy wurězki z magacina telewizije RBB Łužyca wo awtochtonych narodnych mjeńšinach Němskeje wobhladali. Po tym prezentowaše kurator přehladki dr. Robert Lorenc wjacore krótke interviewowe filmy z Frizami, Sintami a Romami, Danami, rěčnikami delnjoněmčiny kaž tež Hornimi a Delnimi Serbami w jich wotpowědnych maćeršćinach. W slědowacej podijowej diskusiji porěčachu filmowcy Rainer J. Nagel, Wolfgang Dümcke (Filmowy běrow Podstupim) a Hellmuth Henneberg (něhdyši redakciski nawoda magacina Łužyca) kaž tež Dawid Statnik (předsyda Domowiny kaž tež tuchwilu Mjeńšinoweje rady), Robert Lorenc a nawoda hosćićelskeho muzeja Steffen Krestin wo kontrowersnym, častodosć „mjenjehódnotu sugerowacym“ wopřijeću „mjeńšina“, wo na fasetach bohatym zhromadnym dźěle ze zastupjerjemi tamnych ludowych resp.

Chróšćanscy muzikanća zabawjeli

wutora, 07. nowembera 2023 spisane wot:
Wulkotna serbsko-čěsko-němska nalada knježiła je njedźelu připołdnju w Budyskej piwarni „Brauhaus“. Chróšćanscy muzikanća předstajichu tam w połnej korčmje swoju cejdejku „Natočene! Hercy, dopijće“. Připosłuchacym kaž tež hercam je so jara spodobało. Samo do rejki je krasna dujerska hudźba wabiła. Cejdejka je na předań pola serbskich pjekarjow a w Ralbičanskej kwětkarni „Kostrjanc“, w měsće pak w SKI, w Smolerjec kniharni, we wobchodźe za hudźbne instrumenty Löbner na ­Kotołskej a wot njedźele nětko tež při tejce Budyskeje piwarnje, na kotrehož ­karće hosći tež serbsce witaja. Foto: Pětr Thiemann

Chrósćicy (SN/bn). „Alojs MOBILizuje“ rěka komedija Wolfganga Bräutigama, kotruž je Serbska lajska dźiwadłowa skupina Chrósćicy minjenu sobotu premjernje na derje wopytowanej Krawčikec žurli w domjacej wsy předstajiła. Wjeselohra karikěruje klišeje pječa typiskeho wjesneho žiwjenja z „modernej technice“ spjećowacym so ratarjom-patriarchom, hrabnjenčkarjemi-seniorami kaž tež z chwatkom a šmjatkom kołowokoło někotrehožkuli „techtelmechtelowanja“. Originalnemu tekstej, kotryž bě režiser ćělesa Tomaš Cyž zeserbšćił, přidawaja hrajerki a hrajerjo nałožujo Chróšćansku narěč tójšto lokalneho kolorita. Ze sceniskim aplawsom njelutowacy publikum mytowaše angažowany hrajerski wukon z dołho trajacym přikleskom. Po premjerje kaž tež po wčerawšim wupředatym předstajenju tohorunja w Chrósćicach dźakowaštaj so zastupjerjej lajskeje dźiwadłoweje skupiny Konjecy-Šunow resp. župy „Michał Hórnik“ sobuskutkowacym za „wulku prócu“, „wjesołu zabawu“ a za inscenaciju, kajkaž „žiwjenje druhdy wěrnišo wotbłyšćuje dyžli woprawdźitosć“.

Połojca awta nowa zajimawostka

pjatk, 03. nowembera 2023 spisane wot:
Chětro njewšědny eksponat prezentuja wotnětka w Drježdźanskim wobchadnym muzeju: Ponowjeny NSU-Fiat 1100 z lěta 1938 – jako połojca awta. Po tutym puću chcedźa wopytowarjam wosebity dohlad do dźěła twarcow karoserijow zmóžnić, muzej zdźěla. Runje tutón wobłuk je mjez ludźimi mało znaty. Karoseriju zhotowiła je firma Gläser z pomocu załožby Volkera Homana a spěchowanskeho towarstwa wobchadneho muzeja. Tak su 95 000 eurow znosyli. Poł awta słuša nětko do trajneje wustajeńcy muzeja zhromadnje z pjeć dalšimi projektami podobneho razu. Foto: Jürgen Männel

Recycling a/resp. wudźeržliwosć raz hinak: Mustwo Berlinskeho kluba Fischladen je mjez druhim ze staršich wudaćow Serbskich Nowin plakaty za swój „Serbski wječor“ 11. nowembra zhotowiło. Swj. Měrćina koncertuja tam hiphopowy Kolektiw Klanki, delnjoserbskaj rapperaj STOI a Janko, spěwytwórc Jacke Schwarz kaž tež skupina Serbska reja. Foto: Paul Nagel

Serbska debata

nowostki LND