Marja Młynkowa

štwórtk, 01. februara 2024 spisane wot:
1. februara 1934 narodźi so Marja Brězanec jako dźowka serbskeho wučerja w šleskim Thommendorfje. Swójba přesydli so 1945 do Šěrachowa, a pola swójbnych nana w Ralbicach a Šunowje nawuknje Marja spěšnje serbsku rěč. Pozdźiša lektorka, spisowaćelka a literarna kritikarka wuda so 1957 na serbskeho literarneho wědomostnika a basnika dr. Jurja Młynka a je tuž jako Marja Młynkowa znata. W Lipsku studowaše pedagogiku a germanistiku a dźěłaše po tym jako wědomostna lektorka w Budyšinje, a wot 1958 w nowozałoženym LND jako lektorka za beletristiku. Wot lěta 1960 bě wona swobodna spisowaćelka a jara připóznata literarna kritikarka. Z jeje pjera su knihi „Kostrjanc a čerwjeny mak“, „Dny w dalinje“. Tematisce wěnowaše so sylnje problemam žonow a młodostnych. Za dźěći spisa „Dundak Matej“ a za młodostnych 1964 „Starosće w dźewjatce“. Marja Młynkowa zemrě hakle 37lětna 27. februara 1971 w Budyšinje a bu na Mikławšku pochowana. Při jeje rowje namaka tež jeje mandźelski swój posledni wotpočink. Po smjerći wuńdźe zběrka jeje literarnych kritikow „Z wótrym wóčkom“. Dwójce spožči so jej Literarne myto Domowiny. Manfred Laduš

Žiwjenske wjeselo z hudźby

srjeda, 31. januara 2024 spisane wot:

Lětuši poskitk „Wosebiteho koncerta na spočatku lěta“ pod hesłom „Žiwjenske wjeselo?!“ wokřewi wopytowarstwo na pjeć městach we Łužicy a zwonka njeje. W Lipsku, Berlinje, Choćebuzu, Budyšinje kaž tež we Wojerecach bě wopyt koncertow toho rjadu tónraz zaso dobry. „Ludźo maja nětko znowa lóšt na tajke zarjadowanja“, zwěsći jich iniciatorka, w Berlinje bydlaca klasiska pianistka a komponistka Heidemarja Wiesnerec. Ze serbskeje swójby w Barće pochadźacej wuměłči je předewšěm wažne, zo so hudźba Serbow wot měnjacych so interpretow do mjezynarodneho konteksta staja. Tući stanu so tak z multiplikatorami hudźby Serbow. Zdobom zasadźuje so wona za to, zo stajnje nowe twórby nastawaja. Tak předstaji so w běhu mjeztym 29 lět cyłkownje 60 nowych komornohudźbnych kompozicijow, kotrež serbski repertoire stila klasiskeje moderny wobohaćeja.

Tworjenje pod hesłom: „Žiwjenske wjeselo?!“

Hity Hercow na hłownym jewišću

srjeda, 31. januara 2024 spisane wot:
Wjace hač dźesać lět stej awtorka Lubina Hajduk-Veljkovićowa a dramaturgowka Madleńka Šołćic na hrě filowałoj, kotruž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło zapřichodnu sobotu prapremjernje na hłownym jewišću předstaji. Inscenacija „Na tamnym boku měsačka – HERCY“ wotbłyšćuje stawizny „prěnjeje serbskeje beat-skupiny“ a rysuje zdobom wobraz towaršnostnych wobstejnosćow kónc 1960ych lět, zhladujo „z Łužicy na rozčerćeny swět a zymny wuchodo-zapadny poměr“. Pod nawodom Tassa Schilleho nazwučuja tele dny band sćělesnjacy hrajerjo hity Hercow kaž tež rowjenkowske mjezynarodne wotklepanki za nju. Foto: Anna Měrćinowa

Předstaja popularne twórby

srjeda, 31. januara 2024 spisane wot:

Chór Lipa zhladuje na lěto 2023 a předstaji sobustawam nowe projekty

Na swojej hłownej zhromadźiznje 16. januara w awli Šule Ćišinskeho w Pančicach-Kukowje zhladowaše předsydstwo chóra Lipa na minjene lěto.

Kónc lěta měješe towarstwo 71 čłonow, wot toho 54 aktiwnych spěwarjow. Chór pod nawodom Jadwigi Kaulfürstoweje měješe dźewjeć zjawnych wustupow, zwjetša w Hornjej Łužicy. K tomu słušeja woblubowane koncerty kaž nalětni, přeco w meji, w klóšterskej zahrodźe, nócny (loni w juniju w Baćonju), nazymski (loni w oktobru w Janšojcach) a hodowny koncert přeco w Róžeńčan cyrkwi, na kotrymž nahromadźichu 1 500 eurow za ponowjenje schodow Marijineje studnički. Na iniciatiwu knježnow klóštra Marijina hwězda nazwučowachu žony „Missa Brevis solemnis“ z pjera Feliksa Brojera a ju zhromadnje z nimi prěni raz 20. awgusta w klóšterskej cyrkwi zanjesechu. 5. septembra wobrubi chór literarno-hudźbny wječor w Pančicach-Kukowje, wuhotowany wot Domowiny na česć 150tych posmjertnin Jurja Słodenka, załožerja předchadźaceho ćělesa, Lipy Serbskeje.

Narodna drasta zwuraznja identitu

póndźela, 29. januara 2024 spisane wot:

Na diskusijnym wječoru „Kak wužiwamy serbsku drastu w přichodźe“ z fachowču Moniku Cyžowej minjeny pjatk na Radworskim dwórnišću, dóstachu přitomni dohlad do stawiznow a ideje do přichoda.

Radwor (SN/BŠe). We Łužicy dale a mjenje žonow wšědny dźeń w narodnej drasće chodźi. Tuž je wažne, sej mysle wo tym činić, kak móhli narodnu drastu zachować a za pućemi pytać, kak hodźeli z drastu a jeje elementami wobchadźeć.

Jan Michał Haška

póndźela, 29. januara 2024 spisane wot:
27. wulkeho róžka 1854 zemrě na Budyskim tachantstwje farar a šolastikar Jan Michał Haška. Wón bě awtor wjacorych serbskich nabožnych spisow, kotrež w te­hdomnišim času katolscy Serbja rady čitachu. Jan Michał Haška bě 1847 mjez za­łožerjemi Maćicy Serbskeje a bě tež hač do smjerće z jeje wuběrkownikom. Narodźi so 13. požnjenca 1778 do žiwnosćerskeje swójby w Kulowje. Wón bě chowanc Praskeho Serbskeho seminara, wopyta tam gymnazij a studowaše potom na Karlowej uniwersiće filozofiju a teologiju. Jan Michał Haška bě jedyn z wjace hač sto měšnikow, kotřiž hač dotal z Kulowskeje wosady wuńdźechu. 22 lět bě z kapłanom, doniž njebu 1824 z wosadnym fararjom w Chrósćicach, hdźež dźesać lět spomóžnje skutkowaše. 1834 bu šolastikar a wot 1842 kantor na Budyskim tachantstwje. W swojim Budyskim času je tójšto serbskich nabožnych knižkow spisał kaž 1848 „Katechismus teje křesćianskeje katolskeje wučbe“ a „Swjate sćenja, lekciony ha epistle ...“, a zhromadnje z Budyskim wučerjom Adolfom Sommerom modlerski spěwnik „Jezusowa winica ...“. Kruće zakitowaše Haška stare katolske serbske pismo a jeho gramatiku po Kulowskej narěči.

Meja wuspěšne lěto bilancowała

pjatk, 26. januara 2024 spisane wot:
Radwor (SN/MkWj). Na dźěła połne a wuspěšne lěto 2023 su čłonojo Radworskeho chóra Meja wčera zhladowali. Na hłownej zhromadźiznje w swojim domicilu „Słodeńku“ w něhdyšej lutowarni bilancowachu skutkowanje z mjeztym 129 lětami najstaršeho serbskeho lajskeho chóra. Wuměłske wjerški běchu lěćni koncert na farskej zahrodźe w Radworju, nazymski koncert w Pančicach-Kukowje a tradicionalny hodowny koncert, kotryž přewjedźechu 6. januara na žurli hosćenca „Meja“. Nimo toho wobrubichu wjacore Bože mšě a pěstowachu serbsku zhromadnosć z wulětom, přednoškami a zhromadnymi swjedźenjemi na jubilejach čłonow. Nowu chórowu maćiznu nazwučowachu sej na chórowym lěhwje w Zebnicach. Dalši wjeršk bě poswjećenje wopomnjenskeje tafle na česć załožerja chóra Jurija Słodeńka składnostnje toho 150. posmjertnych narodnin w septembru při zachodźe „Słodeńka“. Čłonojo dźakowachu so swojemu dirigentej Pětrej Cyžej, kiž chór wot lěta 2008 swěru nawjeduje, a Lubinje Žurowej, kotraž jeho zastupuje. Plan za nowe lěto je derje pjelnjeny a wopřija zaso tójšto wjerškow.

Chróšćanska lajska dźiwadłowa skupina předstaji jutře, sobotu, w 17 hodź. swoju inscenaciju „Alojs MOBILizuje“ na žurli Haslowskeho hosćenca. Poslednju składnosć, sej wjeselohru Wolfganga Bräutigama wobhladać, změja zajimcy zajutřišim, njedźelu, w 16 hodź., tohorunja w Haslowje. Foto: Feliks Haza

21. wulkeho róžka před 50 lětami zemrě w Praze nahle w 74. žiwjenskim lěće serbski žurnalist, spisowaćel a přełožer Jurij Wićaz. Wón bu w jednorym rowje na ­Olšanskim pohrjebnišću, najwjetšim wotpočinku stolicy Čěskeje, pochowany. Njeboćički bě sam w Praze bydlił. Jeho bołharska žona bě jeho wopušćiła a dźěći njejstaj Wićazec mandźelskaj měłoj. Přećeljo Serbow z Prahi su jeho row hladali a zapłaćili. K jeho stotym posmjertnym narodninam 19. winowca 1999 bu narowny kamjeń poswjećeny. Narowny kamjeń ze spominanskej taflu su Domo­wina, Towarstwo čěskich nowinarjow a čěske Towarstwo za měr a čłowjeske prawa zapłaćili. Towarstwo čěskich pře­ćelow Łužiskich Serbow postara so wo to, zo so row Wićaza za wuznamne wosobiny postaji. Na wotkryće pomnika ­porěčeštaj Jurij­ Łušćanski za Maćicu Serbsku a Domowinu a Jiří Mudra za towarstwo pře­ćelow.

Na nó, sej zadźiwany prajach, dočitawši nowinske wozjewjenje před­sydy Domowiny. „Na přeće Domowiny, kotraž přeješe sej centralny zakoń, nadźěła tehdyša frakcija CDU w korespondency ze SPD a PDS zakoń ze 17 paragrafami“, rěkaše minjeny pjatk oficialnje ze Serbskeho domu. Nowy sakski Serbski zakoń bě krajny sejm 20. januara 1999 w Drježdźanach schwalił, potajkim před 25 lětami.

Wěrne na teksće je, zo měješe zakoń 17 paragrafow. Wěrnosći njewotpowěduje, zo „nadźěła tehdyša frakcija CDU“ jón. Njewěrne dale je, zo by so to hejgn stało „w korespondency“ ze SPD a PDS.

Stawizny noweho serbskeho zakonja sahaja do wichorojteho časa politiskeho přewróta: Tehdy wutwori so serbska dźěłowa skupina, demokratisce ze zastupjerjemi serbskeje zjawnosće nastajena.

Serbska debata

nowostki LND