Kak dale po ewaluaciji?
Mjez wědomostnikami, kotřiž su so zaběrali z ewaluaciju wučby delnjoserbšćiny na zakładnych šulach w Braniborskej, bě tež dr. Jana Šołćina. Milenka Rječcyna je so ze sobudźěłaćerku Budyskeho Serbskeho instituta a Instituta za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity rozmołwjała.
Što je facit skutkowanja skupiny wědomostnikow a studentow?
J. Šołćina: Z ewaluaciju běchu wulke wočakowanja zwjazane. Wona bu wjacore lěta přihotowana a bě trěbna. Derje, zo bu přewjedźena.
Su wuslědki překwapili?
J. Šołćina: Ewaluacija bě jara wobšěrnje zapołožena. Wuslědki su mjenje abo bóle to potwjerdźili, štož su mnozy hižo intuitiwnje začuwali abo štož běchu wobkedźbowanja mnohich na posrědkowanju delnjoserbšćiny lěta dołho pokazowali. Nam předleži nětko kompleksne, intensiwne a empiriske přepytowanje.
Kak nětko dale postupujeće?
Tež młodźina angažowana
Kulowske towarstwo Bratrowstwo wotmě minjeny pjatk swoju hłownu a wólbnu zhromadźiznu w Salowje. Za předsydku wuzwolichu znowa Sonju Hrjehorjowu. Janek Wowčer je so z načolnicu najwjetšeho serbskeho towarstwa Kulowskeho regiona rozmołwjał.
Čłonojo Bratrowstwa su Was třeći króć za předsydku wuzwolili. Kak to wosobinsce hódnoćiće?
S. Hrjehorjowa: To je mi pohon, dale za towarstwo skutkować. Zdobom je to dopokaz, zo su čłonojo z mojim dźěłom spokojom. Sym dźakowna za dowěru. Chwalu sej zhromadnosć cyłeho předsydstwa a dźělenje nadawkow, štož sym w rozprawje wuzběhnyła. Lětsa su mje čłonojo předsydstwa za čas dlěšeje chorosće derje zastupowali.
Što běchu wjerški w běhu lěta?
S. Hrjehorjowa: Na kóždy pad běštej to lětny a patronatny swjedźeń Bratrowstwa, kotryž zwjazamy stajnje ze swjedźenjom za cyłu serbsku wosadu. Dalšej wjerškaj běštej swójbnej pućowani. Z Achimom Mičom pobychmy nazymu w Sakskej Šwicy, a nalěto wulećachmy sej z kolesom. Za njón smy cil krótkodobnje změnili a so zhromadnje jako Bratrowstwo na beneficny koncert do Łazka podali.
Kak Serbja mysla?
Čěski basnik a přećel Serbow Milan Hrabal je zawčerawšim swójsce zestajanu zběrku přisłowow „Z łužiskeje pokładownje“ w Budyšinje předstajił. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Hrabalo, što je Was pohnuło trojorěčnu zběrku přisłowow wudać?
M. Hrabal: Sym hižo dwě dwurěčnej zběrce z tajkimi wobrotami zestajał. Časćišo pak su mi Němcy woprawnjene prašenje stajili, kak měli přisłowa rozumić, hdyž ani čěsce ani serbsce njemóža. Tak sym zběrce němske přełožki přidał. Móžu rjec, zo je zajim Němcow na Serbach tule mysličku zrodźił.
Rěčiće wo přełožkach. Čehodla njejsće so na hižo eksistowace wotpowědniki złožował?
Młody talent hudźi z koryfeju
Serbski ludowy ansambl hotuje so na přichodnej wjerškaj. Zajutřišim wuhotuje sinfoniski koncert a sobotu wosebity program „Agua e vinho“, hdźež mjez druhim 14lětny gitarist Matteo Hórnik jako hósć wustupi. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Hórniko, přichodnu sobotu hudźiće w Röhrscheidtowej bašće zhromadnje ze sławnym słowjenskim gitaristom Nejcom Kuharjom. Kak staj zwučowałoj, a sće snano napjaty?
M. Hórnik: Najprjedy dyrbiš sej swój hłós sam nazwučować, doniž jón dospołnje njewobknježiš. Zhromadnje probujemoj hakle krótko do koncerta. Potom so na wěste tempo dojednamoj, při čimž budźe wosebje wažne mustry w kruchach wobkedźbować. A haj, trochu napjaty sym. Z tajkim znatym gitaristom hromadźe hrać je něšto wosebite a rědka šansa.
Kak dołho sće zwučował, a kelko hodźin so wob dźeń z gitaru zaběraće?
M. Hórnik: Za koncertnej kruchaj sym wjacore tydźenje znajmjeńša hodźinu wob dźeń zwučował. Cyłkownje wěnuju so wšědnje něhdźe štyri hodźiny swojemu instrumentej.
Čehodla a kak sće so za gitaru rozsudźił?
Mina Witkojc dale inspirěruje
Braniborske statne ministerstwo za wědomosć, slědźenje a wuměłstwo přepoda přichodnu sobotu w Bórkowach prěni króć Myto Miny Witkojc Žylowskemu dźěćacemu dnjowemu přebywanišću „Mato Rizo“, kotrež je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so ze zamołwitej za naležnosće Serbow Braniborskeje, ze statnej sekretarku za kulturu a wědomosć Ulriku Gutheil, rozmołwjała.
Hdźe je Myto Miny Witkojc zakótwjene?
U. Gutheil: Minjene lěta je Braniborska z rjadom naprawow k tomu přinošowała, kulturu a rěč Serbow lěpje zachować a dale wuwiwać. W lěće 2014 bu serbski zakoń nowelěrowany, lěto po tym wotměchu so prěnje wólby Rady za naležnosće Serbow a lěta 2016 bu krajny plan za sylnjenje delnjoserbšćiny wobzamknjeny – Myto Miny Witkojc je naprawa krajneho plana.
Na koho je myto wusměrjene?
Program jaknya regionalny
Sobotu wotměje so we wulkim domje Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła 144. schadźowanka. Bosćan Nawka je so z Jakubom Wowčerjom, kiž zhromadnje z Maksimilianom Kralom zarjadowanje wospjet wuměłsce nawjeduje, rozmołwjał.
Knježe Wowčerjo, prěni raz je hłowne jewišćo NSLDź hrajnišćo programa schadźowanki. Kak so to wuskutkuje?
J. Wowčer: Wuměnjenja su přirunujo z „Krónu“ wo wjele přihódniše. Wosebje za wobswětlensku techniku je wuchadźišćo cyle hinaše, štož skići nam retomas přidatnych móžnosćow. To chcemy a budźemy wězo wužiwać. Za to mamy jewišćowy zawěšk. Nimo z tym zwisowacych dramaturgiskich lěpšin wolóža wón nam přetwar mjez jednotliwymi přinoškami. Přestawki budu tuž jara krótke, tež dokelž móžemy na přikład z hižo přistupnymi kalešemi dźěłać.
Što woznamjenja nowe zarjadnišćo za přihladowarjow?
Snadne rozdźěle – sylne wuskutki
Lětuši fachowy dźeń 2plus steješe pod hesłom „Diskursy pozbudźowaca wučba – empatiska a za žiwjenje wuznamna“. Milenka Rječcyna je ze zamołwitym regionalneje wotnožki Sakskeho krajneho zarjada za šule a kubłanje za serbske šulstwo Bosćijom Handrikom a nawodnicu Rěčneho centruma WITAJ dr. Beatu Brězanowej rěčała.
Je lětuši fachowy dźeń na dotalnej, w zašłymaj lětomaj wotměwacej so, zarjadowani nawjazał?
B. Handrik: Haj, nitka fachowych dnjow 2plus hodźała so takle zjeć: diferencowanje, systematisce a z přichilnosću wuwučować. Wučerjo posrědkuja w rozdźělnych předmjetach wšědnje wobsahi po rozdźělnych metodach a podadźa so ze šulerjemi do procesa zaměrneho wuknjenja.
A što mamy sej pod empatiskej wučbu předstajić?
B. Handrik: W idealnym padźe so šuler narěčany čuje wot temy, kotruž runje wobjednawaja, a wón sebi samemu dowěri, zo zapřimnje, kak ma sej wotpowědnu wědu přiswojić.
Kak móže wučer k tomu přinošować?
Wotmach je nuznje trěbny
Mjez třomi delegatami z Budyskeho wokrjesneho zwjazka CDU, kotřiž wuzwola na zwjazkowym zjězdźe 8. decembra w Hamburgu sobu nowu předsydku abo noweho předsydu strony, je Roland Ermer z Njedźichowa. Axel Arlt je z nim porěčał.
Kak sće wokrjesny stronski zjězd minjeny kónc tydźenja w Kumwałdźe dožiwił?
R. Ermer: Čłonojo so wjesela, zo započnje so w CDU něšto hibać. Su wćipni, štó so na zwjazkowym zjědźe přesadźi.
Změja čłonojo wšelakich faworitow?
R. Ermer: Po mnohich rozmołwach mam zaćišć, zo za nas Jens Spahn žanu rólu njehraje. Koho budu delegaća wuzwolić, Friedricha Merza abo Annegret Kramp-Karrenbauer, njehodźi so hižo rjec. Jeju dožiwili hišće njejsmy. Tohodla streamuja regionalne zetkanja CDU samo online w interneće, zo móhł je kóždy slědować, kiž so wobdźělić njemóže.
A wosobinsce?
Wjerća film wo Juraju Kubánce
Nowe serbske filmy su wulka žadnostka. Milenka Rječcyna je so ze serbskim filmowcom a kameramužom Reinerom Johannesom Naglom rozmołwjała.
Dlěje hižo nosyće so z myslu, sfilmować takrjec „modernych serbskich wótcow“. Kak daloko projekt mjeztym je?
R. J. Nagel: Započeć chcychmy loni z Kitom Lorencom. Smy Załožbu za serbski lud wo financnu podpěru prosyli. Nažel pak struktury zarjada předołho za wobdźěłanje próstwy trjebachu.
Je załožba wam po pruwowanju pjenjezy přewostajiła?
R.J.Nagel: Ně, nažel nic. Serbski ludowy ansambl chcyše so na zwoprawdźenju wobdźělić. Tón pak je ze stron załožby hižo institucionelnje spěchowany, tuž je załožba próstwu wotpokazała.
Sće so ideje mjenowanych ćežow dla wzdał?
R. J. Nagel: Ně, na žadyn pad. Hakle tydźenja nawróćich so z małym filmowym teamom z Bratislavy. Filmowali smy pola Juraja Kubánki, wjelelětneho choreografa Serbskeho ludoweho ansambla, kiž zajutřišim, srjedu, 90ćiny swjeći.
Što Was na tymle projekće wabi?
Na wosebitu šansu skedźbnjeć
Dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady a měšćanske zarjadnistwo přeprošatej jutře, pjatk, na konferencu wo němskoserbskej zhromadnosći w sprjewinym měsće. Wo tym je Axel Arlt z měšćanskej radźićelku a rěčnicu dźěłoweho kruha dr. Susannu Hozynej porěčał.
Tajka konferenca wotměje so prěni raz. Što je jeje zaměr?
S. Hozyna: Chcemy zajim za němsko-serbsku zhromadnosć zwěsćić. Što móžemy zhromadnje aktiwnje wuhotować? Nastać ma katalog myslow a zajimow jako zakład dalšeho skutkowanja dźěłoweho kruha a měšćanskeje rady.
Kotry aspekt je wam wosebje wažny?
S. Hozyna: Chcemy za perspektiwy serbskich Budyšanow sensibilizować, mjeńšiny etniskeje identity dla. Měrimy so na wjacehódnotu spomóžnje wuhotowaneje serbsko-němskeje zhromadnosće w našim měsće. Preč wot wida dwójneho poćeženja serbskosće dla k pozitiwnemu pohódnoćenju wosebitych kulturnych potencialow w měsće. Chcemy wuznaću polěkować, zo je žiwjenje prosće lěpše a zajimawše, dokelž Serbja a Němcy tudyši wšědny dźeń zhromadnje wuhotuja.
Budu wšitke městna wobsadźene?
