Aus der aktuellen Ausgabe vom Montag, 24 Juli 2017

Hórki (SN/JaW). Z krótkej, ale přiwšěm dostojnej swjatočnosću je cyłkownje 30 Serbow sobotu serbskeho basnika Jurja Chěžku składnostnje jeho stotych narodnin při ródnym domje w Hórkach wopominało. Nimo wjacorych sobudźěłaćerjow redakcije Serbskich Nowin – wona dźě bě hišće pjatk na počesćenje prosyła – běchu tež přiwuzni Jurja Chěžki, zastupnicy­ Domowiny, Chróšćanskeje gmejny, Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“, Hórčanskeho wjesneho towarstwa Při skale, Zwjazka serbskich wuměłcow a Maćicy Serbskeje přitomni.

Byrnjež so chětro dešćowało, zjima šef­redaktor SN Janek Wowčer hišće raz, čehodla bě so horstka Serbow zešła, a předčita přinošk Manfreda Laduša wo žiwjenju a skutkowanju basnika Chěžki, kotryž běchu SN pjatk wozjewili. Róža Domašcyna čitaše wjacore basnje Chěžki, k zakónčenju njesmědźeše jeho „Zelene zet“ pobrachować. „Je to moja najlubša baseń Chěžki. Wšako zwuraznja wona rjanosć a pisanosć přirody kaž tež nadźiju“, Budyska basnica přeradźi.

Kabul (dpa/K/SN). W afghaniskej stolicy Kabulu je dźensa k ćežkej detonaciji dóšło, štož žadaše sej znajmjeńša 24 smjertnych woporow. Dwanaće zranjenych su do chorownjow dowjezli. Po rěčniku nutřkowneho ministerstwa bě w měšćanskej štwórći Gulai-e-Dawachana blisko priwatneje uniwersity awtobomba rozbuchnyła. Šofer wozydła je tohorunja žiwjenje přisadźił. Štó za njeskutkom tči, njeje dotal wujasnjene.

Schulz kritizowany

Dortmund (dpa/SN). Warnowanje kanclerskeho kandidata SPD Martina Schulza před nowej hrožacej krizu ćěkancow dla je wšelake reakcije zbudźiło. Předsydźe FDP Christianej Lindnerej su wuprajenja Schulza wólbnobojowy manewer, wšako je SPD politiku zwjazkoweje kanclerki Angele Merkel (CDU) ćěkancam napřećo dotal podpěrała. Nutřkowny fachowc CDU Wolfgang Bosbach pokaza w tym zwisku na trěbnosć, něšto přećiwo přičinam ćěkanja činić. Martin Schulz bě hladajo na přiběracu ličbu ćěkancow, kotřiž so přez Srjedźne morjo do Europy dóstawaja, wo „wulce brizantnym połoženju“ rěčał.

Wurjadne posedźenje

Wot soboty maja w Choćebuzu zaso piwarnju. Ludźo mějachu składnosć, sej piwarnju w twarjenju něhdyšeje předawarnje na Karla Liebknechtowej wobhladać. Hłownaj zamołwitaj, Anja Braun a jeje mandźelski Olaf Wirths, běštaj hižo lěta 2015 předewzaće Labieratorium załožiłoj. Wopytowarjo mějachu sobotu nowu piwowu družinu „Choćebuske swětłe“ za najsłódnišu. Foto: Michael Helbig

Waršawa (dpa/K/SN). Pólski prezident Andrzej Duda je swój weto přećiwo dwělomnej justicnej reformje narodnokonserwatiwneho knježerstwa zapołožił. Justica­ měła so nuznje přerjadować. „Tole pak njesměło k pačenju towaršnosće a stata wjesć“, rjekny Duda dźensa na njewočakowano zwołanej nowinarskej konferency we Waršawje. Duda, sam promowowany jurist, wočakuje, zo zamołwite instancy zakoń wo najwyšim sudnistwje a wo Krajnej radźe sudnikow, kotraž nad njewotwisnosću justicy stražuje, w běhu dweju měsacow předźěłaja a znowa předpołoža. Zastupnicy justicy z tu- a wukraja kaž tež demonstranća běchu minjene dny wospjet přećiwo reformje protestowali.

Wodowa trubka je w Bielefeldźe wulkozasadźenje policije zawiniła. Muž bě zastojnikam zdźělił, zo je runje dweju podhladneju z mašinskej třělbu typa Kalašnikow a kófrom do susodneho domu zastupić widźał. Policija na to z wulkej jednotku přijědźe a mužow w bydlenju překwapi: Jeju „mašinska třělba“ wukopa so jako wulka shisha. Rěčnik policije je zasadźenje hladajo na tuchwilne wěstotne połoženje přiwšěm zakitował.

Z ultralochkim lětadłom wokoło swěta: Šwicarski dyrdomdejnik Xavier Rosset poda so wčera na 400 dnjow trajacy lět. We wjacorych etapach chce wón 80 000 kilometrow zmištrować a 50 krajow wopytać. Hłownje chce kultury a ludźi ze­znać a planet pod wšelakimi aspektami přeslědźić, kaž Rosset nowinarjam rjekny. Lětacy nastroj waži 240 kilogramow a je hač do 157 km/h spěšny.

Istanbul (dpa/K/SN). W Istanbulu započa so dźensa proces přećiwo 17 něhdyšim a nětčišim sobudźěłaćerjam nowiny Cumhuriyet podpěry terorizma dla. Statne rěčnistwo jim wumjetuje, zo su podpěrali zakazanu kurdisku dźěłaćersku stronu PKK, lěwicarsku DHKP-C a Gülenowe hibanje, kotrež bě lońši pospyt puča pječa naškarało. Po słowach fachowcow hrozy wobskorženym jastwo hač do 43 lět. Wšelake organizacije porok podpěry terorizma wotpokazuja a proces wobkedźbuja. Wobskorženy je w njepřitomnosći tež něhdyši šefredaktor mjenowaneje nowiny Can Dündar. Organizacije za škit čłowjeskich prawow a zwjazki žurnalistow wumjetowanja terorizma dla jako „politisce motiwowane“ wotpokazuja.

Berlin (dpa/SN). Po Zelenych žada sej nětko tež frakcija Lěwicy w zwjazkowym sejmje bórzomne wurjadne posedźenje wobchadneho wuběrka, zo móhli so wumjetowanja přećiwo němskim awtotwarcam móžneho kartela dla wujasnić. To rjekny Herbert Behrens, wobchadny fachowc frakcije a bywši nawoda přepytowanskeho wuběrka manipulowaneho wotpłuna dieselowych awtow dla, dźensa powěsćerni dpa. „Wobchadny minister dyrbi rozłožić, što chce w zwisku z dotal njesłyšanymi wumjetowanjemi přećiwo wodźacym němskim awtotwarcam činić“, Behrens iniciatiwu frakcije rozłoži. Z wotmołwy na naprašowanje w parlamenće je wón zhonił, zo běchu so zastupnicy ministerstwa wospjet ze zastupjerjemi koncernow zetkawali. „Chce Dobrindt kaž w padźe manipulacijow zaso twjerdźić, zo njeje ničo wědźał?“, so Behrens praša. Kónc tydźenja běchu sej hižo Zeleni wurjadne posedźenje gremija žadali. Wuběrk měł hišće do „narodneho dieseloweho foruma“ 2. awgusta wotpowědnje informowany być, rjekny wobchadny fachowc Zelenych Oliver Krischer.

Spominanje na basnika Jurja Chěžku składnostnje jeho stotych posmjertnych narodnin sobotu w Hórkach bě přewšo naročne, byrnjež so dešćowało. Namołwa Serbskich Nowin je wunjesła, zo njejsu ludźo na čłowjeka zabyli, kotrehož basnje mějachu sej ćežko, puć do serbskeje zjawnosće namakać. Słuchajo na teksty, kotrež je bratrowča basnika Róža Domašcyna citowała, a na zajimawe swobodnje přednjesene wuwjedźenja dr. Franca Šěna wo recepciji jeho twórbow, stej so mojej woči stajnje zas na jedyn dypk wróćiłoj – na wopomjatnu taflu, připrawjenu na Chěžkec domskim. Jeje pismo je swoju jasnosć­ hižo zhubiło. Škoda, sej myslach. Kulojte narodniny tak počesćeneho su hewak składnosć, so za stawom jemu wě­nowaneje tafle wobhonić. Rjenje by było, by-li wona tafla bórze z wobnowjenym pismom na tu rodźeneho Jurja Chěžku skedźbnjała. Axel Arlt

Zaměrowy zwjazk chcył wužiwanje Sprjewinodołskeho jězora rjadować

Hamor (AK/SN). Sprjewinodołski jězor chcedźa zaměrnje dale wuwiwać. Tónle zaměr je, wjesnjanosta gmejny Sprjewiny doł, Manfred Heine (njestronjan) na minjenym posedźenju zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakskeje hišće raz po­twjerdźił. Při tym wón kritizowaše, zo so dotalne prowizoriske formy wužiwanja dale njewuwiwaja. „Mamy mjeztym dźesać lět wodosport na jězoru. Wužiwarjo chcedźa, zo so tole doskónčnje zrjaduje“, sej Heine žadaše. Tak sej ludźo přeja, zo smědźa jězor wšědnje a nic jenož kónc tydźenja za wodosport wužiwać.

Dalši kritiski dypk je z wida Manfreda Heiny kolesowarska šćežka do Blunja. Ta drje je mjeztym do systema kolesowarskich pućikow zapřijata, wokomiknje pak za kolesowarjow dospołnje zawrjena. To samsne płaći za kolesowarsku šćežku z Bórkhamora do Sprjewineho doła. „Mamy ćeže, našim wobydlerjam po­srědkować, zo njesmědźa ju wužiwać.“

Praha (ČŽ/K/SN). Čěska tež 27 lět po změnje režima za zapadnymi krajemi zawostawa. Tempo rósta jeho hospodarstwa njedosaha­, dosćahnyć niwow wuwitych krajow. Tole zwěsća rozprawa mjezyna­rod­neje syće Social Watch, hódnoćaca ekonomisku situaciju kraja loni. Awtorojo analyzy konkluduja, zo je za dalše rozwiće Čěskeje mjez druhim hišće wjele sylnišo trjeba, zarjadować kraj do mjezynarodneho dźělenja dźěła. Pozitiwnje za lěto 2016 wšak wuswědčeja Čěskej rekordnje mału bjezdźěłnosć, zwyšenje rentoweje staroby na 65 lět, zestopnjowanje minimalneje mzdy a powyšenje mzdow w zjawnym sektorje. Za kritikihódnu maja pak wobstejnosć, zo je Čěska w Europskej uniji kraj, kotryž ma najwjetši rozdźěl mjez zasłužbami žonow a muži. Žony maja přerěznje pjećinu mjenje hač mužojo. To wuskutkuje nišu rentu, z čimž jim w starobje chudoba hrozy. „Čěska republika předstawuje dale druhi swět. Po 27 lětach smy w situaciji, kotraž je chětro wot toho zdalena, štož běchmy sej 1990 předstajeli“, rjekny předsyda čěskeje koalicije Tomáš Tožíčka.