„Chcu najprjedy měć informacije“
Daniel Nuk z Radworja je w kruhu nowych serbskich załožbowych radźićelow najmłódši. Axel Arlt je so z nim po wuzwolenju rozmołwjał.
W kotrym wobjimje sće so hižo z płaćiwymi załožbowymi dokumentami zaběrał?
D. Nuk: W předpolu sym so do wustawkow załožby zanurił. Ja sym poslednje posedźenje Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny sćěhował, hdźež su so stari radźićeljo hišće raz wuprajili k dźěławosći. Nětko dyrbju wšitke dalše dokumenty nachwatać a so nadźijam, zo to prawdźepodobnje bórze dočinju.
Dotalni, hišće w zastojnstwje skutkowacy radźićeljo su wulku potrjebu nastupajo přiměrjenje strukturow signalizowali. Kak tónle nadawk tuchwilu posudźujeće?
D. Nuk: Widźu tam hobersku potrjebu transfera wědy. Tam so bórze ze starymi radźićelemi zetkamy, sej jich ideje, wobmyslenja a prěnje nastorki naposkamy. Potom budźemy hladać, kak to dale poběži. Wokomiknje sej njezwažu to scyła hódnoćić. Chcu najprjedy měć informacije dotalnych radźićelow, jich wědu, zo móžu maćiznu prawje posudźować.
W stolicy serbske žiwjenje zahibnyć
Dźensa wječor zetkaja so w Berlinje bydlacy serbscy młodostni na konstitucisku zhromadźiznu towarstwa „Pawoł Nedo“. K tomu chcychmy wot studenta Clemensa Handrika, hłowneho iniciatora zarjadowanja, tróšku wjace zhonić a Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Što Was pohnuwa, so za serbske žiwjenje w stolicy angažować?
C. Handrik: Sym sej wulkoměsto Berlin wědomje za swój studij wupytał. Mjezynarodna atmosfera, žiwjenska dynamika, mnohotnosć kulturow – to wšo mje jara wabi. Tola serbske žiwjenje tež tu nochcu cyle parować. Hladajo na poměrnje wulku ličbu w Berlinje bydlacych młodych a staršich Serbow sym přeswědčeny, zo je to bjezdwěla móžne – dyrbimy je jenož zahibnyć. Mam wuski kontakt k druhim Berlinskim młodostnym a wšitcy smy sej přezjedni – chcemy tu aktiwnje serbsku community natwarić.
Što steji na agendźe dźensnišeje zhromadźizny?
Błud absurdnje wotbłyšćować
Młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija Budyšin při Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle hotuje so na premjeru inscenacije „ChOROwNjA“, kotruž pjatk prěni raz w Budyskim Dźiwadle na hrodźe předstaja. Bosćan Nawka je so z nawodu skupiny a režiserom krucha Měrkom Brankačkom rozmołwjał.
Knježe Brankačko, titul zbudźa zaćišć, zo wěnujeće so z nowej inscenaciju dosć aktualnej temje ...
M. Brankačk: Wotmysł bě, zo so młodźina ze swětom po koronje zaběra. Swět do pandemije bě dospołnje hinaši, dźensa je dźeń a wrótniši. Tónle błaznosć chcychmy z dźiwadłowymi srědkami wotbłyšćować, a to po wašnju absurdneho dźiwadła. Nastała je kolaža scenow, kotrychž zakład tworitej hrě „Chory z wumyslenja“ Molièra a „Błudnica mr. Pilka“ Kena Campbella.
W připowědźi hry kaž tež na internetnej stronje NSLDź je rěčiće „dźiwadłowej terapiji“. Što mamy sej po tym předstajić?
Hodownu pychu za přirodu?
Štóž tele dny z wotewrjenymaj wočomaj po Bóščanskej gmejnje jědźe abo nóžkuje, wuhlada tu a tam pyšene jehlinowcy. Milenka Rječcyna je so z iniciatorku Ilonu Blume rozmołwjała.
Zwotkel maće ideju za to, jehlinowcy w zjawnym rumje debić?
I. Blume: Přebywam ze swojim mandźelskim w dowolu rady na kupje Rujany. Na pućowanskej šćežce mjez Juliusruh a Glowe prěni króć widźachmoj, zo ludźo w adwentnym času jehlinowcy z kulemi pyšachu. To je so namaj spodobało a tuž sym před lětomaj prěni króć štomy w našej gmejnje pyšiła.
Steja štomy, kotrež pyšiće, wšitke w zjawnym rumje?
I. Blume: Ně, to nic. Tu a tam pyšu tež hałzy štomow na priwatnych ležownosćach, kotrež přez płót na drohu wisaja. Su to ležownosće swójbnych, přećelow a znatych. Mějićeljo dalšich ležownosćow njejsu so dotal přećiwo tomu wuprajili. Skerje so woni wjesela. Jedyn wobydler w Bóšicach bě samo chětro zrudny, zo njemóžu jeho štom hižo pyšić. Wón dyrbješe jón bohužel podrězać dać, dokelž bě štom chory.
Zwotkel maće kule, hable, hwězdy a dalše debjenki?
Trójny jubilej z třomi koncertami
Towarstwo Pawk wuhotuje pod hesłom „Serbske bands & friends“ zajutřišim koncert ze skupinami JANKAHANKA, Logarhythmus a SerBeat w Chróšćanskej wjacezaměrowej hali „Jednota“. Bosćan Nawka je so ze Symanom Hejdušku, projektnym nawodu zarjadowanja, rozmołwjał.
Knježe Hejduška, što je myslička za zhromadnym koncertom třoch z najwuznamnišich serbskich skupinow minjenych lět?
S. Hejduška: Před něšto měsacami sym so z čłonami wobdźělenych kapałow rozmołwjał – wšako so wšitcy derje znajemy a smy hižo zhromadnje hudźili –, a smy zwěsćili, zo swjeća připadnje wšě tři skupiny lětsa 10. róčnicu załoženja. Z toho je wurostła z mojeho wida wulkotna ideja zhromadneho koncerta. Prašenje bě, štó jón organizuje, a njeje potajnstwo, zo so rady wo tajkele naležnosće staram. Dobrych nazhonjenjow z towarstwom Pawk w zwisku z předstajenjemi popoweje opery „Carpe noctem“ dla bě dalša kooperacija spěšnje dojednana, tak zo zabjeru Pawkojo rólu oficialneho zarjadowarja. Trochu ćešo bě namakać wšitkim so hodźacy termin, ale čas mjez hodami a nowym lětom zda so mi dosć kmany być.
Mam serbske korjenje...
Składnostnje 10-lětneho jubileja Jakubec twjerdźizny je so Andreas Kirschke z mějićelom a rodźenym Kulowčanom dr. Andréjom Jakubetzom rozmołwjał.
W lětomaj 2020 a 2021 běše kultura korony dla sylnje wobmjezowana. Je bilanca lěta 2022 pozitiwniša?
A. Jakubetz: Bych to tak prajił. Bohudźak njebě korona hižo postajowacy kriterij. Kulturne zarjadowanja smy wšitke realizować a so na naš dźesaćlětny jubilej koncentrować móhli.
Kak hódnoćiće jubilej?
A. Jakubetz: Wuchadźišćo běše wudaće wobšěrneje chroniki wo Jakubec hrodźe. W septembrje smy swjedźenski kónc tydźenja zarjadowali. Tu so našim sobudźěłaćerjam, z managerku Martinu Küpfling na čole kaž tež wšěm partneram dźakowachmy a chroniku krajnemu radźe Udej Wićazej, gmejnje a dalšim hosćom přepodachmy. Wjeršk swjatočnosće běše opera „Carmina Burana“ Serbskeho ludoweho ansambla – Wulkotne to dožiwjenje před wulkotnej kulisu .
Sće so lětsa z wutwarom abo přetwarom zaběrali?
Energiju do rukow gmejnow!
Planowana hoberska přestrjeń z připrawu fotowoltaiki na ratarskich polach w Delanach ludnosć w serbskej Łužicy znjeměrnjuje. Tomaš Rječka, předewzaćel a gmejnski radźićel w Radworju, w rozmołwje z Marcelom Braumanom na alternatiwy za gmejny skedźbnja.
Wšudźe so wo potrjebje rěči, tak chětře kaž móžno wjac připrawow wobnowjomneje energije zwoprawdźeć. Njeje to tež w zajimje wobydlerstwa, tón zaměr sćěhujo, inwestoram łužiske pola přewostajić?
T. Rječka: Cyle jasnje: Ně. Dokelž je dotal zakonsce postajene, zo njesměš tutu milinu do syće za wobydlerjow zapodawać. To ma něšto ze zrěčenjemi za koncesiju činić, kotrež nošerjam syće dowoleja, w zjawnym rumje milinowody twarić, a gmejnam zakazuja, paralelne syće wutworjeć. Tohodla poručam, najprjedy fotowoltaiku na třěše chěžow instalować, zo bychu swójby na swojej ležownosći produkowanu energiju wužiwać móhli.
Styki skrućić w Berlinje
W stolicy Němskeje bydlacy serbscy młodostni su njedawno wožiwjenje tam něhdy hižo wobstejaceho cyłka studentkow a studentow „Pawoł Nedo“ jako towarstwo młodych Berlinjankow a Berlinjanow wozjewili. Jan Bogusz je so z čłonom cyłka Symanom Sćapanom wo přičinach znowazałoženja a předewzaćach do přichoda rozmołwjał.
Što bě nastork za to, hižo raz eksistowacy cyłk serbskich studowacych w stolicy wožiwić?
S. Sćapan: Po tym, zo smy hižo wěsty čas w Berlinje žiwi, zwěsćichmy, zo tu drje někotři Serbja bydla. Zwisk pak mjez nimi je poměrnje snadny. Runje tež młodźi Serbja, kotřiž so do Berlina podadźa, nimaja takrjec žanu prawu móžnosć, so we ramiku wjetšeje skupinki Serbow zetkawać a wuměnjeć.
Kelko čłonow wašemu cyłkej „Pawoł Nedo“ tuchwilu přisłuša?
Slepjanšćinu nawuknyć
Slepjanske towarstwo Kólesko je iniciator rěčneje přiručki za slepjanšćinu. Nětko chcedźa jeho čłonojo publikaciju „Ho zachopjonku jo było to słowo. Slěpjański rozprajak – Schleifer Sprachführer“ wudać. Milenka Rječcyna je so z čłonku towarstwa Julianu Kaulfürstowej rozmołwjała.
W kotrej měrje sće Wy na projekće wobdźělena była?
J. Kaulfürstowa: Wobsahi sym jako sobudźěłaćerka Serbskeho instituta nadźěłała. Zakłady za to pak sym sej nazběrała w swojim skutkowanju jako čłonka towarstwa Kólesko. Předdźěła je towarstwo zdokonjało. Njeby-li tak było, njeby móžno było w jenož dwěmaj lětomaj tajku knihu nadźěłać.
Štó běchu partnerojo?
Šulske towarstwo chce pomhać
W Drježdźanskej dnjowej skupinje w Nowym měsće přebywa pjeć dźěći w starobje 0 do třoch lět. Přistajena kubłarka posrědkuje jim serbsku rěč na maćernorěčnym niwowje. Skupina je w bydlenju zaměstnjena, hdźež maja rjanu zahrodku. Nětko je nošerstwo skupiny wotewrjene. Axel Arlt je so z jednaćelom Serbskeho šulskeho towarstwa (SŠT) Andreasom Ošiku rozmołwjał.
Što je předsydstwo SŠT póndźelu w tej naležnosći wobzamknyło?
A. Ošika: Předsydstwo SŠT je zwólniwe, nošerstwo serbskeje dnjoweje skupiny z kubłarku w Drježdźanach přewzać. Tutón rozsud twori zakład za dalše rozmołwy wo wuhotowanju trěbneho zrěčenja z dotalnym nošerjom. Je-li so nam poradźi konsens namakać, ličimy z tym, zo móžemy nošerstwo spočatk měrca 2023 přewzać.
Towarstwo „Stup dale“ pyta za rozrisanjom. Hdy je wone so na SŠT wobroćiło?
A. Ošika: Smy z medijow zhonili, zo je perspektiwa dźěćaceje dnjoweje skupiny njewěsta. Towarstwo Stup dale, kotrež so za skupinu angažuje, a SŠT mamoj zhromadny nadawk, posrědkować dźěćom serbsku rěč tak, zo móža ju wšědnje wužiwać. A to nas zwjazuje.
