Klawěr a e-gitara hišće požadanej
W juliju je praktikant SLA Syman Hejduška zajimcow na projekt „Jazz-lóšt“ přeprosył. Cordula Ratajczakowa je so z młodym mužom, kiž wot noweho semestra wučerstwo za hudźbu na Drježdźanskej wysokej šuli za hudźbu Carl Maria von Weber studuje, rozmołwjała.
Kak je so ideja zrodźiła?
S. Hejduška: Činiš-li swobodne socialne lěto za kulturu, sy winowaty, samostatny projekt na noze stajić. Tuž sej předewzach, jazzowu band z młodymi zahoritymi hudźbnikami wutworić. Z młodźinu dźěłać mje wabi. Přiwšěm je jazzowa hudźba přirunujo z popom naročniša a skići zdobom dosć móžnosćow k improwizaciji. Bywša intendantka SLA Milena Vettrainowa měješe zwisk k nazhonitemu Drježdźanskemu pozawnistej Michaelej Winklerej, kiž je wuměłski nawod přewzał, a tuž móžachmy započeć.
A kak běži projekt „Jazz-lóšt“ mjeztym?
Kulturne stawizny města sobu wobwliwował
Lětsa 24. nowembra by z Njebjelčic pochadźacy a lěta 2004 w Eisenhüttenstadće zemrěty moler Jan Hansky 90. narodniny swjećił. Tamniši měšćanski muzej planuje składnostnje tuteje róčnicy wosebitu wustajeńcu. Cordula Ratajczakowa je so z nawodu muzeja Hartmutom Preußom rozmołwjała.
Kajki wuznam ma Jan Hansky za Eisenhüttenstadt, zo jemu wustajeńcu wěnujeće?
H. Preuß: Město čuje so mnohich přičin dla winowate, Jana Hanskeho hódnoćić. Najdlěši čas swojeho žiwjenja skutkowaše wón tu, měješe tu swój ateljej a dźěłaše hižo do lěta 1963, jako so jako grafikar zesamostatni, tu. Eisenhüttenstadt zhladuje lětsa na 65. róčnicu wobstaća. Składnostnje toho hodźi so něchtó hódnoćić, kiž je kulturne stawizny města wot lěta 1955 sobu wobwliwował. Tež wopon Eisenhüttenstadta je stworił.
Što chceće wot 26. septembra do 8. nowembra wot Jana Hanskeho pokazać?
Před rólu wulki respekt měła
„My Fair Lady“ 20. Budyskeho lětnjeho dźiwadła bě wulki wuspěch. Cordula Ratajczakowa je so z hrajerku hłowneje róle Lisu Čornakowej rozmołwjała.
Sće wolóžena abo zrudna, zo je najprjedy raz wšitko nimo?
L. Čornakowa: Kusk zrudna sym, dokelž je mi inscenacija woprawdźe wjeselo wobradźiła. Róla bě tajka rjana – na započatku jako kwětkowa holca bě Elisa tola hišće cyle wjesna. Přiwšěm njemějach 34 předstajenjow, ale jenož połojcu. Přirunojo z lětnim dźiwadłom minjeneho lěta bych tuž hišće dale činić móhła. Dwójne wobsadźenje je jara derje fungowało a bě dobre nazhonjenje. A něšto wot tamnych wothladać sej tež přeco móžeš, při čimž jenož přiwuknješ. Rjenje pak tež je, zo mamy nětko dowol.
Jako „My Fair Lady“ sće sej nětko wutroby Budyskeho publikuma zdobyła. Što móže hišće rjeńše za dźiwadźelnicu być?
Wječor do wikow na koncert
Z wida wopytowarja je hač do nazymskich wikow přirody 12. septembra w Stróži hišće chwilku časa. Kak to pola organizatorow wupada, je Axel Arlt wot Měrki Kozeloweje, předsydki domizniskeho towarstwa Radiška, zhonił.
Kak daloko su přihoty za kulturny podźěl lětušich nazymskich wikow přirody?
M. Kozelowa: Smy spokojom. Folklorny program na jewišću we wulkim stanje wuhotuja hosćo z Pólskeje, tež druhe kulturne přinoški su jasne. Móžemy ludźi zbliska a zdaloka z čistym swědomjom do Stróže přeprosyć.
Najebać wšitke ćeže sće klasiski koncert cyłe lěta zaručili. Je tomu tež lětsa tak?
M. Kozelowa: Koncert serbskeje klasiskeje hudźby tež lětsa zaso budźe. Na to smy trochu hordźi. Nowosć pak je, zo wotměje so wón hižo wječor do wikow, pjatk, 11. septembra. To wuzběhuje městno koncerta a zaruča zdobom přijomnišu atmosferu hač na dnju wikow samych, hdyž knježitej wikowej hołk a tołk.
Štó wobsah koncerta zestaja?
Ansambl Pśijaśelstwo so w Chrósćicach rozžohnował
Rejowanski ansambl Pśijaśelstwo z Choćebuza je so lětsa posledni raz wobdźělił na folklornym festiwalu w Chrósćicach: Hromadźe z cyłkom Stara lubosć pokaza tam reju „Jutrowna woda“. W njedźelnym programje łužiskich skupin staj Thomas Mietk a jeho partnerka posledni raz rejowałoj. Jan Kral je so Thomasa Mietka prašał za přičinami kónca kaž tež za zaćišćemi wo festiwalu w Chrósćicach.
Posledni zjawny wustup Rejwanskeho ansambla Pśijaśelstwo Choćebuz bě na folklornym festiwalu „Łužica“ w Chrósćicach. Što su přičiny toho?
T. Mietk: Mamy chutne ćeže z dorostom. Nimamy dosć abo žanych zajimcow za naš cyłk. Pobrachuja tež nazwučowarjo a wuměłscy nawodźa, kotřiž bychu dźěło našeho ansambla a tak jeho duch a wobstaće zaručili. Njeje tež nichtó, kiž by za nas programy zestajał a je potom zwoprawdźił. Dotalni zamołwići su přez powołanske winowatosće wjazani a nimaja hižo dosć chwile za woporniwe dźěło našeho cyłka.
W Chrósćicach sće jako jenički por wustupiłoj ze solom. Je to hižo wuraz toho, zo nimaće ludźi?
Na chorwatski Krabatowy swjedźeń
Prěni Krabatowy swjedźeń zwonka Łužicy wotměje so tónle kónc tydźenja w chorwatskim regionje Žumberaku. Cordula Ratajczakowa je so z čłonom Krabatoweho towarstwa HansomJürgenom Schröterom rozmołwjała.
Kak wulki je zajim Łužičanow na wuprawu do domizny Krabata?
H.-J. Schröter: Bychmy sej wjace zajima přeli. Nětko poda so pjatk rano w třoch 60 ludźi z dwěmaj busomaj na wuprawu. Prěnja krótka jězba traje štyri dny, wobdźělnicy dlěšeje jězby wostanu hišće tydźeń dlěje hač do 3. awgusta. Na nich čaka nimo Krabatoweho swjedźenja, wopyta narodneho parka Plitvička jezera a pobytka při Adriji hišće dalši wjeršk, mjenujcy tradicionalny domizniski swjedźeń swj. Ilije w Jezernicach blisko Žumberaka. Tam wotměje so přichodny kónc tydźenja tež zetkanje swójby Šajatović, potomnikow historiskeho Krabata. Krabatowe towarstwo wobdźěli so tam po lońšim wopyće druhi króć.
Što čaka na hosći na Krabatowym swjedźenju?
Přichodny termin festiwala steji
Minjeny pjatk je přihotowanski wuběrk XI. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2015“ wuhódnoćił. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu wuběrka Markom Kowarjom rozmołwjała.
Sće hnydom po festiwalu pozitiwnu bilancu sćahnył. Na čim so to pokaza, a hdźe přejeće sej přiwšěm wjace wothłosa?
M. Kowar: Mějachmy z 20 000 přihladowarjemi 1 500 wjace porno festiwalej před lětomaj. Tež livestream MDR měješe z dohromady 3 500 zajimcami wjace hač połojcu wjace. Zajim na Budyskim zahajenju bě lětsa tohorunja wjetši hač 2013, hačrunjež bě hišće wjele swobodnych městnow. Smy nastupajo wabjenje hižo tójšto spytali, nětko chcemy sej koncept zdźěłać dać. Intensiwny kolokwij žněješe dobry wothłós mjez zastupjerjemi wukrajnych folklornych skupin. Škoda, zo njeje so busowy poskitk Šmitec jězbow do Hochozy přemało přizjewjenjow dla zwoprawdźił. Přiwšěm sej myslu, zo móhł so wón jako tajny pokiw za Hornjołužičanow etablěrować. Wosebje ći, kotrymž je w Chrósćicach přewjele hołka a tołka, móhli sej wosebitu delnjołužisku atmosferu a kompaktny festiwalny poskitk na třoch statokach lubić dać.
Nowe wužadanje namakała
Milena Vettrainowa je zašłu wutoru zastojnstwo intendantki a jednaćelki Serbskeho ludoweho ansambla njewočakowano złožiła. Janek Wowčer je bywšu nawodnicu SLA po wjacorych pospytach minjeny pjatk docpěł a so mjez druhim za přičinami rozsuda prašał.
Što su přičiny, zo sće so rozsudźiła intendantstwo a jednaćelstwo Serbskeho ludoweho ansambla złožić?
M. Vettrainowa: Chcu so wuměłsce znowa wusměrić a sym nowe wužadnje našła. Dołhož nowe zrěčenje podpisane njeje, nochcyła pak wo swojim nowym nadawku rěčeć. Nimo toho dyrbja so wšitcy intendanća po wěstym času wuměłsce znowa wusměrić, zo bychu nowe ideje do wuměłskeje institucije přišli.
W zjawnosći so powěda, zo je Wam něchtó poručił SLA wopušćić. Trjechi to?
M. Vettrainowa: Ně, to su blady.
Nětko sće rozwjazanske zrěčenje podpisała. Što w nim steji a płaći Wam Załožba za serbski lud wotnamakanje?
M. Vettrainowa: Žadyn komentar!
Kak hódnoćiće swoju dźěławosć minjenych pjeć lět w ansamblu?
Wjesne stawizny dźěći wabja
Šulski muzej „Korla Awgust Kocor“ w Stróži pola Hućiny wopytać so wězo tež w prózdninach wudani. Axel Arlt je so ze zamołwitej Marlis Konjechtec z domizniskeho towarstwa Radiška rozmołwjał.
Z čim móža so dźěći w prózdninach w šulskim muzeju zaběrać?
M. Konjechtec: Jeli to chcedźa, móža sem přińć, zo bychu zwučowali.
We wólnym času zwučować?
M. Konjechtec: Dźěći móža to zwučować, z čimž maja w šuli ćeže, kaž na přikład rjenje pisać. Rjane pismo nikomu nješkodźi. Wěm wot wučerkow, zo to rady chcedźa, nimaja pak chwile za to.
Što dźěći tu najbóle zajimuje?
M. Konjechtec: Woni chcedźa zhonić, kak běchu wjesnjenjo něhdy žiwi byli a što běchu činili. Wšako su dźěći tehdy do šule nóžkowali. Njeznajachu bus, awto abo koleso. Nimale kóžda wjes měješe swoju mału šulu.
Kelko hosći sće lětsa hižo witała?
M. Konjechtec: Lětsa bě tu dotal 800 wopytowarjow. Často mam měšane skupiny Serbow a Němcow, kotrež hromadźe přijědu a wjele chwile nimaja. Němcow dla jim potom zwjetša w němskej rěči přednošuju. To je škoda. Chcyła ze Serbami radšo serbsce rěčeć.
Kak awtentiska je folklora?
„Folklora na jewišću – kak awtentiska je dźensa hišće ludowa kultura?“ Tomule prašenju wěnuje so na folklornym festiwalu sobotu w 14 hodź. zjawny kolokwij w Chróšćanskej hali „Jednota“. Na nim wobdźěli so tež dr. Theresa Jacobsowa, kotraž je so w disertaciji z temu zaběrała. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Jacobsowej rozmołwjała.
Folklorny festiwal wabi poprawom k sobuswjećenju, mjenje k diskusiji. Čehodla móhł tež kolokwij ludźi zajimować?
Th. Jacobsowa: Kolokwij zajimcam zmóžnja sej nazhonjenja wuměnjeć. Nimo praktiskich poskitkow na festiwalu hodźi so wo prašenjach rěčeć, kotrež płaća za cyłkowne skutkowanje skupin. Nimo rozestajenja z wuměłskim dźěłom su to tež prašenja organizatoriskeho razu kaž zjawnostne dźěło, financowanje a požadanje wo srědki třećich atd. Diskusija wo awtentiskosći twori z tutymi wobłukami wuski zwisk.
Hižo w 50tych lětach ludowědnicy dwělowachu, kak awtentiska folklora hišće je. To pak ničo na tym njezměni, zo so ludźo za folkloru zahorjeja – z prawom?
