„Sambesi“ wostanje dale zawrjeny
Byrnjež hosćenc „Sambesi“ we Wojerowskej coologiskej zahrodźe po powšitkownych postajenjach korony dla zaso wotewrěć móhli, wostanje pak tón najprjedy raz zawrjeny. Silke Richter je so ze šefom restawranta Ralfom Gerstmannom rozmołwjała.
Sće chcył wo swojich dožiwjenjach w afriskim kraju Gambija rozprawjeć. Korony dla pak sće termin přesunył. Přiwšěm sće nětko pjenježne dary do Gambije přepokazał. Kak je k tomu dóšło?
R. Gerstmann: Sym přednošk, kiž měješe w měrcu być, nětko zarjadował. Běše to prěnje zarjadowanje po zawrjenju w měrcu. Postajenjow hygieny dla sym z přihotami dosć zahe započał. Wothłós bě jara dobry. 35 wopytowarjow je 500 eurow dariło, a pjenjezy sym hnydom do Gambije přepokazał. Rady poskićam swój přednošk tež towarstwam, šulskim rjadownjam a dalšim zajimcam.
Za čo sće čas zawrjenja hosćenca wužiwał?
Nowa kwalita zamołwitosće
Połdra lěta po kónčnej rozprawje Komisije za rozrost, strukturnu změnu a dźěło je zwjazkowy sejm dźensa zakoń wo redukowanju a zakónčenju zmilinjenja brunicy kaž tež zakoń wo zesylnjenju struktury za wuhlowe regiony wobzamknył. Prašenje pak je, hač bě zwjazkowe knježerstwo kompromisowe poručenja tak mjenowaneje strukturneje komisije přejara złahodniło abo hač nětko wobzamknjene wobsahi nastupajo škit klimy dosahaja. Kritikarjo su w dźensnišej sejmowej debaće samo „zakoń wo 18lětnym zawěsćenju wuhla“ rozjimali. Tež prašenje wodoweho managementa w pohórnistwowej Łužicy, nětko zakótwjene w rezoluciji parlamenta, njeje dorozrisane.
Z praksu sej wulki són spjelniła
W Radworju maja wot wčerawšeho dźěćacu lěkarsku praksu. Wjesnjenjo maja tuž nětko nimo powšitkowneje dalšu lěkarku we wsy. 39lětna Jadwiga Wałdźina praksu nawjeduje. Před lětomaj je so wona ze swójbu do Łužicy nawróćiła. Do toho bě jako dźěćaca lěkarka a chirurgowka mjez druhim na uniklinikumje w Münsteru, pozdźišo w Drježdźanach na uniklinikumje a w praksy zasadźena. Clemens Šmit je so z njej rozmołwjał.
Gratuluju k wčerawšemu wotewrjenju swójskeje praksy. Sće do toho rjekła, zo chceće w swojej nowej dźěćacej praksy něštožkuli hinak činić, hač je poprawom z wašnjom. Što z tym měniće?
Prapremjera – solo za dudy
Pod hesłom „Kóždom ludej swoje dudy“ wěnuje so dudak a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla Handrij Henčl njedźelu w Budyskim Serbskim muzeju z koncertom wosebitemu ludowemu instrumentej. Cordula Ratajczakowa je so z hudźbnikom rozmołwjała.
Kak sće ideju koncerta zrodźił?
H. Henčl: Loni je so mje organizatorka Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow prašała, hač nochcu raz na dudach koncert wotměć. Tak smy tam hromadźe z hudźbnikami našeho Prěnjeho łužiskeho barokneho orchestra koncertowali. Wothłós bě přewšo dobry a zarjadowanje wupředate. Ludźo su fifolejo domoj šli. Nětko mamy koronu, a cyły swět žedźi so za programami w małym formaće, za čož su dudy kaž stworjene. Sym tuž tehdyši program swojim móžnosćam jako solist přiměrił a to SLA namjetował. Argumentowach, zo su ludźo nětko lačni, nazymu budźe paleta poskitkow snano hižo přewulka. Tak bě w běhu třoch tydźenjow ideja wuzrawjena. Budźe to prapremjera – tajki solowy koncert za dudy hišće w ansamblu njemějachmy.
Što Was na dudach wabi?
Hriwna spočatk wulkeje změny
Zawjedźenje němskeje hriwny w bywšej NDR dźensa před 30 lětami drje zwjazuje kóždy, kiž je čas tehdy wědomje dožiwił, z cyle wosobinskimi dopomnjenkami. Mi je so razne dopóznaće do pomjatka zaryło, jako stejach prěni króć ze zapadnymi pjenjezami w zaku we wobchodźe: Nětko dyrbimy za wšitke banalne wěcy kaž chlěb, mloko a butru z wonej zapadnej hriwnu płaćić, kotraž bě runje hišće złoto hódna, hdyž jako dar wowki z poslednjeje jězby do zapada w kamorje ležeše.
Chcedźaz busami přijěć
Delegacija towarstwa Societas Amicuum Liberec (SAL), kotrež organizuje Serbske kulturne lěto w čěskim měsće, bě wčera z hosćom w Budyšinje, mjez druhim pola Domowiny. Cordula Ratajczakowa je so z čłonku SAL, zamołwitej za program lěta Janu Vančatovej a z intendantku SLA Judith Kubicec rozmołwjała.
Po přestawce koronakrizy dla nětko Serbske lěto SAL – što planujeće?
J. Vančatová: Smy za nalěto planowane zarjadowanja w Liberecu na nazymu přesunyli. To bohužel za procesiony křižerjow, kotrež chcychmy sej wobhladać, móžno njebě. Zakładnje nimamy jenož wotpohlad, našim ludźom serbsku kulturu zbližić, ale chcemy ju tež na městnje we Łužicy dožiwić. Dwě ekskursiji mamy lětsa planowanej. Za meju předwidźanu třidnjowsku do Hornjeje a Delnjeje Łužicy chcemy w septembru nachwatać, a srjedź awgusta podamy so tři dny do Delnjeje Łužicy, do Choćebuza, Grodka, Bórkow a Raduša. Tam dotal scyła hišće byli njejsmy. Lětušej wjerškaj budźetej w Liberecu přehladka Maje Nageloweje 9. oktobra a 11. nowembra wustajeńca wo stawiznach Serbow. Tajki wupada hruby koncept.
Kak wobdźěli so SLA?
Načasne spěwy a wideja tworić
W Serbach je tuchwilu rěč wo „Astronawtach“ – nowych serbskich spěwach a widejach. Měrćin Weclich je so wo tym z jednym z hłownych iniciatorow, Matejom Dźisławkom, rozmołwjał.
Wo čim so při „Astronawtach“ jedna?
M. Dźisławk: To je skupina serbskich hudźbnikow. Žro su Jurij Hantuš, Matej Dźisławk a němski bubnar Oliver Böhm, kiž bydli blisko Wittenberga. My třo w Lipsku najwjace spěwow přihotujemy a našej skupinje Astronawt z dalšimi hudźbnikami posrědkujemy. Prěni króć smy so wokoło swjatkow zetkali a prěnje pjeć spěwow natočili. Jurij a ja je zwjetša komponujemoj. Chcemoj načasnu hudźbu tworić. To je funk, to su balady a rockowe zynki runje tak kaž lubosćinske a poetiske štučki. A to zwjetša ze swójskimi tekstami, mjez druhim z pjera studenta Pětra Dźisławka.
Su to serbske spěwy „w nowym šaće“?
M. Dźisławk: To njejsu spěwy w nowym šaće, ale nowe spěwy, zwjazane z widejemi. Statisća we widejach sobu skutkuja. To ma w přirodźe być a tróšku z domiznu zwjazane. Swjatkowny kónc tydźenja smy widejo za naš prěni titl natočili.
Hdy a kak móžemy to widźeć-słyšeć?
Strowy rozum njech knježi
Někak so minjene dny zdaše, jako by koronowa pandemija w našim kraju nimo była. Z wolóženjemi w mnohich wobłukach smědźa so zaso wjetše swójbne swjedźenje wotměwać, kina a muzeje su zaso přistupne, samo přednoški a koncerty so zaso po nimale zwučenym wašnju poskićuja. Wězo wšitko wotpowědnje hygieniskim a wotstawkowym předpisam. Hišće mału chwilku a potom smy wšo zmištrowali a takrjec z jednym módrym wóčkom wotešli, tak zawěsće hižo tón abo tamny mysleše. Ale nadobo nam jednotliwe tak mjenowane hotspoty bolostnje wuwědomichu, zo hišće ničo nimo njeje. Mjaso předźěłacy zawod Tönies je při tym bjezdwěla najzrudniši přikład, kak spěšnje móže so wirus rozšěrić. Porno tomu bě Ischgl mała hwězda.
Přiwšěm tójšto nawuknyli
Wurjadne šulske lěto so pomału nachila a maturanća hižo wědźa, hač su wobstali. Kak pak budu swjećić? Cordula Ratajczakowa je so z direktorom Serbskeho gymnazija Budyšin Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Kak derje sće koronakrizu zmištrowali?
R. Wjacławk: Emocionalnje mam zaćišć, zo ju na našej šuli dosć derje zmištrujemy. Dožiwjam šulerjow, zdźěla tež staršich a wučerjow w jara měrnym mjezsobnym wobchadźe. Wšědny wučbny dźeń je, kaž so mi zda, dosć derje organizowany. Naši šulerjo wuknu w A/B-rytmusu, to rěka, jedyn tydźeń su w šuli, tamny tydźeń doma. Skupinje so wuměnjatej. Dyrbjachmy naše rjadownje na połojcu dźělić, zo bychmy předpisam hygieny wotpowědowali.
Wjedu naprawy k tomu, zo maja někotři šulerjo ćeže šulu zmištrować?
Wuměna jemu na wutrobje leži
Hubert Kokla je wot lěta 1991 aktiwny čłon Černobylskeho towarstwa. Hač do lěta 2009 je wón z mandźelskej Luciju a dalšimi w Pančicach-Kukowje dokładnje 565 dźěćom a 55 dorosćenym z Běłoruskeje hač do štyri tydźenje trajace wočerstwjenje zmóžnił. Měrćin Weclich je so ze 84lětnym rozmołwjał.
Što Wam tutón čas woznamjenja?
H. Kokla: Smój z mandźelskej wuměnu jara aktiwnje a z cyłej wutrobu pěstowałoj. Z pomocnym transportom sym jědnaće razow sam w nuklearnje poćeženej kónčinje w Černobylu był. Jedyn transport wobsteješe samo z 15 nakładnych awtow.
Kajka je pomocna situacija dźensa?
H. Kokla: Ći, kotřiž su na spočatku jara aktiwni byli, su dawno starši a jich dźěći dorosćene. Mnozy młodostni maja dźensa cyle hinaše zajimy, pućuja radšo po swěće. Tuž je kontakt powšitkownje popušćił.
Kaž wěm, Wam wuměnu pěstować jara na wutrobje leži.
H. Kokla: Zo wuměna hižo tak intensiwna kaž w 90tych lětach njebudźe, je so hižo dawno wotbłyšćowało. Wšako je dźeń a wjace starosćow z financami, a cyłu wěc móžeš jeno z darami zaručić, dóstanješ pak lědma podpěry.
A što sej přejeće?
