Smochćicy (SN/bn). Pod hesłom „Čěske nocy“ stej Serbski ludowy ansambl a kubłanišćo swj. Bena po dwulětnej přestawce znowa „Smochčanski hudźbny swjedźeń“ wuhotowałoj. Cyłkownje je minjenej pjatk a sobotu něhdźe 850 hosći zarjadowani pod hołym njebjom na dworje kubłanišća wopytało.

Intendant SLA Tomas Kreibich-Nawka witaše publikum, wjeselo so, zo „móžemy skónčnje zaso program we wulkim formaće ze wšěmi spartami našeho domu a wulkotnymi hosćemi prezentować“. Nawoda kubłanišća Sebastian Kieslich wuzběhny, zo „je hudźba kmana, kultury ze sobu zwjazać a dobremu susodstwu polěkować“. Swjedźeń je jemu zdobom „škrička nadźije, zo přichodnje tež susodźa, kotřiž tuchwilu ze sobu wojuja, zaso měr a swobodu dožiwjeja“.

Serbske a słowjanske baje a bajki

póndźela, 04. julija 2022 spisane wot:
Sta zajimcow su so minjeny kónc tydźenja hłuboko do swěta bajow a powěsćow ­zanurili. We wobłuku 2. słowjanskeho bajkoweho festiwala Dešnjanskeho domizniskeho muzeja předstaji mjez druhim bajer Togomir powědku „Złote kubło“, Wiebke Schulz spřistupnja dyrdomdeje lutka a spěwytwórc Pittkunings rozłoži, „čehodla su Serbja němčinu nawuknyli“. Powědace dźiwadło pěstowacy ansambl Machandel ­na našim foće zahori přihladowarjow z hru „Trašny hósć“. Zarjadowarjo su ze swjedźenjom přewšo spokojom, mjenujo jón „nowu formu daledawanja serbskeho ­imaterielneho kulturneho herbstwa“. Foto: Babett Zenkerowa

W Kukowje Zejler w nowym fraku zaklinčał

póndźela, 04. julija 2022 spisane wot:

Pančicy-Kukow (JR/SN). Přewšo dobra nalada knježeše sobotu wječor mjez ně­hdźe 100 hosćimi spěwneho wječora w Pančicach-Kukowje. „Zejler w nowym fraku“ bě hesło zarjadowanja na wupyšenym Błažikec-Kaulfürstec statoku, na kotrež bě skupina Wólbernosće přeprosyła. Třistronski statok wědźeše spěwne ćěleso derje wužić, k zahajenju zaspěwachu spěwarjo Krystof Rjeda, Pětr Cyž a Fabian Kaulfürst wjerš „Ja sym najrjeńši serbski cowboy“ jedyn po druhim z hinašeho městna, pak hladajo z woknom abo z wrotow. Přidružichu so spěwarki Jadwiga Kaulfürstowa, Juliana Kaulfürstowa, Jadwiga Nukowa a Judit Šołćina, kotrež tohorunja kóžda z hinašeho městna spěwachu. Na to nastupichu so Wólbernosće před domskim statoka a zanjesechu „Słónco chcu ja měć“ a „Pod běłej brězyčku“. Po tym z publikumom zhromadnje „Hanka, budź wjesoła“ zaspěwachu, za čož su wšitke štučki na internetowej stronje wozjewili. Tuž móžeše publikum šmóratka wužiwajo mócnje sobu spěwać. Za to měješe pozdźišo dalšej składnosći ze spěwomaj „Z dychom swjatoh’ Jana“ a „Lubka Lilija“.

Hrónčka jako darna knižka

pjatk, 01. julija 2022 spisane wot:
Budyšin (SN/JaW). K lětu Zejlerja a Smolerja je wčera w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła darna knižka z basnjemi a pěsnjemi Handrija Zejlerja. Zestajała je ju Marka Maćijowa a grafisce wuhotowała je zběrku „Čas ma křidła“ ze 150 najrjeńšimi Zejlerjowymi hrónčkami Isa Bryccyna. Kaž rěka w zdźělence LND ma nowostka „čitarjow pozbudźeć, tróštować abo prosće zawjeselić“. Wšako su twórby Zejlerja „bohate žórło žiwjenskich mudrosćow, kiž su swoju płaćiwosć hač do dźensnišeho wobchowali.“ Knižna premjera budźe 28. julija w Budyskej Smolerjec kniharni.

Prawe we wopačnym, wopačne w prawym

pjatk, 01. julija 2022 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). „Na prašenje, kotrež so najčasćišo jewi, chcu hnydom wotmołwić: Ně, njejedna so wo awtobiografiju. Stawizna je dospołnje wunamakana, fiktiwne figury pohibuja so cyle tak, kaž jim to kazam. Přiwšěm su wosobinske dožiwjenja a historiske podawizny so wě z podźělom stawizny. Ze słowami Herty Müller hodźało so rjec: Spisowaćelski skutk woznamjenja, woprawdźitu wěrnosć nowo wunamakać a stworić na tym zakładźe tekst, kotryž ju lěpje wotbłyšćuje, hač to bjezposrědna rozprawa zamóže.“ To rjekny awtorka Elke Lorencowa na wčerawšej premjerje swojeje prěnjeje knihi „Machtworte“ w połnje wobsadźenej Budyskej Krječmarjec kniharni, wzawši tak někotremužkuli wopytowarjej wětřik z płachtow.

Sokoljo w Praze

pjatk, 01. julija 2022 spisane wot:
K wjerškam skutkowanja Serbskeho Sokoła hač do lěta 1933 słuša wobdźělenje na IX. Wšosokołskim zlěće 1. do 6. julija 1932 w Praze. Delegacija 42 Sokołow a dźesać Sokołkow bu 2. julija na dwórnišću ze serbskej hymnu witana. 25 zwučowarjow předstaji na druhim dnju w Strahovskim stadionje wot Měrćina Mjeltki zestajanu scenu wo wojowanju Serbow wo swobodu. Před zwučowarjemi bě za chorhoju Hrodźišćanskeje jednoty dźesać žonow w narodnych drastach do stadiona zaćahnyło. Wo wustupje pisaše potom 4. julija Praska nowina Večer mjez druhim tole: „A hdyž přińdźe na hoberske zlětnišćo mała horstka Łužiskich Serbow ze swojej chorhoju a rěčnik wołaše ‚Zwučuja bratřa Łužiscy Serbja’, zaćahny do štwórće ... njezapřimliwe spodźiwanje ... A potom zarža přiklesk, dźesaći tysac přikiwachu z rubiškom 25 rjekam, kotřiž njeběchu so ničeho nastróžili, kotřiž běchu wšo woprowali, zo bychu so na sokołskim swjatku wobdźělić móhli.“ Serbja wobdźělichu so tohorunja na swjedźenskim ćahu po měsće a na dalšich zarjadowanjach.
Direktor Europskeho centruma za mjeńšinowe naležnosće (ECMI) prof. dr. Vello Pettai (srjedźa) z Flensburga je so wčera wo aktualnym połoženju Serbow we Łužicy wobhonił. Wědomostnik zajimowaše so wosebje za wuwiće nastupajo strukturnu změnu we Łužicy. W Serbskim instituće witaše jeho wědomostnica Susanne Hozyna (nalěwo) a přewodźeše jeho na wopyt Ludoweho nakładnistwa Domowina, hdźež rozmołwješe so mjez druhim z jednaćelom LND Symanom Pětrom Cyžom (naprawo). Tam ­prašeše so předewšěm za wuwićom serbskorěčnych medijow, přewažnje nowin a časopisow. Foto: SN/Božena Šimanec

Jurij Winger

srjeda, 29. junija 2022 spisane wot:
Jurij Winger narodźi so 26. smažnika 1872 do žiwnosćerskeje swójby w Chrósćicach. Wón bě w Praze teologiju studował. 21. požnjenca 1896 bu na měšnika wu­swjećeny a bě wot lěta 1896 do 1903 kapłan w Radworju. 1903 bu za fararja w Lubiju zapokazany, hdźež 15 lět jako tajki skutkowaše. Jurij Winger bě sej w Praze jara dobre znajomosće pólšćiny přiswojił a prědowaše nětko w Lubiju tež za pólskich dźěłaćerjow w fabrikach a na wokolnych knježich dworach w jich maćeršćinje. 2. małeho róžka 1918 zemrě we Łusku pola Pomorc. Jako spisowaćel předewšěm stawizniskeje maćizny bě jara woblubowany. Najznaćiši jeho spis je powědančko „Hronow“ wo w srjedźowěku zničenej wjesce z młynom. Z jeho pjera su socialnokritiske hry kaž „Na wuměnku“, powědančka kaž „Poslednja primica na Tuchorju“ a wo „Přenjesenju postawy swj. Marije do klóštra Marijiny Doł“. Mnohe lěta bě redaktor protyki „Krajan“, w kotrymž kritizowaše tež njepřećelsku politiku němskeho reicha přećiwo pólskej narodnej mjeńšinje. Přełožowaše tež pólsku literaturu a dalšich słowjanskich awtorow do serbšćiny. Napisa rjad reportažow wo swojich pućowanjach kaž „Ducy do Tatrow“.

Budyšin (SN/bn). „Strategija wobchowanja a tworjenja serbskorěčnych rumow w přitomnosći němskorěčnych“ bě hesło přednoška prof. Gora Christopha Kimury, kotryž wčera něhdźe 40 zajimcow na žurlu Budyskeho Serbskeho domu přiwabi. Rěčespytnik Sophia-uniwersity w Tokiju předstaji přitomnym aktualny staw slědźenja nastupajo wožiwjenje a akceptancu serbšćiny kaž tež runoprawosć serbšćiny a němčiny w dwurěčnej Łužicy z wuraznje „sociolinguistiskeho wida“. Kimura podšmórny, zo njewobswětla ze swojimi „wuwjedźenjemi wuslědki“, ale zo tworja „zazběh noweho slědźenskeho projekta“. Zaměr je wuwiwać koncepty za „woprawdźe bilingualny region“, w kotrymž wjetšina „mjeńšinowu rěč znajmjeńša tak derje wobknježi, zo je bjezposrědna mjezsobna, nikoho njewuzamkowaca komunikacija móžna“. Tónle wotmysł wotpowěduje poziciji knježerstwa Sakskeje kaž tež planej Domowiny a ma so hač do lěta 2050 zwoprawdźić, profesor wuzběhny.

Přeprosyła do Slepoho je Betty Schiel Edith Pjenkowa z Rownoho. „Chcemy ju podpěrać, 30lětne wobstaće Rownjanskeho wjesneho dźiwadła woswjećić“, rozłoži mi z Bochuma pochadźaca žona na ­9. mjezynarodnym festiwalu dudakow w Slepom. „My“, to je pjeć žonow z 2020 załoženeje skupiny „Ost-West-AG“, skutkowace jako dźiwadźelnica, dramaturgowka, choreografowka abo, kaž Betty, jako filmowa kuratorka. Hižo wot wonkowneho napohlada sem so wuměłče z měšćanskeho miljeja jara wot w Slepjanskej drasće chodźaceje Rownjanki rozeznawaja – swětaj so zetkatej. Kak je k zetkanju dóšło?

nowostki LND