Z wudaća: wutora, 03 meje 2016

Něhdźe 35 000 dźěławych je so dźensa w Sewjerorynsko-Westfalskej na zarjadowanjach dźěłarnistwa IG metal wobdźěliło. Kaž tule­ w Dortmundźe žada sej dźěłarnistwo za cyłkownje 3,8 milionow přistajenych metaloweje a elektroweje branše pjeć procentow wjace mzdy. Dźěłodawarjo poskićeja dobrej dwaj procentaj. Foto: dpa/Bernd Thissen

Ze styskom za swojimi přećelemi je dwanaćelětny hólc samlutki z durinskeho Erfurta do Pólskeje pućował, zadźeržujo awta. Tam jeho 22lětny šofer awta wuhlada a přepoda pachoła policistam. Jim hólc rozłoži, zo bě njedawno ze staršimaj z Opola do Erfurta přećahnył. Tam pak so jemu za swojej pólskej domiznu a za přećelemi styskaše. Mjeztym wšak je zaso pola swojeju staršeju.

W kurioznej zwadźe wo předań praženych kołbaskow při awtodróhowym hosćencu su so dźensa sudnicy Geraskeho sudnistwa wosobinsce na městno konflikta při A 9 podali. Předawanska dowolnosć tamnišeho hosćenca Rodaborn južnje Hermsdorfskeho křiža bě wotběžała, na čož před nim dwaj metraj wysoki płót nastajichu. Wot toho časa kołbaski šoferam přez płót předawaja. Sudnicy pak rozsudźichu, zo je tole njezakonske.

Budyšin (SN/at). We wobłuku schadźowanja zwjazkoweho dźěłoweho zjednoćenstwa Etniske mjeńšiny w stronje Lěwicy je so minjenu sobotu w Budyšinje iniciatiwa za serbske ludowe zastupnistwo Serbski sejm předstajiła. Po zawodnym přednošku rěčnika dr. Měrćina Wałdy wo pochadźe Serbow a narokach iniciatiwy wuwi so kritiska diskusija. Hdyž je rěčnik dźěłoweho zjednoćenstwa, zapósłanc Hajko Kozel, trěbny mjezsobny dialog do srjedźišća wuměny myslow stajił, njemóžeše jeho korěčnica dr. Renate Harcke přesłapjenje zatajić, zo ze stron Serbskeho sejma dale konkretneho wuprajenja nastupajo jeho přisłušnosće njeje. Dale nima wona zaćišć, zo so inicia­ti­wa na sakski a braniborski parlament wobroći. Sejmar prof. dr. Klaws Thielmann z Chasowa mjenowaše dramatiske wosłabjenje serbstwa, čemuž maja wšitcy Serbja zhromadnje znapřećiwić. „Njeje přećiwka k Domowinje, wona je wysoko připóznata institucija“, rjekny wón na słowa Hinca Cuški z Budyšina. Tón bě wobmyslenje zwuraznił, zo měli so Serbja pak za Domowinu pak za Serbski sejm rozsudźić.

Wjesnjanosća kritizuja tarifowy kompromis za zjawnostnu słužbu

Budyšin (SN/mwe). Dźěłarnistwo ver.di w Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej je minjeny pjatk docpěty tarifowy kompromis w zjawnostnej słužbje jako wuspěch hódnoćiło. Na zakładźe zakónča­ceho a płaćiweho postajenja dóstanjetej wjace hač dwaj milionaj přistajenych w Němskej wot Zwjazka a komunow w dwěmaj etapomaj hač do klětušeho 4,75 procentow wjace mzdy.

... je tamneho starosć. Přistajeni zjawneje słužby so na wyšu mzdu zawěsće wjesela. Wšojedne pak, kotreho wjesnjanostu sym so wčera prašał, što k wyšim mzdam w zjawnej słužbje měni, kóždy z nich njeměješe mi k tomu ničo zwjeselaceho rjec. Wšitcy woni njewědźa, zwotkel měli pjenjezy brać, zo bychu přistajenym wyše tarify płaćić móhli. Někotražkuli komuna ma jara napjaty etat a tak na poslednjej dźěrje hwizda. Njezadźiwa tuž, zo sej na gmejnach dotal hišće wuličili njejsu, kotru sumu by wyša mzda wučinjała. Prašenje njeje, zo sej wjesnjanosća dźěło swojich přistajenych, wšojedne w kotrym wobłuku, prawje njewaža. Tón abo tamny muž na čole komuny pak widźi wopačny signal, zo su sej, kaž měnja, zaso přistajeni w zjawnej słužbje wyšu mzdu wužadali. Tak so prašeja: Što je z tymi w hospodar­stwje a posłužbach, kotřiž dawno hišće telko njezasłu­žeja? Měrćin Weclich

Paris (dpa/K/SN). Francoski statny sekretar za wonkowne wikowanje Matthias Fekl sej mysli, zo so jednanja z USA nastupajo TTIP přetorhnu. Dźiwajo na to, štož předleži, Francoska zrěčenje wo wólnym wikowanju njepodpiše. Greenpeace bě wčera dotal zatajene dokumenty ze žadanjemi USA wozjewiła a Washingtonej wumjetowała, zo chce lěpšiny na dobro ameriskich koncernow.

Madrid (dpa/K/SN). Kral Felipe VI. je dźensa parlament rozpušćił a za 20. junij nowowólby postajił. Po wólbach loni 20. decembra njeje žana ze štyrjoch stron z najwjace sydłami zamóhła knježenjakmanu koaliciju zestajeć. Termin, hač do kotreho měješe so nowe knježerstwo wutworić, bě wčera. Wot decembra bě jednaćelski premier Mariano Rajoy dotalny kabinet nawje­dował.

Istanbul (dpa/K/SN). W zwadźe wo zbě­h­njenje imunity wjacorych zapósłancow je w turkowskim parlamenće znowa k bojaznej bijeńcy dóšło. Parlamentownicy knježaceje strony AKP a prokur­diskeje HDP su so tam z pjasćemi do so dali.­ AKP prezidenta Erdoğana chce ze změnu­ wustawy docpěć, zo móža tež „njepřećelnych“ zapósłancow pochłostać, po tym­ zo bu jim imunita woteznata.

Zrudźaca powěsć je so rozšěriła, zo je njedźelu, krótko do 90. narodnin, w swojim Budyskim bydlenju zemrěła wučerka na wuměnku Hańža Winarjec-Orsesowa. Narodźiła bě so wona w Radworju 20. meje 1926 swójbje rěznika a ratarja. Zahe zemrě jej kaž tež sotře a bratrej mać. Nan so znowa woženi. Tehdyša Hańžka Winarjec chodźeše do wjesneje šule a pomhaše w ratarstwje. Jako 19lětna poda so na wučerske wukubłanje. Złoži 1. a 2. wučerske pruwowanje, nastupi městno we Łupoji a skutkowaše sobu w Jurja Winarjowym Serbskim wučerskim chórje.

Wučerka, přełožowarka literatury a wuběrna znajerka našeje maćeršćiny Kata Malinkowa by zawčerawšim 85. narodniny swjećiła, njeby-li 10. septembra 1998 zemrěła. 1. meje 1931 bě so wona zhromadnje z dwójnikom Hanu swójbje Baćońskeho kantora Mikławša Cyža narodźiła. Sotra Hana Žurowa w Baćonju je njedźelu 85ćiny swjećiła. Po maturiće 1951 na Budyskej Serbskej wyšej šuli bě Kata Cyžec tam něšto lět wučerka. 1953 wuda so na kolegu Pětra Malinka. Swójbje narodźi so wosom dźěći (jedne zemrě), kotrež so k narodnje wědomym Serbam kubłachu. Mać je po wječorach a po nocach wučbnicy serbšćiny a rušćiny zestajała, swětowu a słowjansku literaturu zeserbšćiła, tak wot Gorkeho, Dostojewskeho, Turgenjewa, Ajtmatowa, Cervantesa, Klicpery a Dra. Wot lěta 1968 bě Malinkowa rěčewědna sobudźěłaćerka Noweje doby, wot 1978 hač do 1991 zamołwita za wuměłske słowo a dźiwadło Doma za serbsku ludowu kulturu. Wulke zasłužby zdoby sej jako nawodnica Róžeńčanskeho kružka pisacych a za wubědźowanja „Młode pjero“. Manfred Laduš