Z wudaća: wutora, 20 septembera 2016

Politikarjo Europskeje unije Łužiske koło posylnjeja

Grodk (SN/BŠe). Komunalny zwjazk Łužiske koło nazhonja tele dny wulku podpěru ze stron Europskeje unije za swoje předstawy, sčinić z Łužicy modelowy region strukturneho wuwića. Tak rozmołwještaj so zastupjerjej zwjazka, Grodkowska měšćanostka Christine Herntier (njestronjanka) a Běłowodźanski wyši měšćanosta Torsten Pötzsch (Klartext), minjene dny ze zastupjerjom komisije EU Richardom Kühnelom w Berlinje. Dale schadźowachu so ze zapósłancom zwjazkoweho sejma dr. Klausom-Peterom Schulzom (CDU) a europskim zapósłancom dr. Christianom Ehlerom (CDU).

Dowěra serbskich młodostnych k policiji ma dźěry. Tole wujewi diskusijny wječor wčera w Nuknicy. Strach, zo so nadpady na młodostnych wospjetuja a samo přiběraja, dokelž njeskutki policiji přizjewja, je wulki. Dowěra pak tež pobrachuje, dokelž wuslědki přepytowanjow antiserbskich deliktow – wšojedne hač bu křiž wonječesćeny, hač buchu křižerjo jutry křiwdźeni a wohroženi, hač buchu serbske napisy přemórane abo hač bu serbski młodostny zranjeny – přesłapjeja. Dotal njeje policija poprawom ani jenički njeskutk dowuslědźić móhła; tež skućićeljo njebuchu woprawdźe zasudźeni. Njezadźiwa tuž, zo sej mnozy rjeknu: Tam tak a tak ničo njewuskoči, daj sej tuž być! Prašam so chutnje, hač zaleži to woprawdźe na pobrachowacych dopokazach abo skerje na njewoli. Njeparujomne pak su za wuspěchi informacije a te měli potrjecheni policiji hnydom dać a nječakać. Janek Wowčer

Waršawa (dpa/K/SN). Konferencu wo čłowjeskich prawach Organizacije za wěstotu a zhromadne dźěło w Europje (OSZE) we Waršawje staj němski wonkowny minister Frank-Walter Steinmeier (SPD) a jeho pólski kolega Witold Waszczykowski zhromadnje zahajiłoj. W někotrych statach je pospytow, zakładne swobody wobmjezować z twjerdźenjom, zo přećiwjeja so tradicijam kraja.

Drježdźany (dpa/K/SN). 1. oktobra nabudźe němsko-čěske policajske zrěčenje płaćiwosće. Po nim smědźa němscy a čěscy zastojnicy zasahi zhromadnje we woběmaj krajomaj wukonjeć. Tak móža podhladnych přesćěhać, jich identitu zwěsćić a nachwilnje tež zajeć. Zhro­madne patrulje dóstanu polěpšeny praw­niski zakład. Dojednane postajenja płaća tohorunja za cłownikow.

Praha (dpa/K/SN). Njedźelne ruske parlamentne wólby na połkupje Krim Čěska njepřipóznaje. Wothłosowanje tam bě přećiwozakonske a wot Moskwy inscenowane, kaž Praske wonkowne ministerstwo zdźěli. „Tam wolenych čłonow statneje Dumy njebudźemy jako zapósłancow parlamenta Ruskeje wobhladować“, zwuraznja so we wotpowědnym wozjewjenju z čěskeje stolicy.

Praha (ČŽ/K). W prěnim połlěće 2016 zličichu w susodnej Čěskej 34 000 nowych předewzaćelow přemysła a rjemjesła. Jich cyłkowna ličba rozrosće na 2 060 000. Lěta 2009 bě wona 2 009 513 firmow wučinjała. 59 procentow nowych předewzaćelow su mužojo, 39 procentow žony. Tole zdźěleja čěske nowiny, powołujo so na najnowše zwěsćene daty poradźowanskeho instituta Bisnode. Pjećina nowych firmow su wobchody wšelkeho razu. Najwjace nowych přemysłownikow registrowachu w Praze (18,3 procenty), sćěhuja Srjedźočěski wobwod (12 procentow), Južnomorawski (10,9 proc.) a Morawskošleski wobwod (9,5 proc.). Najmjenje přirosta matej Liberecski (3,6 proc.) a Karlovarski wobwod (2,1 procent). Sobudźěłaćerka Bisnode Petra Štěpánová zdobom rjekny, zo „zesamostatnjenje z přemysłowym listom stagněruje“. Češa su nětkole skerje za předewzaćelenje na wašnje towaršnosće z wobmje- zowanym rukowanjom, a to tohodla, dokelž móža tajku z minimalnym zakładnym kapitalom załožić.

„Nětko dyrbju přećiwo tymle słowjanskim bratram wojować a dyrbimy jedyn druheho němskim naležnosćam kwoli zabiwać.“ To je wurězk z lista serbskeho wojaka Jana Mikanje z bitwy pola Hradeca Králové před 150 lětami. Wozjewjeny je w nastawku wo „wójnje Němcow z Němcami“ („válce Němců s Němci“) mjez Pruskej a Rakuskej w najnowšim wudaću Praskeho časopisa Česko-lužický věstník. Awtorka přinoška je Zuzana Bláhová­-Sklenářová. Podate su wujimki z tehdyšich Serbskich Nowin, Katolskeho Posoła a Bramborskeho Serskeho Casnika. Věstník podawa na prěnjej stronje tež pěseń Handrija Zejlerja „Pod Łazom rjana wjeska je“, kotruž publikowachu Serbske Nowiny­ 1867 k wopominanju padłych serbskich wojakow 1866.

Budyska dróha dopomina hišće na wučerja a spjećowarja přećiwo hitlerskemu nadknjejstwu Pawoła Njeka, kiž bě so 19. septembra před 125 lětami w sprjewinym měsće swójbje serbskeho cyhelnika narodźił. Zakónčiwši gymnazij a katolski wučerski seminar w ródnym měsće wučerješe Pawoł Njek wot lěta 1912 do 1922 w Njebjelčicach, Pančicach a Worklecach. Po nawróće z Prěnjeje swětoweje wójny sta so z jeje přećiwnikom a z čłonom Njewotwisneje socialdemokratiskeje strony (USPD). Z jeje lěwym křidłom přeńdźe ke KPD. Wot lěta 1922 do 1930 studowaše w Lipsku filozofiju, statnowědu a ludowe hospodarstwo a w Drježdźanach pedagogiku. Jeho doktorske dźěło wo ludohospodarskich prašenjach serbskeho narodneho hibanja zwosta njezakitowane. Lěto bě Njek wučer w Njeswačidle. Nacije jeho 1933 z wučerstwa wuhnachu a antifašistiskeho spjećowanja dla 1942 znowa zajachu­. Pawoł Njek zahiny 24. awgusta 1944 w koncentraciskim lěhwje Buchenwald. Pančičanska młodownja a Njeswačanska šula běštej po nim pomjenowanej.

Manfred Laduš