Z wudaća: wutora, 27 septembera 2016

Stawizny, přitomnosć a perspektiwa słušeja hromadźe a tworja pisanu tučel. Tole bě začuwać na wčerawšim zarjadowanju w Choćebuzu k 65lětnemu spomnjeću na załoženje delnjoserbskich rěčnych kursow. Rozmołwješ-li so z ludźimi staršeje generacije a prašeš-li so za starym časom, ći woni znapřećiwja: Štó da so za to zajimuje? Dźěći­ so njeprašeja a wnučki su přemłode, zo bychu k tomu nastorki dóstali. Přez lětdźesatki su so zhubili dopomnjenki we wšelakim formaće, w myslach a na papjerje. Tak je nětko najwjetši čas, na nas so dopominać. Su da mać a nan abo wowka a dźěd hdy wo tym rěčili, zo běchu na kursach serbšćiny w Chrósće, Minakale, Ra­dworju, Bórkowach, na Běłej Górje abo w Dešanku? A su tam Delnich Serbow ze­znali? Maće-li něhdźe fota abo dokumenty – kóždažkuli informacija Marju Elikowsku-Winklerowu zwjeseli. Přetož wone pom­haja přećiwo zabyću. Milenka Rječcyna

Berlin (dpa/SN). Po nahledźe předsydy wonkowneho wuběrka zwjazkoweho sejma Norberta Röttgena (CDU) je Hillary Clinton wčerawši prěni telewizijny duel přećiwo konkurentej w boju wo zastojnstwo prezidenta USA Donaldej Trumpej za sebje rozsudźiła. Zdobom warnuje Röttgen před Trumpom jako prezident. „Nichtó njewě, što wón poprawom chce. To ničo dobreho njelubi.“

Berlin (dpa/SN). Nawoda Mnichowskeje wěstotneje konferency Wolfgang Ischinger dawa Europje hladajo na wójnu w Syriskej sobuwinu. „Štož so w Syriskej stawa, je hańba za Europu“, praji Ischinger dźensa w nowinje Handelsblatt. „Je jednore z porstom na Rusku a USA pokazać. Europjenjo su dospołnje zaprajili, dokelž njejsu swojej zamołwitosći wotpowědowali.“ Woni měli nětko skónčnje jednać.

Stuttgart (dpa/SN). Při sylnych njewjedrach z krupami, wichorom a zliwkami je minjenu nóc w Badensko-Württembergskej žona žiwjenje přisadźiła, jako so jeje awto na awtodróze A 81 na zapławjenej jězdni suwać započa a do dalšeho awta zrazy. W Tuttlingenje dyrbjachu sněhowy płuh zasadźić, zo móhli krupy z dróhow rumować. W južnej Badenskej běchu pincy po zliwkach zapławjene.

Praha (ČŽ/K). W prěnim połlěće 2016 je 13,6 milionow ludźi z wukraja Čěsku republiku wopytało, štož je cyłych dźesać procentow wjac hač w samsnym času minjeneho lěta. W hotelach, hosćencach, pensijach, na campingownišćach abo priwatnje přenocowachu loni wot spočatka januara hač do kónca junija 5,3 miliony turistow. Na jednym dnju bě 7,1 milion dnjowych wopytowarjow přijěł. Tole wozjewja­ powěsćernja ČTK, powołujo so na informacije pućowanskeje agentury Czech Tourism. Najwjetši dźěl turistow pochadźeše z Němskeje a Słowakskeje. Na­hladnje wjele přińdźe jich tohorunja z Wulkeje Britaniskeje kaž tež ze Zjednoćenych statow Ameriki. Na wšěch 63 procentow wukrajnych wopytowarjow wudawa, zo su do Čěskeje na dowol přijěli, 17 procentow tam słužbnje přebywa, zbytk na wopyće pola přiwuznych abo na studiju. Nahladnje přibyła je nic naposledk ličba tych, kotřiž su prěni raz do Čěskeje přijěli. Při tym jedna so předewšěm wo wopytowarjow z Chiny respektiwnje Južneje Koreje. Jeli trend dale póńdźe, móhł wón lońši rekord z 25,7 milionami wukrajnych wopytowarjow znowa přetrjechić.

Wojerecy (AK/SN). We wobłuku interkulturnych tydźenjow je dr. Christoph Wowčerk­ z Němcow tele dny znowa wo namócnosćach přećiwo wukrajnikam w septembru 1991 we Wojerecach přednošował. W nowej radnicy města předstaji wón w tym zwisku swoju lěta 2014 w Göttingenje wozjewjenu disertaciju wo tym. Něhdźe 25 zajimcow jeho wuwjedźenja sćěhowaše.

W přednošku Wowčerk na to pokaza, zo běchu Wojerowčenjo sami – hinak hač so stajnje zaso rozprawja – spočatnje jako prěni namócnosće přećiwo wukrajnikam naškarali. Hłowne přičiny běchu po słowach referenta socialne napjatosće, zawisć na wukrajnikow a dospołnje přežadana policija. Hakle dny po tym běchu prawicarjo kaž tež lěwicarjo ze wšeje Němskeje do Wojerec přijěli. Slědowachu dotal njewidźane namócnosće wot 17. do 23. septembra 1991, kotrež w Němskej kaž we wukraju wulku kedźbnosć zbudźichu. Hišće dźensa ćerpja Wojerowčenjo swojeje špatneje nahladnosće dla, Wowčerk zwěsći.

Bratislava (SŽ/K). W stolicy Słowakskeje wotměwa so schadźowanje jeje a čěskeho knježerstwa, štwórty raz to po lěće 2012. Poćahi, kajkež Praha a Bratislava po dźělenju Čěskosłowakskeje 1993 pěstujetej, su za mnohe regiony swěta přikładne a sćěhowanja hódne, zwurazni słowakski premier Robert Fico. „Naše wuběrne zhromadne dźěło, kaž wone ani w Europje ani na swěće nima runjeća, je hłownje tež wuraz našeje rěčneje a kulturneje bliskosće“, Fico podšmórny. Čěski ministerski prezident Bohuslav Sobotka mjenowaše zhromadne schadźowanje knježerstwow wuraz nadstandardneho přećelstwa mjez Čěskej a Słowakskej. Čěska słowakske předsydstwo EU połnje podpěruje. Premieraj jednataj naležnje wo bilateralnych prašenjach kaž tež wo aktualnych europskich naležnosćach, tak wo migraciskej krizy a wěstoće. Ministrojo wuradźuja mjez druhim wo zmodernizowanju wobchada a efektiwnišej energijowej zhromadnosći. Nic naposledk rozjimuja kulturne přihoty 100. róčnicy zrodźenja Čěskosłowakskeje, 50. róčnicy Praskeho nalěća a 25. róčnicy zesamostatnjenja wo- beju krajow, wšitke w lěće 2018.

Spisowaćel, rěčespytnik, Maćicar a kapłan Michał Róla běše so 25. septembra 1841 chěžkarskej swójbje w Ralbicach narodźił. Bě chowanc Serbskeho seminara w Praze a dwě lěće starši tamnišeje Serbowki. Wón studowaše w čěskej stolicy bohosłowstwo a zakónči studij w Kölnje. W Praskich lětach pisaše Róla pilnje powědki z ludu do rukopisneho­ časopisa Kwětki, wozjewješe tam tež swoje pěsnje a wuda prěnju wučbnicu serbskeje syntaksy. We Wostrowcu bu 1868 na měšnika wuswjećeny. Wot lěta 1870 do 1875 kapłanješe w Ralbicach a wot 1877 hač do zažneje smjerće 23. meje 1881 słužeše jako kapłan w Budyskej cyrkwi Našeje lubeje knjenje. W swojim krótkim žiwjenju je serbske pokěrluški, bajki a ludowe powěsće zběrał a we Łužičanu a w Časopisu Maćicy Serbskeje wozjewił, tak mjez druhim „Drobnostki z ludu“, „Drobnostki ludowych pěsničkow“­ a „Pěsnje a pokěrluški z ludu“. Za swój Budyski čas bě Róla tež redaktor Katolskeho Posoła a pismawjedźer Ma­ćicy Serbskeje. Jeho posledni wotpočink je na Budyskim Mikławšku pódla rowa Michała Hórnika. Manfred Laduš

Na dobro dźěći w krizowych a wójnskich kónčinach su dźensa holcy a hólcy Šule Ćišinskeho kaž tež spěchowanskeje šule klóštra Marijineje hwězdy w Pančicach-Kukowje běhali. We wobłuku akcije „Běhamy za UNICEF“ běchu sej woni do toho sponsorow pytali­, kotřiž přewostajichu jim za kóžde na klóšterskim dworje běhane koło obolus. Dohromady běhachu dźensa 1 507 kołow. Tež Helena Bernkopfec, Marijela Kralec a Elena Vettraino (prědku wotlěwa) mějachu na tym swój podźěl. Foto: Feliks Haza

Mjeztym zo su minjeny pjatk na swjedźenskim zarjadowanju w Rownom na 70lětne skutkowanje Domowinskeje skupiny we wsy a na 250. narodniny Hanza Njepile spominali, steješe njedźela cyle w znamjenju dworoweho swjedźenja.

Rowno (JoS/SN). Najrjeńše nazymske wjedro je zawčerawšim, njedźelu, dworowy swjedźeń na Rownjanskim Njepilic statoku wobrubiło. Tam witachu kemšerjow po němsko-serbskej Božej słužbje na rańše piwko ze šalmajowej kapału, kotraž­ dotal žadyn dworowy swjedźeń skomdźiła njeje. Poněčim so dwór dale pjelnješe. Mnozy wopytowarjo přichadźachu tež z wokolnych wsow, wšako chcychu sej k wobjedu kulinariske wosebitostki kaž serbsku kwasnu poliwku a pražene swinjo słodźeć dać. Dobry wothłós žnějachu burske a rjemjeslniske wiki. Na nich bě mjez druhim hribowy fachowc Uwe Bartholomäus zastupjeny. Wón wšak wopytowarjam wjele nadźije činić njemóžeše, zo w zbywacym času poměrnje sucheho lěta hišće wjele kmanych jědźnych hribow namakaja.