Z wudaća: wutora, 27 junija 2017

Słowjanske narodne mjeńšiny sej nazhonjenja wuměnjeli

Chrósćicy (JK/SN). Na kromje lětušeho folklorneho festiwala w Chrósćicach zetkachu so zastupjerjo dźěłoweje skupiny słowjanskich narodnych mjeńšin, kotrež su čłon Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN), na seminar we Łužicy.

W štyrjoch wobłukach wěnowachu so tomu,­ krok po kroku sej spřistupnić a zwoprawdźić wobzamknjenja a wobsahi iniciatiwy Minority SafePack. To bě ćežisćo pjatkowneho wuradźowanja w Budyšinje. Po słowach Bjarnata Cyža je trjeba, zo so narodne mjeńšiny wo tym dorozumja, kak měli postupować hladajo na zwoprawdźenje wobsahow iniciatiwy. Wšako su wuchadźišća jednotliwych mjeńšin jara­ rozdźělne. Tež politiska situacija a towaršnostne poměry w jednotliwch krajach njedowoleja runje lochke dźěło w zmysle charty Europskeje unije­ nastupajo narodne mjeńšiny.

Derje schowane, tola nic derje dosć: W hornjej Bayerskej je pašowar tysacy cigaretow mjez druhim w rezerwowym kolesu schował. Z röntgenowym nastrojom pak namakachu cłownicy při kontroli małotransportera na awtodróze A 8 na wšě 11 000 cigaretow. Někotre běchu samo w třěše awta schowane. Cigarety nětko zniča. 26lětnemu pašowarjej su skóržbu wupisali. Trěbny tobakowy dawk dyrbješe wón nablaku zapłaćić.

Dom dźěda a wowki zapalił je dwana­ćelětny w Dippoldiswaldźe, jako njerodź zaničowaše. Z elektriskim palakom bě wón njerodź na dworje wotstronjał. Škrě zapalichu carport, zwotkelž so płomjenja spěšnje na jednoswójbny dom rozpřestrěchu. Na nim nasta škoda 200 000 eurow­. Dwanaćelětny poćerpje šok, runje tak tež dźěd a wowka.

Łužiska a srjedźoněmska towaršnosć hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) prócuje so wo to, za čas NDR nastaty hórnistwowy region saněrować a rekul­tiwować. To wšak je wulke wužadanje. W prěnim rjedźe maja so płoniny a nasypy zawěsćić. Z mjeńšej techniku a rozbuchlinu dźěłaćerjo zemju najprjedy raz zhusćeja. Hakle po tym móža wulku a ćežku techniku zasadźić. To swój čas traje. Stajnje zaso pak dyrbja sobudźěłaćerjo LMBV zwěsćeć, zo ludźo po njezawěsćenych płoninach chodźa a warnowanske taflički njewobkedźbuja. Njemóža woni hižo dočakać, zo móhli płoniny wužiwać? Abo su skerje wćipni? Sami wšak tež nochcemy, zo so něchtó cuzy wćipnoty dla po našich zahrodach wuchodźuje, byrnjež tam wěsty był. Mějmy so tuž po tafličkach, kotrež je LMBV nastajiła.­ Wšako tam podarmo njesteja. Bianka Šeferowa

Bratislava (SŽ/K). Słowakski prezident Andrej Kiska je w sejmje rozprawu wo połoženju kraja podał. Při tej składnosći kritizowaše­ wón politiske mocy, zo njezaběraja so naležnje z palacymi proble­mami kraja, ale wěnuja so nakromnym temam a sej při tym často wzajomnje wudma nadawaja. „Njeje akceptować, zo so politiska elita njedojedna wo tym, što su najwjetše słabosće Słowakskeje – šulstwo, strowotnistwo, kwalita žiwjenja w regionach, zanjechanje romaskeje mjeń­šiny, zestarjenje towaršnosće, přemało inowacije, korupcija. Najwočiwidniše a k tomu najrazniše diskusije wjedu so wo druhich wěcach, často wo maličkosćach z mjezsobnymi złopřećemi.“ Po měnjenju Kiski je tole jedna z přičin, zo so ludźo do politiki wohladaja. Njewěrja hižo, zo je stat kmany pochłostać tych, kiž zakonje ranja. Za najwjetše wěstotne riziko ma prezident politiske mocy, kotrež kraj na kromu abo samo za hranicu zapadnych politiskich, ekonomiskich a zakitowanskich hódnotow tłóča. Wón pokaza na strašne ekstremne prawicarstwo Lu­doweje strony/Naša Słowakska, žadace sej wustup Słowakskeje z EU a NATO.

Moskwa (dpa/SN). Wobydlerjo Ruskeje su sowjetskeho diktatora Józefa Stalina hižo druhi króć za sobu za „najbóle wusahowacu wosobinu stawiznow“ wuzwolili. Druhe městno dźělitaj sej prezident Wladimir Putin a ruski narodny basnik Aleksander Puškin, kaž njewotwisny centrum Lewada wčera w Moskwje zdźěli. Poslednje městno na lisćinje dwaceći wosobinow zaběra něhdyši statny prezident a lawreat Měroweho Nobeloweho myta Michail Gorbačow. Jeno třo wukrajnicy so na lisćinje namakaja: francoski wójwoda Napoleon, němski wědomostnik Albert Einstein a britiski slědźer Isaac Newton. Institut bě so 1 600 ludźi we wšelakich kónčinach Ruskeje prašał, štož kóžde pjeć lět wospjetuje. Putin je lětsa prěni króć po nastupje zastojnstwa před 17 lětami mjez prěnimi třomi.

Stawiznarjo hižo dlěši čas glorifikaciju Józefa Stalina kritizuja. Za čas jeho knjejstwa ze smjertnymi lěhwami a masowymi zatřělenjemi su statysacy ludźi žiwjenje přisadźili. Najebać to Stalina hač do dźensnišeho tež w muzejach krajach sławja. Jeho złóstnistwa porno tomu skerje nakromnje dokumentuja.

Wjele wjesela měješe wjace hač 600 holcow a hólcow z cyłkownje 19 Choćebuskich dnjowych přebywanišćow na dźensnišej 7. dźěćacej olympiadźe Choćebuskeje sportoweje młodźiny na łuce před kolesowarskim stadionom w sportowym centrumje. Na štyrjoch stacijach mějachu składnosć swoje kmanosće, kaž tule při slalomowym běhu, wupruwować. Dźensa přepodachu tež měšćanskemu sportowemu zwjazkej nowy bus, kotryž běchu sponsorojo zapłaćili. Foto: Michael Helbig