Z wudaća: wutora, 25 julija 2017

Njedawno wotmě so mjezynarodne zetkanje Syće młodych akademikarjow- sorabistow w Budyskim Serbskim instituće. 21 referentow je tam wo swojich slědźenjach rozprawjało. Někotrych tule­ w małym serialu předstajamy.

Kulturu a management je Kristin Heelemanec w Zhorjelcu studowała. Jeje bachelorske dźěło ma titul „Identitu zesylnić, změnu wobwliwować, přichod tworić – wizije za centrum kompetency we Łužicy“. Pozadk je, zo ma w Slepom nastać Łužiski centrum europskich mjeńšin (Ł-CEM). Za njón předležitej dwaj konceptaj, wobsahowy a hospodarski. Centrum ma być srjedźišćo kubłanja, kultury, rěče a identity wobydlerjow, ale tež hosćićel zwonkastejacym. „W časach strukturneje změny je wosebje w srjedźnej Łužicy pohib pytnyć. Chcemy z centrumom pohib sobu formować a jón za potomnikow, susodow a přirodu zwužitkować“, rozłožuje 22lětna Serbskopazličanka. „Tajki centruma je jara trěbny.“

Jendźelski wuraz urban gardening wopisuje zahrodniske wobhospodarjenje njewužiwanych zelenišćow wosrjedź města, kaž tu na Jana Skalowej w Budyskej Strowotnej studni. Wšitcy wobydlerjo, zajimcy a wosebje tež ćěkancy su kóždu póndźelu wot 14 do 18 hodź. přeprošeni na měšćanskej zahrodźe hromadźe dźěłać a přebywać. Projekt spěchujetej ewangelska cyrkej a towarstwo House of Resources Budyšin. Při dźěle widźimy tule nawodu Roberta Tiebiga, Mamadouwa Sissoka, Alirezu Rezaija a Sabinu Siab (wotlěwa). Foto: SN/Maćij Bulank

Budyšin (SN/MiR). Regionalny zarjad Sakskeje kubłanskeje agentury w Budyšinje (SBAB) njezawru. Tole wobkrući na naprašowanje našeho wječornika nowinski rěčnik sakskeho ministerstwa za kultus Dirk Reelfs. „Tež z nowym krajnym zarjadom za šulu a kubłanje ma Budyske stejnišćo dale wostać a njebudźe zawrjene“, Dirk Reelfs rozłoži. Tak měli wšitke dwěle na dalewobstaću Budyskeho wotrjada Sakskeje kubłanskeje agentury wotstronjene być.

W kotrej měrje a hač w dotalnej formje Budyski regionalny zarjad dale powjedu, z informacije nowinskeho rěčnika njewuchadźa. „To ma jednoru přičinu. Do procesa, strukturu šulskeho zarjada optiměrować, chcemy samozrozumliwje tež sobudźěłaćerjow a sobudźěłaćerki zapřijeć. Personalne prawniske wobdźělenske postupowanje njeje pak dotal hišće zakónčene. Wotwažowanje wo jednotliwych pokiwach a znapřećiwjenja tohorunja hišće wotzamknjene njejsu.“ Zakónčace detaile wo postupowanju njehodźa so tuž dotal mjenować.

Berlin (dpa/SN). Po wuswobodźenju Mossula wot teroristiskeje milicy Islamski stat (IS) je zwjazkowe hospodarske a wuwićowe ministerstwo sto milionow eurow za nowonatwar irakskeho města přilubiło. „Nětko, hdyž je město wuswobodźene, móžemy swoje programy spěšnje wutwarić“, rjekny minister Gerd Müller (CSU) nowinarjam. Mossul bě tři lěta wažny centrum IS. Při wuswobodźenju přez irakske wójsko bu roztřělane.

Politiske rozmołwy z EU

Brüssel (dpa/SN). Turkowski wonkowny minister Mevlüt Çavuşoğlu a minister za europske naležnosće Ömer Çelik staj so dźensa k politiskim rozmołwam do Brüssela podałoj. Tam wočakowaštaj jeju społnomócnjena EU za wonkowne naležnosće Federica Mogherini a komisar Europskeje unije za rozšěrjenje Johannes Hahn. Na programje stejachu rozmołwy wo hospodarskich stykach mjez Turkowskej a EU a wo migraciskej politice.

Talibanojo Dshani Khel zdobyli

Z wulkim nawalom medijow je so dźensa na Mnichowskim wyšim krajnym sudnistwje poslednja faza procesa přećiwo neonacistiskej teroristiskej a mordarskej skupinje NSU a hłownej wobskorženej Beaće Zschäpe (nalěwo) zahajił: Statne rěčnistwo je zakónčacy pledoajej přednjesć započało. Proces přećiwo NSU bě so 6. meje 2013 započał. Foto: dpa/Peter Kneffel

Swětowy kongres rumpodichow wotměwa so tuchwilu w danskej stolicy Kopenhagenje. Wčera ćehnješe 160 wobdźělnikow parady rumpodichow při přijomnych 20 stopnjach po měsće. Na kongresu wobjednawaja tež nowe wužadanja w zastojnstwje: Dźeń a mjenje dźěći mjenujcy do rumpodicha wěri. Santa-kongres zarjaduja wot lěta 1957. Wobdźělnicy su mjez druhim z Wulkeje Britaniskeje, Kanady, Němskeje a Hongkonga.

Zwada z něhdyšim pjasćowarjom je 52- lětneho wjacore zuby płaćiła. Muž bě so w čornolěsnym Unterkirnachu na tym postorčił, zo cuzy pos po jeho zahrodźe běha. Wopity wobsedźer zahrody psa wućěri a storči při tym na 40lětneho pjasćowarja. Tón jeho tak dyri, zo dyrbješe do chorownje. Tež něhdyši bojowy wojowar poćerpje zranjenja w mjezwoču. Policija přepytuje nětko přećiwo woběmaj.

Jerusalem (dpa/K/SN). Kowowe detektory, kotrež bě Israel na Templowej horje po njedawnych njeměrach nastajił, su zaso wotstronili. Nětko chcedźa je z hinašej technologiju narunać. Postupne technologiske pomocne srědki maja po israelskich medijach „mudre přepruwowanje po cyłym starym měsće Jerusalema zmóžnić“. Na te wašnje wopytowarjam Temploweje hory wěstotu lěpje zaruča. Instalowanje detektorow bě přiwótřiło napjatosće mjez Israelom a Palestinjanami. Israel bě nastroje nastajić dał, po tym zo běchu atentatnicy na Templowej horje israelskeju policistow morili. Palestinjenjo nowych kontrolnych naprawow dla Templowu horu bojkotuja.

Washington (dpa/SN). W aferje pozdatnych stykow k Ruskej dla Jared Kushner, poradźowar a přichodny syn prezidenta USA Donalda Trumpa, kóždežkuli tajne dorěče ze zastupnikami ruskeho knježerstwa prěje. Tole je 36lětny wčera we wosobinskim stejišću zdźělił, prjedy hač dyrbješe za zawrjenymi durjemi na prašenja tajnosłužbneho wuběrka senata wotmołwjeć. Kushner přizna, zo je štyri razy kontakt z ruskimi zastupnikami měł, rozmołwy pak njeběchu konspiratiwne. Tež swoje předewzaćelske aktiwity njeje z ruskimi pjenjezami financował. Bě to prěnje zjawne stejišćo 36lětneho k jeho stykam k Ruskej za čas wólbneho boja. Kushner je z dźowku Trumpa woženjeny.

Berlin (dpa/K/SN). Předsyda wuběrka zwjazkoweho sejma za wobchad Martin Burkert so boji, zo dobre mjeno němskeho hospodarstwa podhlada dorěčaneho manipulowanja dla přez awtowe koncerny škodu poćerpi. „Made in Germany jako kwalitny label móhło chětro poškodźene być“, politikar SPD rjekny. Jeli so podhlad wobkrući, by to napřećo kupcam a němskemu hospodarstwu njezamołwite počinanje było. Dohladowanske rady potrjechenych awtokoncernow dyrbja jednać a ewentualnje z wurjadnymi zeńdźenjemi k wuswětlenju přinošować. „Za 2. awgust zwołany dieselowy wjeršk Zwjazka, krajow a awtoweje branše nastupajo zredukowanje emisijow dóstanje nětko přidatnu brizancu“, Burkert doraznje podšmórnje. Zwjazkowy minister za wobchad Alexander Dobrindt (CSU) njemóže tole ignorować. Spiegel piše, zo su so VW, Audi, Porsche, BMW a Daimler hižo wot 90tych lět wo technice, dodawarjach a płaćiznach dorěčowali.

Pólske knježerstwo chce dwělomne reformy najebać protesty zwoprawdźić

Waršawa (dpa/SN). Pólske knježerstwo swoju dwělomnu justicnu reformu na- jebać spjećowanje zakituje. „Njecofamy na žadyn pad“, rjekny ministerska pre­zidentka Beata Szydło wčera w stolicy Waršawje. Tuchwilny justicny system je špatny, wona rjekny. Wčerawše weto prezidenta Andrzeja Dudy dźěła na nowej reformje jeničce wěsty čas haći, měnje­še politikarka knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS). Reforma bu wolerjam přilubjena a je nuznje trěbna.