Škitać so,ale so njebojeć
Coronawirus njeje dotal wšitkim ludźom wědome wohroženje. Milenka Rječcyna je so z Cyrilom Hančikom, šeflěkarjom, fachowym lěkarjom za anesteziju, intensiwnu terapiju, nuzowu a paliatiwnu medicinu w Běłowodźanskej wokrjesnej chorowni, rozmołwjała.
Mnohe chorownje su na to přihotowane, zo změja pacientow zastarać, kotřiž su na coronawirus schorjeli. Kak posudźujeće přihoty chorownje w Běłej Wodźe, hdźež jako šeflěkar skutkujeće?
C. Hančik: Smy derje přihotowani. To wšak předewšěm rěka, zo dyrbimy pacientow izolować, samych na jednej staciji zastarać. Za ćežke pady trjebamy wotpowědnu techniku, na přikład tajku, zo móžemy potrjechenych z mašinu wobdychać (beatmen). Tajku techniku pola nas mamy. Wokomiknje mamy ju za pjeć pacientow, kotřiž su jara ćežko na wirus schorjeli. W nuzowym padźe móžemy hač do wosom schorjenych na intensiwnej staciji zastarać.
Maće móžnosć přepruwować, hač je so něchtó z coronawirusom inficěrował ?
Komunikuja digitalnje
Na Budyskim Serbskim gymnaziju hotuja so šulerjo 12. lětnika na maturu. Tuchwilu pak steji kubłanišćo pod karantenu. Milenka Rječcyna je so ze šulskim nawodu Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Šulerjo su doma a wučerjo mjeztym po wjetšinje tež. Kak nětko postupujeće, dwanatkarjow dale na maturu přihotować?
R. Wjacławk: Chcemy našich maturantow wo konkretnym wotběhu direktnje informować. To rěka, zo kóždeho šulerja abo kóždu šulerku zazwonimy resp. jim mejlku sćelemy.
Budu pruwowanja přestorčene, abo je wotmyslene wužiwać za to regularne nachwatanske pruwowanske terminy?
R. Wjacławk: Sakske kultusowe ministerstwo wokomiknje oficialnje z toho wuchadźa, zo budu pruwowanja na regularnych terminach přewjedźene. Žana druha informacija nam dotal njepředleži.
Kak daloko su maturanća na pruwowanja přihotowani?
R. Wjacławk: Dyrbimy jasnje rjec, zo mějachmy pola nas hač do zašłeho tydźenja regularnu wučbu. A wšo to, štož je so do toho dnja wuwučowało, je tež za pruwowanje relewantne. Tak móža šulerjo tute wobsahi wuknyć abo su je hižo wuknyli.
Někotre městna hišće swobodne
Rěčny centrum WITAJ přihotuje za jutrowny tydźeń mjeztym třeći ferialny kurs za dźěći. Milenka Rječcyna je so z projektowej sobudźěłaćerku Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny tajki prózdninski kurs wospjet přewjedujeće?
M. Hrjehorjowa: Kurs za serbske dźěći, kotrež zwonka Łužicy bydla a tam zwjetša jenož doma serbsce rěča, ma dobry wothłós. Mnozy starši so pola nas hižo sčasom naprašuja, hač a hdy dalši kurs planujemy. Přeja sej za swoje dźěći tajki poskitk, dokelž twori tón přidatny rěčny rum. Dźěći móža swoje zamóžnosće nałožować, čitać a pisać zwučować a zabawne dny dožiwić. Nimo toho zeznawaja nowych přećelow.
Na koho je kurs wusměrjeny?
M. Hrjehorjowa: Witamy zajimcow 1. do 6. lětnika. Mjez lětsa přizjewjenymi su dźěći, kotrež budu wospjet pódla. Wjacore su z Drježdźan. Někotre jednotliwe swobodne městna pak hišće mamy. Zajimcy móža so rady w rěčnym centrumje přizjewić.
Štó so wo holcy a hólcow stara?
Planuja serbski swjedźeń w měsće
We wobłuku lětušeho Wojerowskeho Staroměšćanskeho bulwara wotměje so prěni raz dźeń ze serbskej kulturu, rjemjesłom a jewišćowym programom. Silke Richter je so ze społnomócnjenej za serbske naležnosće města Gabrielu Linakowej rozmołwjała.
Knjeni Linakowa, bě serbska kultura dotal na Staroměšćanskich bulwarach Wojerec přemało zastupjena?
G. Linakowa: Tak njebych to rjekła. Rozumju koncept staroměšćanskeho bulwara tak, zo móža so wšitcy ze swojimi idejemi na cityjowy management wobroćić, tež serbscy akterojo. Loni sym so za to zasadźała, zo bychu móžnosće k posydnjenju za čas tři měsacy trajaceho bulwara tež serbsce popisane byli. Minjene lěta bě naša kultura z małymi jewišćowymi programami na staroměšćanskich swjedźenjach zastupjena. Problem bě, zo so někotre serbske kulturne skupiny wobdźělić njemóžachu, dokelž je swjedźeń na prěni kónc tydźenja w juniju kruće postajeny. Samsny kónc tydźenja so tež tradicionalne zarjadowanja w regionje wotměwaja.
Štó měješe ideju za serbski swjedźeń we wobłuku bulwara?
Nowe durjeza basnjenje wotewrěła
Druhi raz wotmě so minjenu sobotu literarna dźěłarnička za pisacy dorost. W srjedźišću stejachu tónraz basnje. Cordula Ratajczakowa je so ze spisowaćelku Lubinu Hajduk-Veljkovićowej rozmołwjała, kotraž je dźěłarničku hromadźe z mandźelskim Dušanom nawjedowała.
Dajće nam dohlad do dźěłarnički – kajka wona bě?
L. Hajduk-Veljkovićowa: Zajim bě tónraz jara wulki. Na kóncu pak běše derje, zo njejsu tola wšitcy přińć móhli, tak móžachmy so intensiwnje a hłuboko z jednotliwymi zapodatymi tekstami rozestajeć. Kruh wobdźělnicow sahaše wot cyle młodeje započatkarki hač k hižo nazhonićišim awtorkam. To je so na temach pokazało, ale tež na tym, što bě je na tekstach wosebje narěčało. Runje rozdźělne zhladowanje na swět a žiwjenje bě něšto wosebite.
Baseń – to klinči kaž jara wosobinska, intimna maćizna – njeje to ćežko w skupinje na basnjach dźěłać kaž na twarnišću?
Zhromadnje jubilej swjećić
W Chróšćanskej „Jednoće“ wotměje so njedźelu, 1. měrca, 10. swójbna schadźowanka župy „Michał Hórnik“ Kamjenc a Rěčneho centruma WITAJ Budyšin. Milenka Rječcyna je so z projektowej koordinatorku RCW Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Čehodla móža so zajimcy stajnje znowa na swójbnu schadźowanku wjeselić?
M. Hrjehorjowa: Reakcije wopytowarjow na dotalnych zarjadowanjach běchu jara dobre. Mamy zaćišć, zo maja swójby tón dźeń wulke wjeselo. Mnozy so hižo dočasnje za terminom schadźowanki prašeja. Wosebje dźěći so wjesela, ale tež staršim je wona dobra składnosć so zetkać a rozmołwjeć.
Štó su waši partnerojo?
M. Hrjehorjowa: Wot wšeho spočatka je Serbski ludowy ansambl pódla. Mjez druhim witachmy wjackróć tamnišu rejwansku skupinu Łužičanka a hudźbnikow orchestra. Lětsa předstaja ansamblowcy wurězki z programa „Maks a Moric“. Dalši kruty partner je Němsko-Serbske ludowe dźiwadło runje tak kaž kóžde lěto Budyske studijo Sakskeho wukubłanskeho a wupruwowanskeho kanala. Woblubowane je tež knižne blido Ludoweho nakładnistwa Domowina.
Stat winowatosć njespjelnja
Njedawno buchu znowa serbscy młodostni nadpadnjeni. Janek Wowčer je so z prawiznikom Hajkom Kozelom rozmołwjał a so jeho mjez druhim prašał, što móža škodowani hišće na městnje njeskutka činić a policiji přizjewić.
Kak hódnoćiće, zo je znowa k nadpadam na serbskich młodostnych dóšło?
H. Kozel: To njezadźiwa. Wšako bu w minjenych třiceći lětach jeno snadny dźěl skućićelow antiserbskich njeskutkow zwěsćeny. Ani jedyn z nich njebu, kaž so dopominam, k jastwu zasudźeny. Njemóžu při najlěpšej woli spóznać, zo stat jich wottraša, skerje hórje. Ze zwjazkowym kaž tež sakskim krajnym prawom je winowatosć stata, serbski lud škitać, normowana. Tón pak swoju winowatosć njespjelnja. Tak maja běžnje jewjace so antiserbske njeskutki nimale wěstu logiku.
Na Wašu iniciatiwu chcychu w Sakskej kategoriju njeskutkow na Serbow zawjesć. Je so to stało a su tam tajke zapisane?
Za młynso dale zasadźa
Po 25 lětach w komunalnej politice a pjeć lětach w bydlenjotwarstwje bě so wjelelětny Wojerowski měšćanosta za šule, pěstowarnje, socialne a wohnjowe wobory Thomas Delling kónc januara na wuměnk podał. Wo jeho nazhonjenjach a wotewrjenosći napřećo serbskim temam je so Andreas Kirschke z 68lětnym rozmołwjał.
Knježe Dellingo, kak sće swoje swjatočne rozžohnowanje kónc januara dožiwił?
T. Delling: Z wěstym styskom a pokornosću. To bě jara hnujace, dokelž bě wjele sobudźěłaćerjow města a radźićelow, ale předewšěm wobydlerjow z towarstwow a zarjadnišćow přišło. Mi je to pokazało, zo je so dźěło za a z ludźimi w běhu lět zadaniło.
Kak sće 1990 do komunalneje politiki přišoł?
Crashkurs za fraktura-pismo
Składnostnje lětušeho Dnja archiwa 7. měrca chcetej tež Serbski kulturny archiw a Serbska centralna biblioteka popołdnju swoje durje zajimcam wotewrěć. Cordula Ratajczakowa je so ze sobudźěłaćerjom archiwa a Serbskeho instituta Měrćinom Brycku rozmołwjała.
Lětuše hesło Dnja archiwa rěka „Wot depeše k tweetej“. Kak sće jón zwoprawdźili?
M. Brycka: Zwjazk němskich archiwarkow a archiwarow je lětsa komunikaciju jako ćežišćo wuwołał. Wězo je kóždemu archiwej přewostajene, tež něšto druhe poskićeć. Smój so z dr. Annett Brězanowej rozsudźiłoj zestajeć programowy poskitk, kotryž so z tutej tematiku zaběra. Přeprošujemy tuž na klasiske wodźenje po archiwje a bibliotece kaž tež na tři dalše poskitki.
Što je prěni poskitk?
Hdyž je kur běły, so wšitcy wjesela
Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo dožiwja tele dny wjeršk jubilejneje 50. sezony. Marian Wjeńka je so z prezidentom towarstwa Danielom Wätzigom rozmołwjał.
Knježe Wätzigo, před wosom lětami sće zastojnstwo prezidenta Serbskopazličanskeho karnewaloweho towarstwa wot swojeho nana přewzał. Bě to samozrozumliwy krok?
D. Wätzig: Poprawom haj. Sym mjeztym 49 lět čłon towarstwa a nimale wot wšeho spočatka sym kóžde lěto póstniske narěče dźeržał. Njejsym trjebał dołho rozmyslować, hač prezidentstwo přewozmu. Narěče pak dźensa hižo njedźeržu.
Sće wy potajkim sobu najdlěje z čłonom towarstwa?
D. Wätzig: Ně, moja sotra Sabina Hübenthalowa je hišće dlěje sobustaw. Wona bě z mandźelskim prěni princowski por, a wobaj staj hišće dźensa z čłonom.
Kak so dźensa čujeće, hdyž dožiwi towarstwo swoju 50. sezonu?
D. Wätzig: My so wšitcy jara wjeselimy, zo tónle jubilej dožiwimy, to dźě njeje samozrozumliwe. Stajnje zaso so ludźo dźiwaja, zo zamóžemy na wsy rjane programy zestajeć. Na to směmy hordźi być. To najrjeńše pak je, zo jako towarstwo jara hromadźe dźeržimy.
