Z wudaća: srjeda, 30 septembera 2015

Pokazuja historiske jězdźidła

Choćebuz (dpa/SN/ch). Zetkanje historiskich jězdźidłow z Němskeje je Choćebuski centrum za čłowjeske prawa za Dźeń němskeje jednoty organizował. Centrum samy pokazuje transporter jatych Barkas B 1000 kaž tež mału wustajeńcu, kaž w zdźělence rěka. Mjez druhim so předstaji, pod kotrymi njehód­nymi wuměnjenjemi buchu jeći tehdy hodźiny dołho wot jednoho jastwa do druheho­ transportowani. Na arealu bywšeho­ wuwołaneho politiskeho jastwa NDR w Choćebuzu wočakuja přichodnu sobotu jězdźidła najwšelakori­šeho razu z cyłeje Němskeje.

Kak dale po hórnistwje?

New York (dpa/SN). Němska a dalše wulke industrijowe kraje (G7) powjetša pomoc, zo bychu krizu ćěkancow dla rozrisali. We wobłuku zetkanja wonkownych ministrow na kromje hłowneje zhromadźizny Zjednoćenych narodow připowědźichu staty G7 zhromadnje z dalšimi krajemi pomoc we wobjimje cyłkownje 1,6 miliardow eurow. Němski podźěl wučinja­ 100 milionow eurow. Pjenjezy maja so přewostajić pomocnemu skutkej Zjednoćenych narodow za ćěkancow a dalšim pomocnym organizacijam, kotrež so wo ćěkancow ze Syriskeje a dalšich konfliktnych kónčin staraja. Podpěrać maja so po słowach němskeho wonkowneho ministra Franka-Waltera Steinmeiera tež kraje, kiž ćěkancow přijimaja, kaž Turkowska, Libanon abo Jordaniska.

Moskwa (dpa/SN). Ruska wojersce w Syriskej zasahnje. Federaciska rada w Mo­skwje je prezidentej Wladimirej Putinej dźensa dowoliła, bojowe jednotki do wukraja pósłać. „Konkretnje dźe wo Syrisku“, rjekny šef prezidialneho zarjada Sergej Iwanow w ruskej statnej telewiziji. Ruska chcyła jeničce lětadła za bój pře­ćiwo teroristiskej milicy Islamski stat (IS) zasadźić, kaž rěkaše.

Ruska bě minjeny čas swoju wojersku pomoc na dobro syriskeho knježerstwa rozšěriła a zasadźenje ruskich wojakow njewuzamknyła. Nimo toho planuja Ruska, Syriska, Irak a Iran, sej informacije tajnych słužbow wuměnjeć. Mjeztym bu znate, zo planujetej ruske wójsko a wójsko USA zhromadne dźěło w Syriskej w boju přećiwo IS. Je to wuslědk rozmołwy Putina z prezidentom USA Barackom Obamu zawčerawšim w New Yorku.

Debata wo róli Zwjazkoweje wobory w Afghanistanje

Berlin/Kundus (dpa/SN). Po zdobyću afghaniskeho Kundusa přez talibanow je wurjadny pósłanc Europskeje unije za Afghanistan před dźeń a sylnišim wliwom teroristiskeje milicy Islamski stat (IS) w kraju warnował. „Minjene měsacy je so IS w Afghanistanje přerjadował“, piše­ Franz-Michael Mellbin w přinošku za nowinu Die Welt. Ekstremisća su wjacorych nawodow kmjenow brutalnje morili, cyłe swójby zajeli a talibanow z někotrych kónčin wutłóčili. Nadźija, zo wostanje IS w Afghanistanje jenož nakromny zjaw, njeje so spjelniła. Mellbin před tym warnuje, móc IS w Afghanistanje podhódnoćić. „Tónle fatalny zmylk su hižo w Syriskej činili a njeměli jón w Afghanistanje wospjetować“, wón w swojim přinošku namołwja.

Wolfsburg (dpa/SN). Z pjeć wosobow wobstejacy prezidij dohladowanskeje rady, najwyši gremij awtotwarca Volkswagen, je dźensa wo wuslědkach internych přepytowanjow w zwisku ze skandalom manipulowaneho wotpłuna dla wuradźował a mjezyrozprawu wuhódnoćił. Po dotalnych informacijach běchu zamołwići hižo lěta 2005 rozsudźili, software k manipulowanju wotpłuna zatwarić, zo bychu wobswětoškitne měritka pola dieseloweho VWja docpěli. Po wšěm swěće je jědnaće milionow awtow potrjechene, z toho 2,8 milionow w Němskej. Škoda za koncern njeje wotwidźomna.

Praha (ČŽ/K). Zapósłancy opozicionelneho Úsvita (Switanje) su z Blokom přećiwo islamej sejmej namjet zapodali, přewjesć dwě woprašowani ludu. Z jednym měło so wo wustupje z Europskeje unije wothłosować, z druhim wo wotpokazanju kwoty ćěkancow. „Njewěrimy knježerstwu, zo škita nas před migraciju a Brüsselom“, praji předsyda strony Miroslav Lidinský. Zdobom so wón praša: „Kak tomu ma Słowakska zmužitosć, stupić so přećiwo Brüsselej, a my nic? Chcemy z Wulkej Britaniskej Europskej uniji pokazać, zo dyrbi so reformować.“ Referendum wo čłonstwje w EU by po namjeće Úsvita měł prašenje: „Přihłosujeće tomu, zo Čěska republika po artiklu 50 zrěčenja wo Europskej uniji z EU wustupi?“ Nastupajo kwotu ćěkancow namjetujetej so dwě prašeni, měrjacej so na jich wotpokazanje. Z politikarjow parlamentnych stron witataj ideju referenduma šef KSČM Vojtěch Filip a předewzaćel Tomio Okamura. Posledni je hižo započał zběrać podpisma za zwołanje wurjadneho zeńdźenja sejma k wuprajenju njedowěry knježerstwu. Zo k tomu woprawdźe dóńdźe, je pak je lědma wočakować.

Athen (dpa/SN). Pred grjekskej kupu Lesbos je so znowa čołm z ćěkancami podnurił. Při tym so žona a dźěćo zatepištej, kaž grjekske statne radijo rozprawja, powołujo so na informacije mórskeje straže. 47 ludźi móžachu rybarjo a wuchowarjo z wody wućahnyć. Tysacy ćěkancow spytaja tuchwilu jednu z grjekskich kupow docpěć, zo bychu so do Europy dóstali.

Katolski tydźenik Tag des Herrn wěnowaše tydźenja nimale cyłu stronu premjernemu předstajenju pasionskeje hry „Wy sće swětło swěta“ na Chróšćanskej farskej łuce. Zamołwita redaktorka za Drježdźansko­-Mišnjanske biskopstwo Dorothee Wanzek přida swojim impre­sijam wo „wulkotnym spektaklu ze za­nurjenskej hłubokosću“ tež štyri wurazliwe fota, z kotrymiž wona wosebitosć tejele inscenacije podšmórnje.

Přetrjeba moderneho wopojneho srědka po cyłej Němskej přiběra

Načasna droga crystal so pašowanja a konsuma dla po cyłej Němskej dźeń a bóle rozšěrja. Dawno hižo njepotrjechi to jenož němsko-pólsku a němsko-čěsku hranicu. Tole podšmórny městopředsyda zwjazkoweho cłownistwoweho a financneho dźěłarnistwa Thomas Liebel na zarjadowanju ze zastupjerjemi politiki, cłownistwa, sudnistwa, komunow a dźěłarnistwow w Běłej Wodźe. „Cłow­nistwu drje je so poradźiło lěta 2013 ně­hdźe 76 kilogramow a loni nimale 73 kilogramow drogi cyłym kraju sćazać. Njewotkryta ličba pak pohibuje so wokoło 10 tonow w čěskich laborach zhotowjeneje drogi, z kotrychž połojcu do Němskeje dowožuja. Předewšěm potrjechene wot toho su Sakska, Bayerska, Sewje­rorynsko-Westfalska a Berlin“, zwěsći Liebel­.

Pisana je nowa wustajeńca wo dźěle z ćěkancami we wokrjesu. Sakska integraciska­ ministerka Petra Köpping (SPD) bě ju minjenu njedźelu zhro­madnje z Budyskim krajnym radu Michaelom­ Harigom (CDU) wotewrěła. W Budyskim NSLDź je pokazka wopytowarjam­ nětko přistupna.­

Přez cyłe mjezwočo so wón směje. Su hody­ a mały hólčec na foće hordźe swój darik wot rumpodicha přijimuje. Za nas zda so to być znate wopisowanje našich hodownych impresijow. Přiwšěm so tónle wobraz wot dalšich rozeznawa. Hólc na nim je ćěkanc a rumpodich čestnohamtski pomocnik.

Mjenowane foto je jenož mały wurězk z noweje wustajeńcy krajnoradneho zarjada a Kamjentneho domu w Budyšinje, kotruž wotewrěchu minjenu njedźelu we wobłuku 6. interkulturneho tydźenja. Pod hesłom „Čestnohamtski angažement za požadarjow azyla a ćěkancow we wokrjesu Budyšin“ móža sej zajimcy nowu wustajeńcu nětko we hłownym domje Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła wobhladać.